Đoàn tàu Kim Jong-un ở đâu, Kim Pyong-il là ai và Kim Yo-jong đang làm gì?

Một đoàn tàu đặc biệt, có thể là tàu của nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong-un, trong tuần này được nhìn thấy ở một thị trấn nghỉ dưỡng, theo các hình ảnh thu được từ vệ tinh và được một dự án từ Washington chuyên theo dõi tình hình Bắc Hàn, phân tích.

Dự án 38North trong một báo cáo ra hôm thứ Bảy nói rằng đoàn tàu đỗ tại \”ga lãnh tụ\” ở Wonsan vào ngày 21/4 và 23/4, và nói đây là ga được dành riêng cho gia đình họ Kim.

38North nói rằng có thể đây là đoàn tàu của ông Kim Jong-un, tuy nhiên, tin đó có đúng không, hay ông Kim liệu có đang có mặt ở Wonsan không thì hiện vẫn chưa thể kiểm chứng độc lập.

\”Sự hiện diện của đoàn tàu không chứng minh được là nhà lãnh đạo Bắc Hàn đang ở đâu, hay cho thấy bất kỳ chỉ dấu nào về sức khoẻ của ông, nhưng nó làm nặng ký thêm cho các tường thuật nói ông Kim hiện đang ở một khu vực cao cấp nằm trên bờ biển phía đông đất nước,\” bản báo cáo của 38North nói.

Các đồn đoán về sức khoẻ của ông Kim lần đầu tiên rộ lên khi ông vắng mặt khỏi lễ kỷ niệm sinh nhật người cha lập quốc của Bắc Hàn, cũng là ông nội của ông Kim Jong-un là ông Kim Nhật Thành, hôm 15/4.

Trung Quốc đã gửi một nhóm nhân viên tới Bắc Hàn, trong đó có các chuyên gia y tế, để tư vấn, theo ba người thạo tin.

Việc tường thuật tin tức từ Bắc Hàn ra ngoài là vô cùng khó khăn, do nước này kiểm soát cực kỳ chặt chẽ thông tin.

Là thế hệ thứ ba lên nắm quyền sau khi cha là ông Kim Chính Nhất (Kim Jong-il) qua đời hồi cuối 2011, ông Kim Jong-un chưa có người kế vị rõ ràng cho quốc gia có vũ khí hạt nhân, và điều này có thể tạo ra những rủi ro quốc tế to lớn.

Daily NK, một trang web đặt tại Seoul chuyên tường thuật về Bắc Hàn, dẫn một nguồn giấu tên từ Bắc Hàn hôm thứ Hai, nói rằng ông Kim đã được điều trị y tế tại khu nghỉ dưỡng Hyangsan ở phía bắc thủ đô Bình Nhưỡng.

Daily NK tường thuật rằng ông Kim cần được điều trị khẩn cấp liên quan tới việc ông nghiện thuốc lá nặng, béo phì và làm việc mệt nhọc.

Lần cuối ông Kim xuất hiện công khai là khi ông chủ trì cuộc họp của Bộ Chính trị Đảng Lao động Triều Tiên, hôm 11/4, và thị sát cuộc diễn tập của chiến đấu cơ thuộc một đơn vị phòng không. Không rõ việc thị sát diễn ra khi nào, nhưng tin tức được tường thuật trên truyền thông nhà nước hôm 12/4.

Hãng tin CNN dẫn nguồn một viên chức Hoa Kỳ ẩn danh, nói Washington đang \”theo dõi tin tình báo\” theo đó nói ông Kim đang trong tình trạng nguy hiểm về sức khỏe sau khi trải qua cuộc phẫu thuật.

Không mấy thông tin về đời tư của ông Kim được biết đến cho tới khi có một đoạn video trên truyền hình cho thấy có một phụ nữ không rõ là ai tham dự các sự kiện bên cạnh ông. Vào tháng 7/2012, truyền hình nhà nước công bố tin ông Kim kết hôn với \”đồng chí Ri Sol-ju\”.

Tin tình báo Nam Hàn nói hai người đã có ba người con.

Trong tình hình ông Kim Jong-un có vẻ như \”gặp vấn đề sức khoẻ\”, sự chú ý của giới quan sát nay dồn vào hai nhân vật, Kim Pyong-il, và Kim Yo-jong.

Đại sứ Kim Pyong-il nay ở đâu?

Theo các nguồn tin từ Hàn Quốc cho BBC biết, giới chức nước này đã chú ý đến ông Kim Pyong-il từ lâu, vì ông là chú cùng ông nội, khác bà của Kim Jong-un.

Là đại sứ CHDCND Triều Tiên ở Ba Lan và CH Czech, có nguồn tin nói ông đã về nước năm 2019.

Vai trò của ông Kim Pyong-il nếu có được trong bộ máy chính trị của gia tộc Kim, đến từ quan hệ dòng máu.

Là em cùng cha khác mẹ của Kim Jong-il, chủ tịch Triều Tiên, ông Pyong-il được đào tạo bài bản và biết ngoại ngữ Anh và Ba Lan.

Theo một tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Wilson Center mà BBC News Tiếng Việt vừa tìm hiểu, ông làm đại sứ tại Ba Lan 17 năm liền.

Một số hình ảnh ông Kim Pyong-il cùng con gái Eun Song và con trai In Kang chụp ở Warsaw năm 2007 đã xuất hiện trên mạng Internet.

Các chuyên trang tại Hoa Kỳ theo dõi tình hình Bắc Hàn nói cả hai con ông Pyong-il đều học đại học ở Warsaw và thạo tiếng Ba Lan.

Nhưng nhiệm kỳ quá dài này gây ra đồn đoán rằng trong khi anh cùng cha khác mẹ làm lãnh tụ tối cao ở Bình Nhưỡng, ông \”bị đi đày ở sứ quán\” một nước châu Âu không phải quan trọng nhất trong quan hệ của Bắc Hàn.

Cùng lúc, có cách giải thích khác, rằng Bắc Hàn rất e ngại chuyển đổi chế độ kiểu Ba Lan năm 1989, nên phải để một người thân thuộc của lãnh đạo cao nhất làm đại sứ.

Tài liệu tại Wilson Center cũng ghi nhận bình luận của giới chức Ba Lan rằng sau chuyến thăm của Đại tướng Wojciech Jaruzelski sang Bình Nhưỡng trước khi Ba Lan chuyển đổi thể chế, hai nước đồng ý hợp tác về an ninh, tình báo.

Những liên hệ này xem ra khó có thể tiến triển sau khi Ba Lan vào khối NATO, nhưng là chỉ dấu Bình Nhưỡng từng rất muốn có quan hệ nhiều hơn với Warsaw để không chỉ phải dựa hoàn toàn vào Moscow hoặc Bắc Kinh.

Sau khi làm đại sứ ở Ba Lan từ 1998 đến 2015, ông Kim Pyong-il sang làm đại sứ ở CH Czech.

Các nguồn tin không được kiểm chứng nói ông bị gọi về Bình Nhưỡng.

Vai trò gì cho Kim Yo-jong?

Sinh năm 1987, từng cùng anh trai Kim Jong-un học ở Thuỵ Sĩ, người phụ nữ này xuất hiện lần đầu trong cuộc bầu cử vào Quốc hội Bắc Hàn năm 2014.

Sau đó, bà trở thành cánh tay phải của Kim Jong-un trong các sứ vụ ngoại giao quan trọng, với Nam Hàn, và có mặt tại Hà Nội tháng 2/2019, cùng anh dự thượng đỉnh Mỹ – Triều.

Leif-Eric Easley, phó giáo sư ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Ewha, Seoul được báo Anh trích lời nói:

\”Chế độ Bắc Hàn là công việc của một gia tộc (family business), nên Kim Yo-jong đã chứng tỏ năng lực hiện đại hóa \’thương hiệu\’ của chế độ, và có vẻ như nắm ngành tuyên giáo. Vai trò quan trọng nhất của bà ta là người được anh trai tin tưởng.\”

Cũng một nhà quan sát khác, Leonid Petrov, từ Sydney, được trang The Guardian ở Anh trích thuật, nói rằng vì được anh trai tin tưởng, bà Kim Yo-jong \”giúp Kim Jong-un xây dựng hình ảnh tích cực khi giải quyết các vấn đề quốc tế.

Nhưng việc bà Kim Yo-jong có thể lên thay khi ông Kim Jong-un \”có mệnh hệ nào\” hay không là câu hỏi khó trả lời.

Các ý kiến từ Hàn Quốc tin rằng Bắc Hàn là một xã hội trọng nam, bà Kim Yong-jo cùng lắm chỉ có thể làm lãnh đạo tạm quyền chứ không thể lên nắm chức vụ cao nhất nước một khi Kim Jong-un không đủ sức khoẻ hoặc qua đời.

Suk Ho-shin, viết trong bài \’Can Kim Yo Jong become successor of Kim Jong Un?\’ trên báo Donga-Ilbo ở Seoul (17/04/2020) cho rằng em gái Kim Jong-un đã đảm nhận các trọng trách như là đặc sứ với miền Năm từ 2018, và gần đây là chỉ đạo chống dịch Covid-19.

Bà không chỉ là em gái Kim Jong-un, và có thể đã xây dựng được phe cánh quyền lực trong hệ thống.

Nhưng để một phụ nữ trẻ lên nắm quyền trong cơ chế quyền lực Khổng giáo, trọng nam khinh nữ, xem ra không đơn giản, và mọi việc cũng phải được giới cầm quyền nhiều tướng lĩnh ở Bắc Hàn đồng ý.

Kim Jong-chol cũng \’bệnh tật rồi\’?

Một người nữa thuộc dòng máu \’Núi Bạch Đầu\’ (Paektu) của Kim Il-sung (Kim Nhật Thành) là Kim Jong-chol, anh trai Kim Jong-un.

Người này vốn thích âm nhạc, từng lên kế hoạch mời Eric Clapton tới biểu diễn ở Bình Nhưỡng và ít quan tâm đến chính trị.

Chưa kể, theo Barbara Demick viết trên The New Yorker gần đây, Kim Jong-chol \”có vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng\”, và từng bị cha chê là \”giống con gái\” (girly). Khả năng một người như vậy lên thống lĩnh quân đội Bắc Triều Tiên có thể khó được các nguyên soái, tướng tá nước này chấp nhận.

Những nhân vật ngoài gia tộc Kim?

Nếu tình hình sức khoẻ của ông Kim Jong-un xấu đi và việc chọn ra người kế vị trong dòng họ Kim không đạt, nguy cơ tranh giành quyền lực nổ ra, theo giới quan sát.

Các vụ thanh trừng kinh khủng đã xảy ra trước khi Kim Jong-un lên nắm toàn quyền năm 2012, sau khi cha ông, Kim Chính Nhất qua đời năm 2011.