Nhật Bản cách mạng hóa nông nghiệp: không đất và không dân

Fatima KamataBBC News Brasil ở Tokyo

• 13 tháng 10 2019

Yuichi Mori không trồng rau và trái dưới đất. Anh thậm chí không cần sử dụng đất.

Thay vào đó, nhà khoa học Nhật Bản dựa vào một vật liệu ban đầu được thiết kế để điều trị thận của con người – một màng polymer trong suốt và dễ thấm.

Cây mọc trên màng có thể lưu trữ chất lỏng và chất dinh dưỡng này.

Ngoài việc cho phép rau phát triển trong bất kỳ môi trường nào, kỹ thuật dùng màng polymer tốn nước ít hơn 90% so với nông nghiệp truyền thống và dẹp luôn nhu cầu phải phân phối thuốc trừ sâu – chính màn polymer này ngăn chặn virus và vi khuẩn.

Đây là một cách mà Nhật Bản – thiếu đất và thiếu nhân lực – đang cách mạng hóa nông nghiệp.

\”Tôi đã điều chỉnh các vật liệu được sử dụng để lọc máu trong thận\”, nhà khoa học nói với BBC.

Công ty Mebiol của ông có bằng sáng chế cho phát minh được đăng ký tại gần 120 quốc gia.

Mebiol nhấn mạnh một cuộc cách mạng nông nghiệp đang diễn ra ở Nhật Bản: các lĩnh vực đang được chuyển đổi thành các trung tâm công nghệ với sự trợ giúp của Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và kiến thức tiên tiến.

Khả năng của công nghệ nông nghiệp để tăng độ chính xác trong giám sát và duy trì cây trồng có thể là điều tối quan trọng trong tương lai gần.

Báo cáo Phát triển Tài nguyên Nước của Liên Hiệp Quốc năm nay ước tính rằng 40% sản lượng ngũ cốc và 45% Tổng sản phẩm Quốc nội Toàn cầu sẽ bị tổn hại vào năm 2050 nếu suy thoái môi trường và tài nguyên nước tiếp tục ở mức hiện tại.

Các phương pháp canh tác như Yuichi Mori nghĩ ra đã được sử dụng ở hơn 150 địa điểm tại Nhật Bản và các quốc gia khác như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Phương pháp này là một công cụ đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng lại các khu vực nông nghiệp phía Đông Bắc Nhật Bản bị ô nhiễm bởi các chất gây ra bởi sóng thần và bức xạ sau thảm họa động đất và hạt nhân lớn vào tháng 3 năm 2011.

Máy kéo robot

Với sự gia tăng dân số dự kiến (từ 7,7 tỷ người lên 9,8 tỷ vào năm 2050), các công ty đang đặt cược vào nhu cầu thực phẩm toàn cầu tạo ra các cơ hội kinh doanh lớn, cũng như một thị trường tiềm năng cho máy móc.

Chính phủ Nhật Bản hiện đang trợ cấp cho việc phát triển 20 loại robot có khả năng hỗ trợ các giai đoạn nông nghiệp khác nhau, từ gieo hạt đến thu hoạch, trên các loại cây trồng khác nhau.

Hợp tác với Đại học Hokkaido, nhà sản xuất động cơ Yanmar phát triển một máy kéo robot đã được thử nghiệm trong lĩnh vực này.

Một người có thể vận hành hai máy kéo cùng một lúc nhờ các cảm biến xác định chướng ngại vật và ngăn va chạm.

Đầu năm nay, nhà sản xuất ô tô Nissan đã ra mắt một robot chạy bằng năng lượng mặt trời được trang bị GPS và wifi.

Được đặt tên là Vịt, khí cụ thăm dò hình hộp đi qua các cánh đồng lúa ngập nước để giúp oxy hóa nước, giảm sử dụng thuốc trừ sâu và tác động môi trường của nó.

Canh tác ít người

Với công nghệ, chính phủ Nhật Bản tìm cách thu hút những người trẻ tuổi, ít thích làm việc trực tiếp ngoài đồng, trong các lĩnh vực, nhưng có một số năng khiếu về công nghệ.

Đó là một nỗ lực hồi sinh một khu vực của nền kinh tế với lực lượng lao động bị thu hẹp.

Trong gần một thập niên, số người Nhật tham gia sản xuất nông nghiệp đã giảm từ 2,2 triệu xuống còn 1,7 triệu.

Để làm phức tạp vấn đề hơn, tuổi công nhân trung bình hiện nay là 67 tuổi và hầu hết nông dân làm việc bán thời gian.

Địa hình hạn chế rất nhiều nền nông nghiệp của Nhật Bản, nơi chỉ có thể sản xuất 40% thực phẩm mà quốc gia này cần.

Khoảng 85% đất ở Nhật là miền núi và hầu hết đất canh tác còn lại được dành cho trồng lúa.

Loại ngũ cốc này luôn là lương thực chính của người Nhật và chính phủ cung cấp trợ cấp cho nông dân trồng lúa để duy trì sản xuất trong các khu đất nhỏ rộng 1 ha.

Nhưng thói quen ăn uống đã thay đổi.

Xịt từ trên cao

Tiêu thụ gạo tính theo mỗi đầu người hàng năm giảm (từ 118 kg năm 1962 xuống dưới 60 kg năm 2006) khiến Nhật Bản bắt đầu khuyến khích đa dạng hóa nông nghiệp.

Nhưng không có người làm việc, nông dân phải dùng đến máy móc và công nghệ sinh học.

Ngày càng có nhiều máy bay không người lái được sử dụng trong các nhiệm vụ như quét bụi – chúng có thể làm trong nửa giờ những gì con người sẽ mất một ngày để hoàn thành.

Công nghệ cao cũng cho phép phát triển rộng việc trồng trọt cả khi không có đất.

Thông qua việc sản xuất trong nhà kính và sử dụng thủy canh (phương pháp trồng cây không cần đất mà dùng dung dịch dinh dưỡng khoáng trong dung môi nước), Nhật Bản đã có thể mở rộng sản xuất rau quả.

Tập đoàn Mirai, ở Chiba, là công ty tiên phong trong việc sản xuất thực phẩm từ sàn đến trần.

Nó hiện thu hoạch khoảng 10.000 đầu rau diếp mỗi ngày.

Năng suất cao hơn một trăm lần so với phương pháp thông thường. Thông qua một thiết bị cảm biến, công ty kiểm soát ánh sáng nhân tạo, chất dinh dưỡng lỏng, nồng độ carbon dioxide và nhiệt độ.

Ánh sáng nhân tạo giúp cây phát triển nhanh, và quản lý có kiểm soát giúp loại bỏ tổn thất do bệnh tật.

Mặc dù chi phí năng lượng cao, số lượng \”nhà máy sản xuất\” tại Nhật Bản đã tăng gấp ba trong một thập kỷ tới 200 cơ sở hiện tại.

Thị trường thủy canh hiện chỉ chiếm hơn 1,5 tỷ đôla trong kinh doanh trên toàn thế giới, nhưng công ty tư vấn Allied Market Research dự báo sẽ tăng gấp bốn lần vào năm 2023, đạt 6,4 tỷ đôla.

Chuyển giao công nghệ

Nhật Bản cũng đã cam kết giúp các nước châu Phi tăng gấp đôi sản lượng gạo hàng năm lên 50 triệu tấn vào năm 2030 và các dự án cụ thể đang được tiến hành.

Ví dụ, ở Sénégal, người Nhật đã đầu tư vào đào tạo kỹ thuật viên nông nghiệp và chuyển giao công nghệ chủ yếu liên quan đến thủy lợi.

Do đó, năng suất tăng từ bốn đến bảy tấn gạo mỗi ha và thu nhập của người sản xuất tăng khoảng 20%.

Chiến lược của Nhật Bản là thúc đẩy đầu tư tư nhân và mở rộng thương mại máy móc nông nghiệp bền vững trên khắp lục địa châu Phi.

Ngoài ra còn có các sáng kiến hợp tác với Việt Nam và Myanmar, cũng như các dự án ở Brazil.

Nhưng mục tiêu chính của cuộc cách mạng Nhật Bản là cải thiện an ninh lương thực của chính mình: chính quyền Nhật Bản muốn sản xuất ít nhất 55% thực phẩm mà nước này cần đến vào năm 2050.

Với sự giúp đỡ nhiều hơn từ công nghệ, tất nhiên.