03/07/1890: Idaho gia nhập liên bang Hoa Kỳ
![\"\"](\"http://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2020/07/Idaho_flag.jpg\")
Nguồn: Idaho becomes 43rd state, History.com
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Vào ngày này năm 1890, Idaho đã gia nhập liên bang Hoa Kỳ. Việc khám phá lục địa Bắc Mỹ chủ yếu được tiến hành từ bờ biển Đại Tây Dương và Thái Bình Dương vào sâu trong lục địa, hoặc từ Mexico của Tây Ban Nha ngược lên phía Bắc. Do đó, phần lãnh thổ nhiều đồi núi mà sau này là Idaho đã không được động đến bởi những thợ săn và nhà thám hiểm người Tây Ban Nha, Pháp, Anh và Mỹ. Kể cả đến năm 1805, những người da đỏ Idaho như người Shoshone cũng chưa bao giờ gặp một người da trắng nào.
Tuy nhiên, điều đó đã thay đổi khi các nhà thám hiểm người Mỹ là Meriwether Lewis và William Clark đến đây vào mùa hè năm 1805. Trong quá trình tìm đường qua dãy núi Rocky để tới sông Columbia, Lewis và Clark đã đi qua Idaho với sự giúp đỡ của người da đỏ Shoshone và bầy ngựa của họ. Vài năm sau, những thợ săn và nhà buôn lông thú người Anh đã đi theo hành trình này, và những nhà truyền giáo cùng một số người khai hoang gan dạ cũng làm theo.
Cũng như với nhiều tiểu bang miền Tây xa xôi, việc định cư quy mô lớn chỉ bắt đầu sau khi vàng được phát hiện. Hàng nghìn người khai thác đã kéo đến Idaho sau khi nghe tin phát hiện mỏ vàng quy mô lớn vào tháng 09/1860. Các thương gia và nông dân đã đi theo họ và làm giàu bằng cách “khai thác những người khai thác vàng”.
Tới năm 1880, Idaho công bố dân số đạt ngưỡng 32.610 người. Ở phần lãnh thổ phía nam, nhiều người định cư là tín đồ của Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau (Giáo hội Mặc Môn) đã được phái đến từ thành phố Salt Lake để tìm các vùng đất mới. Dần dần, lãnh thổ Idaho trở nên bị chia rẽ giữa phía nam do người Mặc Môn thống trị và phía bắc của những người chống Mặc Môn. Những năm 1880, các đảng viên Cộng hòa chống Mặc Môn đã dùng sự ác cảm rộng rãi của công chúng đối với chế độ đa thê của người Mặc Môn để thông qua luật phủ nhận quyền bỏ phiếu của đa số đảng viên Dân chủ theo Mặc Môn.
Sau khi quyền bầu cử của các đảng viên Dân chủ Mặc Môn bị tước bỏ, Idaho đã trở thành lãnh thổ do Đảng Cộng hòa thống trị. Với mong muốn gia tăng ảnh hưởng của mình ở Quốc hội Hoa Kỳ, các đảng viên Cộng hòa bắt đầu thúc đẩy việc biến Idaho thành một tiểu bang của Hoa Kỳ vào năm 1888. Tới năm 1889, cơ quan lập pháp của lãnh thổ Idaho đã phê chuẩn một hiến pháp bang theo hướng chống Mặc Môn mạnh mẽ. Quốc hội Hoa Kỳ đã phê chuẩn văn bản này vào ngày 03/07/1890, đưa Idaho trở thành tiểu bang thứ 43 của Hoa Kỳ.