Chuyện gì đang xảy ra giữa Nga, Hoa Kỳ và Afghanistan?

Jonathan MarcusPhóng viên về Quốc phòng và Ngoại giao, Lithuania

Chúng ta phải nghĩ sao về những bài báo xuất hiện trong vài ngày qua rằng nhân viên tình báo quân đội Nga đã trả tiền cho chiến binh Taliban để giết lính Mỹ và có thể các binh lính phương Tây khác?

Những báo cáo này đúng sai thế nào? Những điều bị cáo buộc có thể được chứng minh? Và ý nghĩa thực sự của chúng là gì?

Trước hết, tất cả các bên chính liên quan đều phủ nhận điều này. Chính phủ Nga bác bỏ câu chuyện này ngay lập tức. Taliban cũng vậy.

Và Tổng thống Mỹ Donald Trump thì kịch liệt phủ nhận mọi kiến thức về vấn đề này – với các nguồn tin từ Nhà Trắng nói với báo chí Hoa Kỳ rằng chủ đề này không bao giờ được chuyển đến mức cao tới bàn làm việc của tổng thống hoặc phó tổng thống, vì không có sự đồng thuận trong cộng đồng tình báo về tính xác thực của báo cáo.

Tuy nhiên, các cơ quan báo chí nghiêm túc của Mỹ đăng tải một loạt các bài tường trình, trích dẫn nhiều nguồn khác nhau, về một đánh giá tình báo rằng các điệp viên Nga đã cung cấp tiền thưởng cho Taliban để tiêu diệt quân đội Mỹ hoặc quân đội liên minh đã có từ tháng Ba; số lượng tiền mặt đáng kể đã bị tịch thu trong các cuộc tấn công của Hoa Kỳ; và rằng một số nhân viên Hoa Kỳ thực ra có thể đã bị giết chết.

Các nguồn tin này cũng chỉ ra rằng đánh giá tình báo nói trên thực sự đã được thông báo ở mức cao nhất, gồm cả việc được đề cập đến trong cuộc họp giao ban tình báo hàng ngày của tổng thống.

Giới phê bình ông Trump – không chỉ là ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Joe Biden – đã nắm bắt các bài báo này để làm nổi bật một lần nữa quan điểm của họ rằng ông Trump không ủng hộ lợi ích của Mỹ.

Nhưng có lẽ thú vị hơn, ngay cả một số thành viên đảng Cộng hòa quan trọng cũng đang đặt câu hỏi – Dân biểu Liz Cheney của tiểu bang Utah nêu câu hỏi không thể tránh khỏi là ai biết về đánh giá này và họ đã biết điều đó khi nào?

Trả miếng?

Nhưng tại sao Nga lại muốn thúc đẩy hành động như vậy? Có khả năng, điều này có nhiều động cơ.

Nga duy trì liên kết chặt chẽ với Taliban vì lý do chính đáng. Moscow thấy sự can dự của Hoa Kỳ vào Afghanistan đang giảm đi. Nga quan tâm sâu sắc về sự trỗi dậy của chủ nghĩa cơ bản Hồi giáo trong khu vực lan rộng theo hướng nước này. Và Nga thấy Taliban là một thành phần có tiềm năng chống lại điều này.

Moscow được cho là đã hỗ trợ các nhà lãnh đạo chủ chốt của Taliban bằng vũ khí và tiền bạc. Và trong khi Moscow duy trì liên kết với chính phủ Afghanistan và theo nghĩa rộng, ủng hộ thỏa thuận hòa bình giả định Afghanistan, nó cũng đang có chính sách đi hàng hai rất hiệu quả, vì lo sợ về bất ổn của Afghanistan trong tương lai.

Nhưng Nga còn đang tiến hành một cuộc chiến \”xám\” hoặc cuộc chiến âm thầm chống lại phương Tây. Cuộc chiến này được thực hiện qua nhiều mặt: tấn công mạng; chiến dịch đưa tin giả; can thiệp vào bầu cử; tài trợ cho những kẻ cực đoan ở các nước phương Tây và v.v…

Đôi khi, điều này thậm chí còn dẫn đến những hành động trực tiếp: ví dụ việc sử dụng độc dược thần kinh để ám sát một cựu sĩ quan tình báo Nga ở Salisbury của Anh và một cuộc tấn công toàn diện của các nhà thầu quân sự Nga vào căn cứ Mỹ ở Syria ,trong đó các cuộc không kích của Mỹ được báo cáo đã giết chết một số người Nga đáng kể.

Nga dưới thời Tổng thống Vladimir Putin đã thông minh ra từ mọi sự phẫn nộ nhận thức được kể từ khi Liên Xô sụp đổ. Tất nhiên, chính sự ủng hộ của Hoa Kỳ với các máy bay chiến đấu bất thường ở Afghanistan đã góp phần buộc Moscow phải rút khỏi Afghanistan trong thập niên 1980.

Và có những ý kiến ​​cho rằng một số người trong hệ thống lãnh đạo của Nga có thể không phản đối việc trả miếng người Mỹ cho cả những thất bại trong quá khứ và gần đây.

Sự mơ hồ

Sự kiện này cũng chiếu ánh sáng rõ ràng vào hiện trạng của mối quan hệ Mỹ-Nga. Chính sách của Hoa Kỳ đối với Moscow đang chịu một loại bệnh tâm thần phân liệt.

Một mặt, Mỹ cảnh giác với sự hiện đại hóa hạt nhân của Nga và nghi ngờ các kế hoạch rộng lớn hơn của Nga ở Trung Đông và các nơi khác; nhưng mặt khác, chính quyền này chấp nhận một cách kỳ lạ sự bác bỏ của Nga, ví dụ liên quan đến cáo buộc xâm nhập vào chiến dịch bầu cử của Hoa Kỳ.

Phần lớn sự mơ hồ này liên quan đến chính Tổng thống Trump, người mà nhiều người cho là khá ngưỡng mộ các nhà lãnh đạo độc tài, mạnh mẽ.

Và vì thế, việc xử lý báo cáo tình báo này đưa ra một ánh sáng khác về toàn bộ quá trình chính sách đối ngoại của chính quyền Trump.

Điều này sẽ tăng thêm sức nặng cho những chỉ trích Trump từ cả phe Dân chủ và những người Cộng hòa cứng rắn hơn, như cựu Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, những người lập luận theo cách khác nhau rằng không có định hướng chiến lược, không có tư duy tham gia và không có sự lãnh đạo từ đỉnh.

Đây là một câu chuyện tế nhị và nó sẽ không nhanh biến mất. Nếu thậm chí chuyện này chỉ đúng một phần, và bất kỳ cái chết nào của người Mỹ có thể được quy cho việc trả tiền thưởng của người Nga, thì nó sẽ đánh dấu một điểm thấp mới trong quan hệ Nga – Mỹ kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.

Việc chuyện này xuất hiện giữa chiến dịch tái tranh cử mà ông Trump đang phải đối phó với mức ủng hộ đang bị sút giảm nặng nề giữa đại dịch Covid-19 và các cuộc biểu tình của Black Lives Matter khiến nó thêm phần quan trọng.

Vì ở đây có một yếu tố mà bạn bè và kẻ thù của Washington cùng phải quan tâm: Rất có thể Tổng thống Trump sẽ thất bại trong việc tái tranh cử. Ngoài các tác động y tế, xã hội và kinh tế mạnh mẽ của đại dịch, có rất nhiều điều đang xảy ra.

Nga và Trung Quốc đang tìm cách khẳng định mình là cường quốc trong khu vực, mặc dù tham vọng của Bắc Kinh có thể tiến xa hơn. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang xem xét việc sáp nhập lãnh thổ ở Bờ Tây.

Chính phủ Anh đang tìm cách nhận ra lợi ích của Brexit và đổi thương hiệu cho chính sách đối ngoại của mình dưới biểu ngữ \”Toàn cầu Anh\”.

Trong vài tháng tới, kế hoạch của tất cả các diễn viên này sẽ phải tính đến việc sẽ có hai chính quyền Hoa Kỳ: một chính quyền hiện tại và một chính quyền khác có thể sẽ tiếp quản vào tháng Giêng.

Và một chính quyền của Biden có nhiều khả năng sẽ tố cáo Nga hơn nếu câu chuyện tiền thưởng Afghanistan cuối cùng được chứng minh là sự thật.