Thời khắc thảm họa với chính sách Trung Đông của Hoa Kỳ

Jeremy BowenBBC Trung Đông

Đã một tuần kể từ khi Tổng thống Donald Trump sử dụng cái mà ông gọi là \”trí tuệ vĩ đại và không gì sánh được\” để ra lệnh rút quân đội Hoa Kỳ khỏi miền bắc Syria, bản đồ cuộc chiến Syria đã được vẽ lại.

Một chuỗi sự kiện do ông đưa ra đã thể hiện sự phản bội với đồng minh của Mỹ là người Kurd ở Syria và mở ra các cơ hội cho Thổ Nhĩ Kỳ, chế độ Syria của Tổng thống Bashar al-Assad, cùng với các quốc gia hậu thuẫn là Nga và Iran, và những chiến binh cực đoan thánh chiến của Nhà nước Hồi giáo (IS).

Tám năm chiến tranh ở Syria đã định hình và thay đổi Trung Đông. Cuối tuần qua đánh dấu một bước ngoặt khác. Có lẽ sự khôn ngoan của Tổng thống Trump đã giúp ông thấy trước các sự kiện. Hoặc có thể thói quen hành động theo \’bản năng\’ của ông là một sai lầm nghiêm trọng khi nó liên quan đến tình hình phức tạp không hồi kết ở Trung Đông.

Nhiều năm qua, rõ ràng số phận của Syria được quyết định bởi người nước ngoài, chứ không phải người Syria. Sự can thiệp lặp đi lặp lại được duy trì suốt nhiều năm và leo thang thành chiến tranh. Viết về cuộc đua ảnh hưởng và quyền lực ở Syria nên được bắt đầu bằng nạn nhân của chiến tranh. Mỗi lần gia tăng quân đội là thảm họa và thường gây tử vong cho dân thường. Những nhà lãnh đạo đưa ra mệnh lệnh cần phải được xem những video về sự chịu đựng của người dân. Không khó để tìm kiếm những hình ảnh này trên mạng hoặc truyền hình.

Quyết định của Tổng thống Trump nhằm kéo Hoa Kỳ ra khỏi cái mà ông gọi là cuộc chiến không hồi kết đã bật đèn xanh cho Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân vào Syria. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố ông muốn truy kích người Kurd của Lực lượng Dân chủ Syria (Syrian Democratic Forces – SDF) bởi vì họ là đồng minh của phiến quân người Kurd. Kế hoạch của ông là kiểm soát cả hai phía biên giới với đông bắc Syria, và thành lập khu vực chiếm đóng vào sâu khoảng 32km. Ông muốn chuyển một triệu hoặc hơn người tị nạn Syria đến khu vực đó.

Khi Hoa Kỳ quyết định trang bị và đào tạo cho người Kurd ở Syria, cũng như một số người Arab để chiến đấu với Nhà nước Hồi giáo IS, họ đã nhận biết được một vấn đề tiềm ẩn, đó là đồng minh người Kurd của họ vốn bị các đồng minh Nato và Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố.

Washington đã nhắm mắt làm ngơ trước vấn đề họ biết có thể xảy ra trong tương lai. Và giờ tương lai đang ở đây, vấn đề đó đang xảy ra.

Cách đây một tuần, một số ít lính Mỹ vẫn còn là biểu tượng hữu hình của cái dường như là một sự đảm bảo an ninh cho người Kurd ở Syria, vốn là đồng minh quan trọng trong cuộc chiến chống chiến binh thánh chiến IS. Người Kurd đã chiến đấu và chết trên mặt trận trong khi Mỹ, Anh và các quốc gia khác cung cấp không quân và lực lượng đặc nhiệm.

Nhưng không lâu sau khi Tổng thống Trump đăng một số tweet, người Kurd ở Syria bị buộc phải nhận ra rằng họ đã bị bỏ rơi, làm dấy lên sự phẫn nộ trong quân đội Hoa Kỳ.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper phủ nhận rằng người Kurd đã bị bỏ rơi. Nhưng trong lúc Thổ Nhĩ Kỳ chuẩn bị tấn công, người Mỹ đang rời đi, đó không phải là cảm nhận của người Kurd ở Syria.

Một lần nữa trong lịch sử khó khăn của họ, người Kurd trở thành đồng minh \”dùng một lần\” của cường quốc bên ngoài. Họ quay sang kẻ thù cũ của họ ở Damascus.

Hôm 13/10, người Kurd tuyên bố một thỏa thuận với chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, đồng ý cho quân đội của nước này tiến vào khu vực chưa bị kiểm soát bởi Damascus kể từ năm 2012, ngay sát biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Đó là một chiến thắng lớn. Các binh sĩ nhanh chóng rời khỏi các căn cứ họ chiếm đóng ở đông bắc.

Nó được xem là ngày thảm họa với chính sách Trung Đông của Hoa Kỳ. Liên minh với người Kurd, và đảm bảo an ninh an toàn cho quyền tự trị của họ ở Syria, đã cho người Mỹ tham gia vào hồi cuối của cuộc chiến. Đó cũng là cách chống lại những người ủng hộ chế độ Assad là Nga và Iran. Sự ra đi của người Mỹ, và sự tiến lên của quân đội Syria, là chiến thắng cho cả hai.

Cơ hội mới dường như đang mở ra cho những phần tử cực đoan thánh chiến của IS. Trên ứng dụng nhắn tin Telegram, họ tuyên bố mở một chiến dịch bạo lực trên khắp Syria. Họ bị mất lãnh thổ, nhưng những ai đang ở bên ngoài nhà tù đang tự cải tổ để tiến hành các cuộc tấn công du kích.

Bây giờ, khi người Kurd đang chao đảo, họ thấy cơ hội để giải thoát hàng nghìn chiến binh đang bị nhốt trong các nhà tù do người Kurd cai quản. Một vài trong số họ là những kẻ giết người khét tiếng, sẽ là mối đe dọa nghiêm trọng nếu họ có thể thoát ra ngoài và lại cầm súng cùng với bom, không chỉ ở Syria mà còn xa hơn nữa.

Chính phủ châu Âu, vốn loay hoay khi các vấn đề của Trung Đông đang gõ cửa, đang kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ ngưng tấn công.

Một số thành viên Nato có thể thấy một kịch bản ác mộng đang diễn ra, khi Syria được Nga hậu thuẫn, có khả năng đối đầu với Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên của Nato.

Nga nói rằng họ duy trì quan hệ bình thường với Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng xung đột quân sự có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. Cơ hội cho sự hiểu lầm, sai lầm và leo thang luôn rình rập.

Có lẽ những gì xảy ra trong tuần qua đã đơn giản hóa hồi kết của cuộc chiến Syria. Cả Mỹ và người Kurd có vẻ như nằm ngoài bức tranh.

Và Tổng thống Assad, cùng với đồng minh Nga và Iran, tiếp tục củng cố chiến thắng của họ trong cuộc chiến thảm khốc ở Syria.