Từ an ninh đến nhân quyền: Giới chức Mỹ liên tục đưa ra các dự luật ngăn chặn hoạt động phi pháp của TQ

Từ an ninh đến nhân quyền: Giới chức Mỹ liên tục đưa ra các dự luật ngăn chặn hoạt động phi pháp của TQ

Ngày đăng 07-10-2019

Trong bối cảnh Trung Quốc không trỗi dậy hòa bình và liên tục gia tăng các hoạt động phi pháp trong khu vực, đe dọa nghiêm trọng hòa bình, ổn định trên thế giới, khiến cộng đồng quốc tế, nhất là Mỹ liên tục đưa ra các biện pháp đối phó nhăm ngăn chặn những hành động phi pháp của Trung Quốc.

Dự luật Hợp tác Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương 2019

Dự luật được các Thượng Nghị sĩ Todd Young và Mitt Romney của đảng Cộng hòa cùng Maggie Hassan và Catherine Cortez Masto của đảng Dân chủ đưa ra ngày 25/9. Theo đó, Dự luật kêu gọi Chính quyền Mỹ tăng cường hợp tác với các nước đồng minh đối phó với Trung Quốc. Nếu được thông qua, dự luật sẽ thúc đẩy Mỹ cùng các đồng minh ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và châu Âu đưa ra giải pháp thống nhất nhằm đối phó sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Thượng Nghị sĩ Todd Young cho biết, c”ác nghị sĩ bang Indiana ủng hộ sự quyết liệt của Tổng thống trong việc đối đầu Trung Quốc, nhưng chúng ta cần các nước khác bắt đầu thực hiện phần của họ để tăng cường áp lực kinh tế với nước này”; nhấn mạnh Dự luật này sẽ giúp bảo vệ lợi ích của Mỹ bằng cách tranh thủ nỗ lực của các đồng minh và “một cách tiếp nhận thống nhất với các đối tác trong khu vực là cần thiết nếu chúng ta có kế hoạch ngăn chặn những hoạt động thương mại không công bằng của Trung Quốc”. Thượng Nghị sĩ Romney cho rằng trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường sức mạnh kinh tế và quân sự, Mỹ đã đến lúc xây dựng chiến lược toàn diện để đối đầu với “hành vi gây hấn ngày càng tăng” của Bắc Kinh. Để làm việc đó một cách tốt nhất, chúng ta phải liên kết sức mạnh với các nước khác và phát triển hướng đi thống nhất với các đồng minh để giải quyết mối đe dọa đáng kể mà Trung Quốc đặt ra với tự do của chúng ta trên toàn thế giới. Cùng quan điểm trên, Thượng nghị sĩ Hassan cho rằng, các hành động thù địch của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đặ ra mối đe dọa kinh tế và quân sự đối với phần còn lại của thế giới và các động thái của Trung Quốc sẽ không được dung thứ, khẳng đinh Mỹ sẽ đoàn kết với các đồng minh để chống lại sự hung hăng của Bắc Kinh. Còn Thượng Nghị sĩ Masto nhấn mạnh các liên minh và đối tác hùng mạnh của Mỹ trên khắp thế giới là nguồn sức mạnh duy nhất. Dự luật này sẽ đảm bảo chúng ta phối hợp hiệu quả hơn với các quốc gia khác để có cách tiếp cận thống nhất, toàn diện đối với các thỏa thuận của chúng ta với Trung Quốc, tôn trọng các đồng minh quan trọng và tăng áp lực trên toàn cầu để tôn trọng các tiêu chuẩn quốc tế và tuân thủ các quy tắc tương tự.

Dự luật Chiến lược Đông Nam Á

Hạ viện Mỹ (24/9) đã thông qua Dự luật Chiến lược Đông Nam Á (Southeast Asia Strategy Act) nhằm tăng cường sự can dự của Mỹ vào khu vực Đông Nam Á và đảm bảo rằng các đối tác quan trọng trong khu vực nhận được sự hẫu thuẫn mạnh mẽ của Washington. Hiện dự luật này đã được chuyển cho Thượng viện xem xét.

Nữ Dân biểu Ann Wagner, người giới thiệu Dự luật cho biết, “cho đến nay, Mỹ chưa bao giờ đưa ra một chiến lược toàn diện cho khu vực Đông Nam Á. Dự luật Chiến lược Đông Nam Á sẽ thực hiện điều đó bằng cách thiết lập một chiến lược khu vực sâu sắc, rành mạch, nhằm giải quyết tất cả các khía cạnh của mối quan hệ quan trọng của chúng ta với Đông Nam Á và ASEAN”. Quốc hội đang làm việc với Chính phủ để thông báo với đối tác của chúng ta rằng Mỹ sẽ ủng hộ họ khi họ mở rộng thương mại và phát triển, bảo đảm an ninh biên giới, tăng cường nhân quyền và bảo vệ trước sự hung hăng của Trung Quốc.

Đạo luật Trừng phạt Biển Đông và Hoa Đông

Thượng nghị sĩ Mỹ Marco Rubio đã đề xuất dự luật trừng phạt Trung Quốc do các hành động ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Dự luật mang tên “Hành động trừng phạt Biển Đông và biển Hoa Đông 2016”, đề nghị trừng phạt các cá nhân và tổ chức của Trung Quốc tham gia những hoạt động phi pháp của Bắc Kinh tại hai vùng biển này. Theo ông Marco Rubio, “hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông là phạm pháp, đe dọa an ninh khu vực và hoạt động thương mại của Mỹ. Việc này có thể cảm nhận tại Mỹ, bao gồm các cảng ở Florida và qua kinh tế tàu biển và hàng hóa của bang chúng ta”. Dự luật do Rubio đưa ra thể hiện thay đổi đầy tham vọng trong chính sách của Mỹ. Nếu được thông qua, nó sẽ yêu cầu Tổng thống Mỹ thực hiện một loạt biện pháp trừng phạt chống lại các cá nhân, tổ chức Trung Quốc tham gia hoạt động ở Biển Đông và phạt cả tổ chức tài chính của bên thứ ba cố ý tham gia. Dự luật cũng bao gồm đề xuất hạn chế viện trợ với các nước đứng về lập trường của Trung Quốc trong xử lý vấn đề tại Biển Đông, biển Hoa Đông. Điều này thay đổi lập trường của Mỹ lâu nay là không đứng về bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ (trừ một số ngoại lệ).

Đến năm 2019, Dự luật trên tiếp tục được 13 nghị sỹ của cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ đưa ra thảo luận. Nếu được thông qua, “Đạo luật Trừng phạt Biển Đông và Hoa Đông” sẽ cho phép chính phủ Mỹ tịch thu các tài sản tài chính tại Mỹ, thu hồi hoặc hủy bỏ thị thực Mỹ đối với bất kỳ đối tượng nào bị cáo buộc có liên quan tới “các hoạt động hay chính sách đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định” trên Biển Đông. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio và Thượng nghị sĩ Dân chủ Benjamin Cardin cho biết, Dự luật của lưỡng đảng đã củng cố thêm nỗ lực của Mỹ và các đồng minh trong việc đối phó với hoạt động quân sự hóa trái phép và nguy hiểm của Trung Quốc tại các khu vực tranh chấp mà nước này đang chiếm đóng trên Biển Đông. Dự luật này tái khẳng định cam kết của Mỹ trong việc duy trì khu vực (Biển Đông và Hoa Đông) cởi mở và tự do đối với tất cả các nước, đồng thời buộc chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm vì hành vi gây hấn và cưỡng ép trong khu vực. Dự luật mới cũng yêu cầu Ngoại trưởng Mỹ phải trình lên Quốc hội bản báo cáo theo thời hạn 6 tháng một lần để xác định những cá nhân hay công ty Trung Quốc có liên quan tới hoạt động xây dựng hay phát triển các dự án trái phép trên Biển Đông. Các hoạt động trái phép được quy định theo dự luật của Mỹ gồm bồi đắp, xây đảo nhân tạo, xây dựng hải đăng và hạ tầng viễn thông di động. Những cá nhân hay tổ chức đồng lõa hoặc trực tiếp tham gia vào các hoạt động đe dọa tới “hòa bình, an ninh hay ổn định” ở những khu vực do Nhật Bản hoặc Hàn Quốc quản lý trên biển Hoa Đông cũng bị nhắm mục tiêu trừng phạt theo dự luật mới.

Dự luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong 2019

Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện và Thượng viện Mỹ (25/9) đã thông qua Dự luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong 2019. Sau khi được hai ủy ban thông qua, dự luật sẽ được bỏ phiếu tại lưỡng viện trong thời gian tới. Nếu được thông qua, Dự luật sẽ yêu cầu Mỹ trừng phạt các quan chức Trung Quốc bị coi là “phá hoại các quyền tự do cơ bản ở Hong Kong” và yêu cầu tổng thống Mỹ xem xét tình trạng kinh tế đặc biệt của Hong Kong.

Dự luật này nhằm sửa đổi Đạo luật Chính sách Mỹ – Hong Kong năm 1992, trong đó duy trì tình trạng thương mại đặc biệt của Hong Kong sau khi Anh trao trả thành phố này cho Trung Quốc năm 1997. Theo Đạo luật Chính sách Hong Kong năm 1992, Mỹ cấp cho Hong Kong tình trạng đặc biệt, cho phép thành phố như một thực thể riêng biệt với Trung Quốc đại lục về các vấn đề thương mại và kinh tế theo luật pháp Mỹ. Tình trạng kinh tế đặc biệt như vậy giúp Hong Kong không phải chịu các mức thuế mà Mỹ áp dụng đối với Trung Quốc trong chiến tranh thương mại hiện nay.

Ngay sau khi Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện và Thượng viện Mỹ thông qua Dự luật, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố sẽ “đáp trả mạnh mẽ”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng ra tuyên bố cho biết Dự luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong 2019 vừa được Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện và Thượng viện Mỹ thông qua là nỗ lực nhằm “can thiệp bừa bãi vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc” và cho thấy “ý đồ hiểm độc của một số người trong quốc hội Mỹ nhằm kiềm chế sự phát triển của Trung Quốc”. Theo ông Cảnh Sảng, “việc thông qua dự luật sẽ chỉ khuyến khích các lực lượng cực đoan và bạo lực, đẩy Hong Kong chìm sâu vào hỗn loạn, gây tổn hại không chỉ lợi ích của Trung Quốc, mà cả lợi ích của Mỹ. Trung Quốc sẽ đáp trả mạnh mẽ bất kỳ hành động nào của Mỹ nhằm gây tổn hại lợi ích của Trung Quốc”; cho rằng Bắc Kinh yêu cầu quốc hội Mỹ không bỏ phiếu thông qua dự luật để ngăn chặn tình trạng “căng thẳng hơn nữa trong quan hệ Mỹ – Trung”. Trong khi đó, Song Ruan, quan chức thuộc Văn phòng Ủy nhiệm Bộ Ngoại giao Trung Quốc tại Hong Kong, trong cuộc họp báo hôm 25/9 cũng lên án giới chức và các nghị sĩ Mỹ ủng hộ biểu tình ở Hong Kong. Song cho rằng sự ủng hộ của Mỹ đối với các cuộc biểu tình đã “cấu thành hành vi vi phạm luật pháp quốc tế và những quy tắc điều chỉnh các mối quan hệ quốc tế”. “Mục đích thực sự của họ là thừa nước đục thả câu, sử dụng Hong Kong để gây rắc rối và kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc bằng mọi cách có thể”. Quan chức này cho rằng việc Mỹ thúc đẩy thông qua Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong là “sự biện minh cho hành vi can thiệp vào quốc gia khác” và là “minh chứng cho sự bá quyền”; đồng thời cảnh báo nếu dự luật được thông qua “sẽ làm suy yếu niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế ở Hong Kong và các bên liên quan, bao gồm cả doanh nghiệp Mỹ, sẽ bị ảnh hưởng”.

Đạo luật Chính sách nhân quyền Duy Ngô Nhĩ 2019

Thượng viện Mỹ (11/9) đã thông qua một dự luật về các vấn đề nhân quyền tại Tân Cương. Dự luật nói trên được khởi xướng bởi Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio và Thượng nghị sĩ Dân chủ Robert Menedez, còn cần được Hạ viện thông qua trước khi chuyển tới Tổng thống Donald Trump ký thành luật chính thức.

Dự luật “Đạo luật Chính sách nhân quyền Duy Ngô Nhĩ 2019”, yêu cầu chính phủ Mỹ tích cực gây áp lực lên Liên Hợp Quốc và các tòa án quốc tế khác phải hành động về vấn đề nhân quyền tại Tân Cương và kêu gọi Bộ Thương mại Mỹ xem xét trừng phạt các quan chức chính quyền và các cá nhân chịu trách nhiệm thành lập và duy trì các “trung tâm đào tạo” ở vùng lãnh thổ cực tây của Trung Quốc. Ngoài ra, dự luật cũng yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ công bố đánh giá hằng năm về quy mô và điều kiện của các “trung tâm đào tạo” Tân Cương nhằm giúp các quan chức quyết định mức độ nghiêm trọng của việc thi hành các lệnh trừng phạt hoặc lên án Bắc Kinh. Dự luật được coi là sản phẩm thể hiện sự đồng thuận lưỡng đảng ngày càng tiến bộ tại Quốc hội Mỹ về việc phản đối Trung Quốc về vấn đề nhân nhân quyền. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo nó sẽ chỉ mang tính biểu tượng nếu bên hành pháp không thực hiện các đề xuất của mình.

Phản ứng trước động thái trên của Thượng viện Mỹ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc (12/9) đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho rằng “đây không phải là lần đầu tiên các quan chức Mỹ chỉ trích một cách bừa bãi chính sách của Trung Quốc về Tân Cương trong sự coi thường sự thật. Đó là sự can thiệp trắng trợn vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc và chúng tôi phản đối và kiên quyết phản đối. Việc thành lập các trung tâm cải tạo tại Tân Cương hoàn toàn hợp pháp, nhằm mục đích cứu những người bị lừa dối hoặc thậm chí đã gia nhập lực lượng khủng bố và phạm tội nhẹ để giúp họ thoát khỏi tư tưởng cực đoan”. Ngoài ra bà Oánh còn chi trích các quan chức Mỹ “không quan tâm đến sự thật, bôi nhọ và chỉ trích tình hình nhân quyền ở Tân Cương và chính sách của Trung Quốc và cho rằng “sự can thiệp trắng trợn như vậy vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc sẽ chỉ khiến người dân Trung Quốc trở nên phẫn nộ hơn”. Theo bà Hoa Xuân Oánh, “Trung Quốc kêu gọi phía Mỹ hãy tôn trọng sự thật, hãy lý trí trở lại, loại bỏ tư duy chiến tranh lạnh, ngừng lấy các vấn đề liên quan tới Tân Cương như một cái cớ để can thiệp vào các công việc nội bộ của Trung Quốc, và chấm dứt ngay việc thúc đẩy dự luật này trở thành luật để tránh gây tổn hại cho mối quan hệ tổng thể giữa Trung Quốc và Mỹ”.