TT Philippines và Covid-19: Từ đối phó chậm vì sợ Bắc Kinh đến đòi bắn bỏ dân chống phong tỏa

Đăng ngày: 02/05/2020

Mai Vân

Tính đến hết tháng Tư 2020, Philippines là quốc gia đứng thứ hai Đông Nam Á về số ca tử vong vì Covid-19, với 568 người chết, trong lúc vẫn đứng thứ ba về số lây nhiễm, xấp xỉ mức 8.500 trường hợp. 

Đặc điểm của quốc gia có gần 110 triệu dân này là việc tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã chậm trễ hơn các láng giềng trong việc chống Covid-19 để không làm phật ý đồng minh Trung Quốc, để rồi khi bắt tay vào chống dịch thì lại vô cùng cứng rắn, đe dọa bắn bỏ những ai không tuân lệnh phong tỏa mà ông đã ban hành.

Trong một phóng sự đăng ngày 27/04/2020, Marianne Dardard, thông tín viên tạp chí Pháp L’Express tại Philippines đã không ngần ngại mỉa mai, gọi tổng thống Philippines là một chàng “Cao bồi chống virus corona”.

Phóng viên L’Express nhắc lại là một người nổi tiếng với những biện pháp không nương tay, tổng thống Philippines đã ra lệnh cho cảnh sát “bắn bỏ” những kẻ “gây loạn” không tôn trọng phong tỏa. Với cách nói thô bạo, ông đã gởi đến những thành phần này lời đe dọa “nếu gây phiền phức thì tao sẽ đưa bọn mày xuống mồ”.

Cách phát biểu không khác gì lúc ông khởi động “cuộc chiến chống ma túy”, đã làm ít nhất 27.000 người chết theo các tổ chức phi chính phủ, lần này cũng gây lo ngại về những biện pháp trấn áp thô bạo hơn “trong lúc mà người dân các khu phố nghèo lại mất thu nhập vì phải ở nhà”. Ông Duterte đe dọa sử dụng những biện pháp của thiết quân luật với việc  triển khai quân đội.

Tuy nhiên, nhiều người cũng lưu ý là trước khi có giọng điệu “oai hùng” như thế, trong những tuần lễ đầu năm 2020, ông Duterte đã làm tất cả để khỏi làm phật lòng Trung Quốc, vào thời điểm Bắc Kinh còn cố tìm cách che giấu quy mô dịch bệnh.

Tổng thống Philippines đã xích lại gần Trung Quốc để có được đầu tư, nên đã đi theo đúng quan điểm của Bắc Kinh. Ngày nay, ông đang bị chỉ trích là chỉ chăm lo chiều ý Trung Quốc hơn là bảo vệ người dân. Theo Marianne Dardard, những lời chỉ trích này không sai !

Duterte: Hãy chấm dứt những lời lẽ bài Trung Quốc

Vào cuối tháng Giêng, bộ trưởng y tế Philippines Francisco Duque vẫn từ chối cấm người Trung Quốc vào Philippines vi e ngại “tác động chính trị và ngoại giao”.

Qua ngày 01/02, ca tử vong đầu tiên vì virus corona ngoài Trung Quốc được chính thức ghi nhận tại Philippines: Một du khách Trung Quốc, người ở Vũ Hán, trước đó đã đi khắp nơi trên lãnh thổ Philippines.

Lẽ ra chính quyền Philippines phải đi tìm những người đã có liên hệ, tiếp xúc với “bệnh nhân số 0” này để ngăn chặn việc lây lan trong dân chúng, nhưng họ lại không làm vì điều tra quá kỹ về một người Trung Quốc sẽ làm Bắc Kinh tức giận.

Theo ghi nhận của nhà nghiên cứu Pháp François Xavier Bonnet ở Manila, thuộc Viện Nghiên Cứu về Đông Nam Á Đương Đại, để không bị dư luận chỉ trích quá nhiều, bộ trưởng Y Tế Philippines đã giải thích là các hãng hàng không đã từ chối cung cấp cho ông tên các hành khách đi cùng chuyến bay với bệnh nhân số 0 đó.

Và cùng một lúc, chính quyền Philippines cũng đi tìm số 500 du khách Trung Quốc đến từ Vũ Hán đến mừng Tết Nguyên Đán trên các bãi biển nổi tiếng, đầy ắp người của đảo Boracay. Việc tìm kiếm rất miễn cưỡng vì phải mất 4 ngày để tìm ra!

Để đối phó với những lời chỉ trích, tổng thống Duterte đã lên tiếng kêu gọi “Hãy chấm dứt những lời lẽ bài Trung Quốc”.

Duterte: Trung Quốc không có lỗi gì về việc virus xuất hiện

Vào trung tuần tháng 3, tổng thống Philippines đã ban hành lệnh phong tỏa trên một phần lớn lãnh thổ, cùng một lệnh giới nghiêm rất nghiêm ngặt ở thủ đô Manila. Trong mọi phát biểu, ông không quên cám ơn nồng nhiệt chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về sự trợ giúp của Trung Quốc trong lúc mà nhiều nước chỉ trích sự thiếu minh bạch của Bắc Kinh về nạn dịch.

Gần đây tổng thống Philippines có cố bào chữa cho đồng minh: “Không phải lỗi của Trung Quốc nếu virus xuất hiện trên đất họ”.

Tuy nhiên, giới quan sát đã ghi nhận là chiến lược thân thiện của Manila đã không mấy có kết quả. Bệnh dịch tại Philippines dự trù sẽ tiếp tục lan rộng, trái với những lời khẳng định là dịch bệnh đang lùi bước của chính quyền.

Bắc Kinh chẳng trợ giúp bao nhiêu cho Philippines để chống dịch

Duterte đã được Bắc Kinh thưởng công như thế nào? Theo nhà báo của L’Express thì chẳng bao nhiêu: Chỉ có 400.000 khẩu trang giải phẫu, và 40.000 chiếc loại FFP2, theo số liệu của đại sứ quán Trung Quốc tại Manila.

Ngoài ra, lãnh đạo ngành y tế Philippines còn than phiền là chỉ 40% xét nghiệm mà Bắc Kinh gởi qua là cho kết quả chính xác. Sau đó Y Tế Philippines đã phải đổi ý kiến và xin lỗi về tuyên bố này.

Vấn đề là Philippines hiện thiếu phương tiện chống dịch một cách nghiêm trọng. Các số liệu chính thức, theo giới quan sát, không đúng với thực tế tại quần đảo hơn 100 triệu dân. Bác sĩ Karl Henson, nhà nhiễm trùng học tại một bệnh viện tư ở Manila, rất lo ngại trước nguy cơ “một kịch bản như tại Ý với ca tử vong tăng vọt trên một đất nước mà hệ thống y tế vô cùng tự do theo kiểu Mỹ”.

Bác sĩ giải phẫu Kitchie Guanzon-Ridon tại một bệnh viện công lớn ở Manbila không giấu bực tức: “Tại sao các lãnh đạo của chúng tôi có thể khẳng định là dịch đã chậm lại khi mà chỉ có không đầy 1% dân chúng là được xét nghiệm?”

Trong một chuyến thăm Philippines gần đây, các chuyên gia y tế Trung Quốc cũng kết luận là “có một nguy cơ đáng kể là Philippines không thể diệt trừ được nguồn gốc lây nhiễm”.

Phóng viên L’Express kết luận dí dỏm: “Liệu chàng cao bồi Manila có dám nói ngược lại các chuyên gia Trung Quốc hay không?”