Mỹ bán vũ khí cho Saudi trong căng thẳng với Iran

Thứ Bảy, 25 Tháng Năm 20195:32 SA

• BBC Tiếng Việt

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang phê chuẩn việc bán vũ khí trị giá hàng tỷ đô la cho Saudi Arabia, với lý do các mối đe dọa của Iran ở khu vực.

Ông Trump đã viện dẫn một khía cạnh hiếm khi vận dụng luật liên bang để thông qua thỏa thuận trị giá 8 tỷ đô la (6 tỷ bảng Anh) – mà không cần đi qua Quốc hội.

Ông đã làm như vậy bằng cách tuyên bố rằng căng thẳng đang diễn ra với Iran đã gây ra tình trạng khẩn cấp quốc gia.

Động thái này gây ra tức giận đối với những người lo sợ vũ khí có thể được các lực lượng quân sự do Saudi dẫn đầu nhắm vào thường dân ở Yemen.

Một số thành viên đảng Dân chủ vốn cáo buộc tổng thống bỏ qua Quốc hội vì việc bán vũ khí – bao gồm cả bom dẫn đường chính xác – sẽ phản đối mạnh mẽ tại Quốc hội Mỹ.

Vũ khí cũng sẽ được bán cho Các Tiểu vương quốc A-Rập Thống nhất (UAE) và Jordan.

Các thành viên của Quốc hội đã chỉ trích nặng nề hồ sơ nhân quyền của Saudi Arabia về vai trò của nước này trong cuộc xung đột Yemen và về vụ sát hại nhà báo A-Rập Jamal Khashoggi ở Istanbul hồi tháng 10/2018.

Vào thứ Sáu, 24/5/2019, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã thông báo cho Quốc hội về quyết định vũ khí của chính quyền. Trong một bức thư, được loan báo rộng rãi trên truyền thông Hoa Kỳ, ông nói rằng \”hoạt động thâm ác của Iran\” đòi hỏi phải tiến hành \”bán ngay\” vũ khí.

\”Hoạt động của [Iran] đặt ra một mối đe dọa cơ bản cho sự ổn định của Trung Đông và đối với an ninh của Mỹ ở trong và ngoài nước,\” ông Pompeo viết.

Ông nói rằng việc chuyển giao \”phải diễn ra nhanh nhất có thể để ngăn chặn chủ nghĩa phiêu lưu của Iran ở vùng Vịnh và khắp Trung Đông\”.

\’Trao ân huệ\’ cho độc tài?

Động thái nhanh chóng thu hút sự phản đối. Thượng nghị sĩ Dân chủ Robert Menendez, thành viên Ủy ban Đối ngoại, đã cáo buộc ông Trump \”trao ân huệ cho các nước độc tài\”.

\”Ông ta đã một lần nữa thất bại trong việc ưu tiên các lợi ích an ninh quốc gia lâu dài của chúng ta hoặc đứng lên bảo vệ nhân quyền,\” ông Menendez nói trong một tuyên bố.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Đảng Cộng hòa, Thượng nghị sĩ Jim Risch, nói ông đã được chính quyền Trump thông báo rằng họ có kế hoạch xác nhận \”việc bán một số lượng vũ khí\”.

\”Tôi đang xem xét và phân tích các biện minh pháp lý cho hành động này\”, ông Risch nói.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Dianne Feinstein nói rằng Hoa Kỳ cần phải kiềm chế ở Saudi Arabia hơn là trao cho họ nhiều vũ khí hơn.

\”Toàn bộ quan điểm của tôi về Saudi Arabia đã thay đổi với vụ giết nhà báo Jamal Khashoggi,\” bà nói.

Khashoggi, một người chỉ trích mạnh mẽ chính phủ Saudi, đã bị giết hại sau khi vào lãnh sự quán Saudi ở Istanbul. Thi thể của nhà báo này được cho là đã mất tích và hài cốt của ông vẫn chưa được tìm thấy.

Iran cũng phản ứng giận dữ với động thái của Mỹ, với Bộ trưởng Ngoại giao Mohammad Javad Zarif gọi đây là điều \”cực kỳ nguy hiểm\” cho hòa bình quốc tế.

Tin tức về quyết định của chính quyền Trump được đưa ra ngay sau khi tuyên bố sẽ tăng cường sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ tại Trung Đông. Thêm 1.500 binh sĩ, cũng như phi cơ chiến đấu và phi cơ không người lái, sẽ được triển khai tới khu vực này trong tương lai gần.

Patrick Shanahan, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, nói rằng hành động này nhằm chống lại \”các mối đe dọa đang diễn ra do các lực lượng Iran, bao gồm cả Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) và các vệ tinh, biến thể của nó\”.

Căng thẳng giữa Mỹ và Iran bắt đầu gia tăng trong tháng 5/2019 khi Washington gây áp lực lên các nước vẫn mua hàng hóa, dịch vụ từ Iran bằng cách chấm dứt cơ chế miễn trừ các lệnh trừng phạt. Quyết định này nhằm đưa xuất khẩu dầu của Iran về số không, tiêu triệt nguồn thu ngân sách chính của chính phủ.

Ông Trump đã khôi phục các lệnh trừng phạt vào năm ngoái sau khi từ bỏ thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt mà Iran đã ký kết với sáu quốc gia -gồm năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức.

Iran hiện đã tuyên bố sẽ đình chỉ một số cam kết theo thỏa thuận.