Iran: Cảnh sát phủ nhận bắn dân biểu tình sau vụ rơi máy bay

Cảnh sát ở thủ đô Tehran phủ nhận đã dùng đạn thật bắn vào người biểu tình, những người giận dữ sau khi Iran bắn nhầm một máy bay chở khách của Ukraine.

Cảnh sát được ra lệnh phải \”kiềm chế\”, vị cảnh sát trưởng Tehran nói.

Các video clip lan truyền trên mạng hôm Chủ nhật cho thấy dường như có súng nổ và một phụ nữ bị thương được đưa đi.

Biểu tình nổ ra vào thứ Bảy, sau khi Iran thừa nhận đã bắn nhầm chuyến bay của hãng Hàng không Quốc tế Ukraine, bị rớt xuống gần Tehran.

Toàn bộ 176 người trên chuyến bay PS752, hầu hết là người Iran và người Canada, đã thiệt mạng.

Trong ba ngày sau khi máy bay rơi, Iran phủ nhận quân đội nước này đã bắn rơi chiếc máy bay và nói đã có trục trặc kỹ thuật.

Việc Iran nhận trách nhiệm, khi ngày càng có nhiều bằng chứng, làm bùng lên nỗi phẫn nộ ở Iran với nhà cầm quyền.

Chỉ vài ngày trước đó, người dân Iran đã cùng đoàn kết trong đau thương sau khi Tướng Qasem Soleimani, nhân vật quyền lực thứ hai ở Iran, bị giết trong vụ tấn công bằng drone của Mỹ.

Điều gì xảy ra tại các cuộc biểu tình?

Các cuộc biểu tình hôm Chủ nhật 12/1 kéo dài tới đêm khuya, khi người dân thể hiện sự tức giận đối với chính phủ Iran và Vệ binh Cách mạng đầy quyền lực, lực lượng bắn chiếc máy bay của Ukraine.

Tin cho hay một số người biểu tình đã bị thương khi lực lượng an ninh phá vỡ một cuộc biểu tình ở Quảng trường Azadi, Tehran. Tại đó người dân hô khẩu hiệu \”cái chết cho tên độc quyền\” – ý muốn nói đến Lãnh đạo Tối cao Ayatollah Ali Khamenei.

Một video trên mạng xã hội có hình ảnh được cho là quân của Lực lượng Phản kháng Basij, một tổ chức bán quân sự thường được nhà nước sử dụng để đàn áp người bất đồng trong nước, tấn công người biểu tình ở khu vực này. Có thể nghe thấy tiếng súng nổ trong video.

Một video khác cho thấy một phụ nữ bị thương đang được đưa đi bởi những người la hét rằng bà đã bị bắn vào chân. Một vũng máu được thấy trên vỉa hè.

Mặc dù có những hình ảnh như vậy, cảnh sát trưởng Chuẩn tướng Hossein Rahimi khẳng định các sỹ quan của ông không bắn đạn thật vào người biểu tình như lực lượng an ninh đã từng làm khi dập tắt biểu tình chống chính phủ hồi tháng 11 năm ngoái.

\”Cảnh sát đối xử với những người tụ tập với sự kiên trì và bao dung,\” ông nói, trước khi cảnh báo \”những ai định thao túng tình hình\” sẽ phải gánh chịu hậu quả.

Người phát ngôn chính phủ Iran Ali Rabiei, trong khi đó, nói Tổng thống Trump rơi \”nước mắt cá sấu\” khi bày tỏ sự ủng hộ với người biểu tình.

Nhiều nhân vật nổi tiếng ở Iran cũng lên tiếng ủng hộ các cuộc biểu tình.

Đội trưởng đội bóng chuyền quốc gia nam, Said Marouf, viết trên Instagram về \”sự đàn áp\” ở Iran. Nói về vụ bắn rơi máy bay, anh nói anh hy vọng Iran đã chứng kiến \”lần thể hiện cuối cùng\” của \”sự lừa dối và ngu xuẩn\”.

Một trong những diễn viên nổi tiếng nhất của Iran, Taraneh Alidoosti, viết rằng người dân Iran được đối xử không như những công dân mà như là \”con tin\”.

Diễn biến mới nhất liên quan đến chuyến bay PS752

Thủ tướng Canada Justin Trudeau phát biểu tại một lễ tưởng niệm cho 57 nạn nhân Canada rằng nước ông \”sẽ không nghỉ cho tới khi chúng ta có được giải trình trách nhiệm, công lý và khép lại sự việc mà các gia đình đáng được có\”.

Trong khi đó, chính phủ Iran phủ nhận đã có âm mưu che đậy sự việc.

\”Trong những ngày buồn bã này, có nhiều ý kiến chỉ trích đối với các quan chức của đất nước; một số người chúng tôi còn bị cáo buộc đã nói dối và giữ bí mật. Nhưng thực sự mọi chuyện không phải như vậy,\” người phát ngôn Ali Rabiei nói với báo giới hôm thứ Hai.

\”Thực tế là chúng tôi không nói dối,\” ông nói thêm. Ông nói \”việc thiếu thông tin chính xác\” và \”chiến tranh tâm lý của Mỹ\” dẫn đến việc chính ông và các quan chức khác phủ nhận máy bay bị bắn rơi.

Ông cũng khẳng định rằng các quan chức cao cấp, trong đó có Tổng thống Rouhani không biết tên lửa đã bắn vào chuyến bay cho tới tận đêm thứ Sáu.

Ông cũng ca ngợi Chuẩn tướng Amir Ali Hajizadeh, tư lệnh Phòng không của Vệ binh Cách mạng vì đã có lời thừa nhận \”trung thực\” và \”mạnh dạn\” rằng quân của ông chịu trách nhiệm về bi kịch này.

Ông nói thêm rằng đơn vị phòng không đã nhiều lần kêu gọi ngưng các chuyến bay dân sự trong khu vực đêm đó.

Bắn vì hỏi ý kiến không được do \’liên lạc hỏng\’

Một chỉ huy đơn vị phòng không nhận thấy chiếc phi cơ của Ukraine và tin rằng đó là tên lửa bay tới từ khoảng cách chừng 19 km.

Theo quy định thì quân nhân này đã xin mệnh lệnh để xử lý với mối đe dọa đó, nhưng không liên lạc được với cấp trên vì \”hệ thống liên lạc hỏng\”.

\”Anh ta có 10 giây để quyết định,\” vị tướng nói thêm. \”Anh ta có thể quyết định bắn hay không bắn, và trong hoàn cảnh đó anh ta đã quyết định sai lầm.\”

Tướng Hajizadeh nói ông đã thông báo cho \”các quan chức\” hôm thứ tư tuần trước về vụ tấn công không chủ ý.

Tổng thống Rouhani gọi vụ việc này là \”một lỗi không thể tha thứ\” và hứa rằng những ai chịu trách nhiệm sẽ bị nêu tên và truy tố.

Tuy thế, vụ việc đã bộc lộ các vấn đề nghiêm trọng của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, lực lượng luôn được bộ máy thần quyền ở nước này ca ngợi là \”vô cùng tinh nhuệ\”.

Theo báo Times of London, vụ \”ngón tay run bấm nút tên lửa\” của Vệ binh Cách mạng Iran cho thấy ô phòng không của họ trên bầu trời thủ đô Tehran \”đã xuống cấp\”.

Việc dùng radar mà đa số do Nga cung cấp có vẻ khiến người Iran \”không nhìn ra các loại phi cơ tàng hình của Hoa Kỳ\” mà chỉ thấy phi cơ dân sự.

Bài báo \’Iran-US tensions: nervous trigger fingers are a recipe for disaster\’ sự việc này là hình mẫu cho thảm họa.

Nhiều hãng hàng không quốc tế đã tránh không phận Iran, và Iraq vì lo ngại an toàn.

Tuy nhiên, quan chức Ukraine nay cũng câu hỏi vì sao Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO, có trụ sở ở Montreal) lại không ra lệnh đóng không phận Iran trong đêm nổ ra cuộc oanh kích của Iran nhằm vào các mục tiêu của Mỹ ở Iraq.

Được biết đêm hôm đó, các chuyến bay từ sân bay quốc tế Tehran vẫn hoạt động bình thường, và chỉ có hai chuyến tạm hủy sau khi phi cơ Ukraine bị bắn hạ, rồi tất cả các chuyến nối lại sau đó trong vòng chưa đầy 120 phút.