1-9 cận kề, hàng loạt nhà máy đa quốc gia lũ lượt rời khỏi Trung Quốc

13/08/2019

TTO – Càng gần đến ngày 1-9, ngày dự kiến Mỹ áp thuế bổ sung 10% với 300 tỉ USD hàng Trung Quốc, cũng là đợt áp thuế thứ 4 cho tới nay, công cuộc dịch chuyển chuỗi sản xuất của nhiều công ty đa quốc gia ra khỏi Trung Quốc ngày càng tăng tốc.

Một xưởng sản xuất của Apple tại Trung Quốc – Ảnh: AFP

Tác động của thuế phạt sẽ không đáng kể nhưng tôi lo ngại về sự suy thoái kinh tế của Mỹ và Trung Quốc.

Ông Yasuhito Hirota (chủ tịch Công ty đa quốc gia về thiết bị thể thao ASICS)

Trải qua hơn 13 tháng xung đột thương mại Mỹ – Trung, theo Nikkei, hơn 50 doanh nghiệp toàn cầu, trong đó có Apple và Nintendo, mới đây đã công bố hoặc đang cân nhắc việc dời dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Điểm đến Đông Nam Á

Theo báo Nikkei Asian Reviews, Apple kêu gọi các đối tác cung cấp lớn cân nhắc di dời 15-30% việc sản xuất iPhone ra khỏi Trung Quốc. Trong khi đó, Hãng Data Electronics Inc. chuyên cung cấp linh kiện cho Apple cũng đang tính toán mua lại một chi nhánh ở Thái Lan để mở rộng sản xuất, giảm chi phí. Các hãng máy tính HP và Dell của Mỹ cũng đang tính tới việc di dời 30% dây chuyền sản xuất notebook của họ từ Trung Quốc tới Đông Nam Á hoặc nơi khác.

Danh sách các công ty muốn rời khỏi Trung Quốc không chỉ giới hạn trong lĩnh vực điện tử. Ngay các công ty đồ chơi và sản xuất camera như Hasbro và Olympus cũng đang cân nhắc việc này. 

Trong lĩnh vực thời trang, những thương hiệu lớn như Steve Madden, Coach và Deckers đang tính chuyện dời chuỗi sản xuất tới Đông Nam Á, theo trang Sourci. Do đó, rất có thể trong tương lai gần, trên những sản phẩm như túi xách sẽ không còn dòng chữ quen thuộc \”made in China\” nữa.

Các hãng thời trang hiện cũng đã bắt đầu nhắm tới các nước Campuchia, Việt Nam như những điểm đến hấp dẫn hơn cho chuỗi sản xuất. Một nghiên cứu gần đây của ngành thời trang Mỹ cũng dự đoán lượng sản phẩm từ Trung Quốc sẽ sụt giảm trong hai năm tới.

Các công ty Nhật thời gian qua đã tăng tốc rõ rệt hơn cả trong việc dời dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc. Là bởi, trong đợt áp thuế thứ 4 tới đây (từ ngày 1-9), một loạt sản phẩm của họ sẽ bị \”dính đòn\”, trong đó có điện thoại thông minh, máy chơi game và quần áo.

Các sản phẩm máy chơi game PlayStation 4, camera và nhiều thứ khác của Sony có thể bị đánh thuế đợt này. Tại cuộc họp cung cấp thông tin về doanh thu, phó chủ tịch cao cấp Sony, bà Naomi Matsuoka, cho biết bà hi vọng duy trì mức ảnh hưởng lợi nhuận hoạt động của công ty từ đợt áp thuế thứ 4 của Washington với Bắc Kinh sẽ dưới mức 10 tỉ yen (94 triệu USD) trong năm tài chính 2019.

Công ty Nintendo hiện vẫn đang chủ yếu lắp ráp các máy chơi game Switch của họ tại Trung Quốc, nhưng theo báo Financial Times, họ cũng đã bắt đầu dời nhà máy sản xuất sang Việt Nam và có kế hoạch tăng sản lượng hàng hóa thêm tại đây.

Chi nhánh Dynabook của công ty điện tử Sharp hiện vẫn đang lắp ráp mọi sản phẩm máy tính notebook của họ tại Trung Quốc, nhưng cho biết đang cân nhắc việc dời đến các cơ sở tại Việt Nam, hoặc tới các nhà máy của công ty mẹ tại Đài Loan là Foxconn nếu vòng áp thuế thứ 4 của Mỹ được thực hiện.

Trung Quốc nỗ lực giữ chân

Thời gian qua, có thể thấy Trung Quốc cũng đang nỗ lực hết sức để giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài bằng việc tung ra những lợi ích đặc biệt để thuyết phục rằng những lợi thế từ việc ở lại sẽ lớn hơn những ảnh hưởng tiêu cực phải đối mặt từ chính sách phạt thuế của Washington.

Để ngăn chặn xu hướng này, Bắc Kinh thực sự đang trải thảm đỏ với doanh nghiệp nước ngoài. Tesla là một ví dụ gần đây khi công ty sản xuất xe điện đã thuê được khu đất với giá ưu đãi để xây dựng một nhà máy mới tại ngoại ô thành phố Thượng Hải.

Trung Quốc cũng dần mở cửa cho doanh nghiệp nước ngoài từ năm 2018, khi căng thẳng thương mại với Mỹ gia tăng. Đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc đã tăng 3,5%, đạt khoảng 70,7 tỉ USD trong nửa đầu năm nay, theo thống kê của Bộ Thương mại Trung Quốc. 

Từ cuối tháng 6, Trung Quốc cũng thông báo nới lỏng các hạn chế về đầu tư nước ngoài trong 7 lĩnh vực, trong đó có dầu và khí đốt. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng nỗ lực xúc tiến các kế hoạch mở cửa thêm lĩnh vực tài chính.

Trong thực tế cũng có một số trường hợp doanh nghiệp có thể không cần dời chuỗi sản xuất khỏi Trung Quốc mà chỉ đổi lại chức năng ở các cơ sở sản xuất của họ. Theo đó, họ chuyển hàng hóa sản xuất cho thị trường Mỹ tới quốc gia không bị phạt thuế, dành cơ sở sản xuất tại Trung Quốc sản xuất hàng hóa phục vụ các thị trường khác.

Trong khi đó, đón bắt xu thế muốn rút chân ra khỏi Trung Quốc của nhiều công ty đa quốc gia, Ấn Độ và nhiều nước Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Philippines… cũng đang ra sức thu hút đầu tư với những chính sách ưu đãi cụ thể cho doanh nghiệp.

Theo Hãng tin Bloomberg, Ấn Độ đã lên kế hoạch thu hút bằng các biện pháp cụ thể với các chính sách ưu đãi như giảm thuế (tax break), thời gian miễn thuế (tax holiday) cho các lĩnh vực như điện tử, đồ gia dụng, xe điện, giày dép, đồ chơi. 

Biện pháp này của Bộ Thương mại Ấn Độ cũng là một phần trong kế hoạch lớn hơn nhằm giúp Ấn Độ giảm lệ thuộc vào nhập khẩu, tăng cường xuất khẩu. Cùng với đó, Ấn Độ cũng sẽ xây dựng thêm các khu công nghiệp có chi phí phải chăng ở các vùng ven biển Ấn Độ.

93%

Cuộc thăm dò do Công ty luật Baker McKenzie thực hiện với 600 công ty đa quốc gia trên toàn khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có 150 công ty tại Trung Quốc, cho thấy 93% doanh nghiệp tại Trung Quốc đang buộc phải cân nhắc lại chuỗi cung cấp và chức năng sản xuất của họ trong bối cảnh thương chiến Mỹ – Trung.