2019 : Một năm ngoại giao để phục vụ đối nội của Donald Trump

Đăng ngày: 26/12/2019

Anh Vũ

Không ngại thúc ép hay công kích đồng minh, nhún nhường sẵn sàng thỏa hiệp với kẻ thù, tự tán dương thành quả, tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục khiến thế giới phải sửng sốt với đường lối đối ngoại bất ngờ cùng những tuyên bố đầy ngẫu hứng. Bất chấp mọi đánh giá thành công hay thất bại, ông Donald Trump tiếp tục cuộc chinh phục nhiệm kỳ tổng thống mới vào cuối năm 2020.

Ngày 27/10/ 2019, tổng thống Donald Trump hân hoan thông báo một chiến thắng quan trọng của Mỹ trên bình diện quốc tế : lực lượng đặc nhiệm Mỹ đột kích vào Syria tiêu diệt được trùm khủng bố, Abou Bakr al-Baghdadi, thủ lĩnh của Tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo, kẻ từng gieo rắc bao nhiêu cái chết và nỗi kinh hoàng bị cả thế giới truy lùng. Tiêu diệt được thủ lĩnh của tổ chức khủng bố, tổng thống Donald Trump đã không bỏ lỡ dịp coi đó là thắng lợi của Mỹ, đồng thời khép lại các cuộc tranh cãi xung quanh chính sách ngoại giao bị đánh giá là đầy mâu thuẫn, gây tranh cãi của Nhà Trắng tại Trung Cận Đông.

Những tuyên bố trái ngược nhau về việc rút quân Mỹ khỏi Syria của ông Trump như là tín hiệu đèn xanh cho Ankara mở cuộc tấn công vào lực lượng Kurdistan tại Syria, một đối tác quan trọng của phương Tây trong cuộc chiến chống thánh chiến khủng bố. Chính sách của Donald Trump ở mặt trận Syria vô hình chung đã góp phần củng cố vị thế cho chế độ Damas được Matxcơva bảo trợ và nhường bàn cờ Syria cho Nga.

Bất chấp các đồng minh tỏ ra không hài lòng, hay đánh giá thế nào về vai trò quốc tế của Mỹ, tổng thống của cường quốc số 1 thế giới luôn tự cho mình là người kiến tạo hòa bình. Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng nhận thấy những sáng kiến theo kiểu ngẫu hứng, bất tuân theo truyền thống của ông Trump thường đi vào ngõ cụt.

« Chấm dứt các cuộc chiến tranh bất tận » cho nước Mỹ là lời hứa tranh cử của Donald Trump năm 2016. Sau một hồi thông báo nhất quyết rút quân khỏi Syria và Afghanistan. Giờ đây ông Donald Trump lại phải rút lại tuyên bố.

Tương tự, trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, sau một màn xích lại gần nhau lịch sử với lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un, các cuộc đàm phán vẫn luôn được tổng thống Mỹ tán dương là « tiến bộ tuyệt vời » giờ đang trở lại vạch xuất phát.

Cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Kim tại Hà Nội tưởng như đã tới đích nhưng rốt cục đã nhanh chóng khép lại mà không có kết quả nào.

Tiếp đó đến cuộc gặp đầy ngẫu hứng, quyết định trong chưa đầy 24 giờ, giữa Trump-Kim ngày 30/06 tại khu phi quân sự giữa hai miền Triều Tiên, cũng chỉ gây sự chú ý về hình ảnh nhiều hơn nội dung.

Sau các cuộc gặp lịch sử đó, các cuộc đàm phán ở các cấp ngoại giao đều không đạt tiến triển nào và căng thẳng đang trở lại những tháng cuối năm 2019.

Các nhà phân tích cho rằng Washington đã mắc những sai lầm làm trật bánh các cuộc đàm phán, như đưa ra thông điệp bất nhất, không thấu hiểu đối tác, yêu cầu quá nhiều và đưa ra những lời hứa không thể thực hiện. Trong lúc đó, tổng thống Mỹ luôn muốn có một kết quả tối thiểu trên hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên để có thể phô trương như là một thành tựu ngoại giao quy mô toàn cầu trong nhiệm kỳ của mình và tạo đà cho chiến dịch tranh cử tổng thống 2020.

Điều này có thể lý giải tại sao mà trước sự khiêu khích của Bình Nhưỡng, giờ đây ông Trump không còn hào hứng với những tuyên bố hăm dọa, đầy mùi thuốc súng, như màn đấu khẩu với Kim Jong Un mà cả thế giới đã chứng kiến hai năm trước. Câu nói gần như cửa miệng của tổng thống Mỹ khi đề cập đến bắc Triều Tiên : « Tôi có mối quan hệ rất tốt với Kim Jong Un ».

Một mặt trận khác cũng ghi dấu ấn của ngoại giao tiền hậu bất nhất của tổng thống Mỹ đó là cuộc thương chiến Mỹ-Trung dai dẳng. Ông Trump đã sử dụng thuế quan như một vũ khí trong chiến tranh thương mại với Trung Quốc. Suốt cả năm 2019, ông Trump khiến mọi người thấp thỏm vì liên tục đưa ra những tín hiệu tiền hậu bất nhất. Có lúc vừa tuyên bố ngày trước rằng tình hình rất khả quan thì ngay hôm sau, ông Trump đã thay đổi giọng điệu, cho rằng cuộc chiến có thể kéo dài. Mỹ-Trung vào cuối năm tuyên bố đã đạt được thỏa thuận giai đoạn một nhưng những nghi kỵ giữa hai bên và sự khó đoán của Trump khiến thế giới chưa thể yên tâm cuộc đọ sức của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ sớm được giải quyết.

Từ Trung Cận Đông sang hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên qua đến cuộc thương chiến Mỹ-Trung, chính quyền Trump chưa bao giờ có một chính sách ngoại giao nhất quán nhưng lại xuyên suốt một mục tiêu đối nội để sao cho chủ nhân Nhà Trắng tái đắc cử nhiệm kỳ nữa vào tháng 11 năm 2020.