Đe dọa sử dụng sức mạnh hải quân Trung Quốc, khả năng tới đâu?

KÍNH HÒA / RFA

Vào ngày 8/12/2018, Hoàn Cầu Thời báo, một tờ báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bản tiếng Anh, đăng phát biểu của ông Đái Húc, Viện trưởng Viện An toàn và hợp tác biển, nói rằng Trung Quốc nên điều tàu chiến vào các vùng biển mà ông gọi là lãnh hải của Trung Quốc ở Biển Đông, để ngăn chận và đâm vào tàu chiến Mỹ nếu các tàu chiến này thực hiện cái gọi là chiến dịch Tự do hàng hải, xâm phạm lãnh hải Trung Quốc.

Chiến dịch Tự do hàng hải của Mỹ thực hiện ở Biển Đông liên tục trong ba năm gần đây nhằm thách thức đòi hỏi chủ quyền lên đến 90% diện tích Biển Đông.

Lời tuyên bố rất cứng rắn này của một chuyên gia hàng hải và quân sự Trung Quốc được đưa ra ba tháng sau khi tàu Lan Châu của Trung Quốc ra kèm tàu chiến Mỹ Decatur khi chiếc này đi vào khu vực 12 hải lý quanh Đá Gaven tại Trường Sa mà Trung Quốc đang chiếm đóng. Phía Mỹ lên tiếng nói vụ kèm cặp này diễn ra một cách nguy hiểm vì tàu Trung Quốc đi rất sát tàu chiến Mỹ.

Tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, nhận xét về phát biểu của ông Đái Húc như sau:

“Ông Viện trưởng đề xuất cái ý kiến đưa tàu ra để húc, để đâm vào tàu Mỹ là một ý kiến không lành mạnh. Nó còn sai ở chỗ nữa là kích động cái chuyện đối đầu.”

Ông Đinh Hoàng Thắng cũng đề cập đến Công ước quốc tế về luật biển, cũng như phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế năm 2016, rằng xung quanh các đảo đá, và bãi cạn mà cuộc sống con người không được duy trì một cách tự nhiên tại chỗ, thì vùng biển xung quanh không phải là của nước nào cả.

Bắc Kinh không đồng ý với phán quyết này.

Một chuyên gia nghiên cứu Biển Đông tại Sài Gòn là Thạc sĩ Hoàng Việt nhận định:

“Có những tín hiệu cho thấy trong nội bộ Trung Quốc có những phe hiếu chiến, thì ông này thuộc phe đó, chủ trương không ngại va chạm với Mỹ.”

Tuy nhiên ông Hoàng Việt nói thêm rằng việc đưa ra bình luận rất cứng rắn như vậy qua tờ Hoàn Cầu Thời báo, chứ không phải kênh chính thức của Chính phủ Bắc Kinh, hoặc là tờ Nhân dân Nhật báo, tiếng nói chính thức của nhà nước Trung Quốc, Bắc Kinh có hàm ý “nắn gân” Hoa Kỳ và các đồng minh mà thôi.

Nhận xét về nhiệm vụ của tờ Hoàn Cầu Thời báo, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một chuyên viên nghiên cứu độc lập tại Singapore nói với RFA:

“Trung Quốc có cái truyền thống là chuyện gì họ nói chính thức không được thì họ dùng những cái kênh ba phần tư là chính thức. Tờ Hoàn cầu thời báo là một kênh như vậy, nó là một kênh đối ngoại của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ở kênh này họ thường đưa ra những phát biểu với giọng điệu nói ngược nói xuôi, dọa nạt.”

Ông Hoàng Việt nói lý do mà Bắc Kinh không đưa ra lời đe dọa này theo những kênh chính thức là vì họ không có cơ sở pháp lý để đưa ra những đe dọa đó.

Ông Hà Hoàng Hợp cho rằng dù không chính thức, nhưng việc tờ Hoàn cầu thời báo đưa lời bình luận như vậy chứng tỏ một thái độ mà ông gọi là rất “nghiêm trọng” của người Trung Quốc, trong đó có thể bao gồm cả việc trả đũa vụ Mỹ yêu cầu Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính của công ty điện từ Hoa Vi của Trung Quốc với cáo buộc vi phạm lệnh cấm vận của Hoa Kỳ với Iran.

Trả lời câu hỏi rằng với sự va chạm hồi tháng 9/2018 giữa tàu Lan Châu của Trung Quốc và tàu Decatur của Mỹ khi Decatur đi sát đảo do Trung Quốc chiếm đóng, và lời đe dọa của ông Đái Húc vừa mới đưa ra, thì liệu sắp tới va chạm thực sự dẫn tới xung đột có xảy ra không, ông Hoàng Việt nói:

“Sự việc chắc chỉ dừng ở mức độ đó, vì cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đều không muốn chiến tranh xảy ra, không bên nào có lợi cả. Trung Quốc cũng biết sức mạnh hải quân của mình dù đã mạnh hơn rất nhiều so với trước nhưng còn rất lâu mới bằng được Hoa Kỳ.”

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cũng đồng ý rằng xung đột hải quân Mỹ Trung rất ít có khả năng xảy ra, thậm chí xung đột hải quân giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á cũng thấp, nhưng ông cảnh báo khả năng khác:

“Chuyện đụng chạm có thể xảy ra ngoài biển nhưng ở một chổ khác, đó là với cảnh sát biển hay là với đám ngư dân Trung Quốc có trang bị súng nhỏ. Vì nếu chúng ta để ý kỹ thì Trung Quốc không ký vào thỏa thuận mở rộng của việc Tránh xung đột không lường trước trên biển, Code for Unplanned Encounters at Sea, tiếng Anh viết tắt là CUES.”

CUES được các quốc gia vùng Tây Thái Bình Dương, bao gồm Việt Nam và Trung Quốc, đồng ý với nhau vào năm 2014. Lúc đó CUES được đưa ra chỉ giới hạn ở phạm vi lực lượng hải quân và quân đội của các nước với nhau, và cho đến nay CUES cũng chỉ dừng lại ở mức độ đó. Theo Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, Việt Nam đã đề nghị ký CUES mở rộng bao gồm cả lực lượng cảnh sát biển, ngư dân,… nhưng đến nay Bắc Kinh vẫn chưa đồng ý.

Việc ngư dân Trung Quốc có vũ trang, hoặc được các tàu hải giám có vũ trang của nước này hộ tống đi vào vùng biển của các quốc gia Đông Nam Á, hoặc đụng chạm với ngư dân và hải quân những nước này đã diễn ra từ rất lâu nay, ví dụ như hồi tháng 5/2018 giới chức Việt Nam đã lên tiếng cảnh báo tàu cá Trung Quốc vào đánh cá sâu trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cách Đà Nẵng chỉ có 40 hải lý, với sự hộ tống của lực lượng hải giám có vũ trang của Trung Quốc.

Nguồn: RFA