Dickson Yeo, điệp viên Trung Quốc dùng LinkedIn để săn người ra sao

• Kevin Ponniah
• BBC News

27 tháng 7 2020

Jun Wei Yeo, một nghiên cứu sinh tiến sĩ người Singapore đầy tham vọng và mới nhập học, chắc chắn là đã rất vui khi được mời thuyết trình cho các học giả Trung Quốc tại Bắc Kinh vào năm 2015.

Nghiên cứu trình luận án tiến sĩ của anh ta là về chính sách đối ngoại của Trung Quốc, và Dickson Yeo sắp khám phá ra cách thức cường quốc đang trỗi dậy này tìm cách tạo được ảnh hưởng.

Sau buổi thuyết trình, Jun Wei, còn được gọi là Dickson, theo tài liệu của tòa án Hoa Kỳ, được một số người nói đang làm việc cho các Think Tank của Trung Quốc tiếp cận. Những người này nói họ muốn trả tiền cho Dickson để anh ta cung cấp \”báo cáo và thông tin chính trị\”.

Sau đó, họ xác định chính xác những gì họ muốn: \”scipesbutt\” – tin đồn và thông tin nội bộ.

Dickson Yeo sớm nhận ra những người này là điệp viên tình báo Trung Quốc, nhưng vẫn giữ liên lạc với họ, một lời khai có tuyên thệ cho biết. Đầu tiên Dickson Yeo được yêu cầu tập trung vào các quốc gia ở Đông Nam Á nhưng sau đó, mối quan tâm của họ chuyển sang chính phủ Hoa Kỳ.

Đó là cách Dickson Yeo bước vào con đường trở thành một điệp viên Trung Quốc – một người dần dà sẽ sử dụng trang web mạng chuyên nghiệp LinkedIn, một công ty tư vấn giả, đóng vai một học giả tò mò, để thu hút và móc nối các nhân vật Mỹ.

Năm năm sau, vào một ngày thứ Sáu, giữa bối cảnh căng thẳng sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc, và một Washington kiên quyết truy lùng các điệp viên Bắc Kinh, Dickson Yeo nhận tội tại tòa án Hoa Kỳ rằng mình là một \”điệp viên bất hợp pháp của một thế lực nước ngoài\”. Người đàn ông 39 tuổi này phải đối mặt với án tù 10 năm.

Nhiều cựu sinh viên rường Chính sách công Lee Kuan Yew của Singapore (LKYSPP), nơi đào tạo một số công chức và quan chức chính phủ hàng đầu châu Á, sửng sốt trước tin bạn học cũ của họ thú nhận là một điệp viên Trung Quốc.

\”Anh ấy là một sinh viên rất năng động trong lớp. Tôi luôn xem anh ấy là một người rất thông minh\”, một cựu sinh viên cao học không muốn được nêu tên nói.

Cô sinh viên này nói rằng Dickson Yeo thường nói về bất bình đẳng xã hội – và rằng gia đình anh gặp khó khăn về tài chính khi anh còn nhỏ. Cô cho biết cảm thấy khó khăn để hình dung ra người mà cô biết với lời nhận tội của anh.

Một cựu nhân viên của Trường Chính sách công Lee Kuan Yew vẽ ra một bức tranh khác, nói rằng Dickson Yeo dường như muốn \”thổi phồng tầm quan trọng của mình\”.

Giáo sư chủ nhiệm luận án tiến sĩ của Dickson Yeo là Huang Jing, một giáo sư người Mỹ gốc Hoa nổi tiếng bị trục xuất khỏi Singapore vào năm 2017 vì là một \”tác nhân ảnh hưởng của nước ngoài\” không được xác định.

Huang Jing luôn phủ nhận những cáo buộc đó. Sau khi rời Singapore, ông làm việc ở Washington DC, và hiện giờ làm việc tại Bắc Kinh.

Theo các tài liệu tòa án được công bố với lời nhận tội của Yeo, Dickson Yeo đã gặp người điều khiển Trung Quốc của mình hàng chục lần ở các địa điểm khác nhau tại Trung Quốc.

Trong một cuộc họp, Dickson Yeo được yêu cầu lấy thông tin cụ thể về Bộ Thương mại Hoa Kỳ, trí tuệ nhân tạo và cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ.

Bilahari Kausikan, cựu thư ký thường trực của Bộ Ngoại giao Singapore, nói rằng ông \”không nghi ngờ gì việc Dickson Yeo biết mình đang làm việc cho các cơ quan tình báo Trung Quốc\”.

Anh ta không là, Bilahari Kausikan nói, \”một kẻ ngốc vô tình bị lợi dụng\”.

Dickson Yeo tìm các móc nối quan trọng qua LinkedIn, trang web việc làm và nghề nghiệp được sử dụng bởi hơn 700 triệu người. Nền tảng này chỉ được mô tả là một \”trang web mạng chuyên nghiệp\” trong tài liệu của tòa án, nhưng việc sử dụng nó đã được xác nhận với Washington Post.

Cựu nhân viên chính phủ và quân đội cũng như các nhà thầu thường không ngại công bố thông tin chi tiết về lịch sử việc làm của họ trên trang web LinkedIn, để có được những công việc báu bở trong lãnh vực tư nhân.

Điều này tạo một cơ hội bằng vàng cho các cơ quan tình báo nước ngoài. Năm 2018, người đứng đầu cơ quan tình báo Hoa Kỳ William Evanina cảnh báo về hành động \”siêu hung hăng\” của Bắc Kinh trên nền tảng thuộc sở hữu của Microsoft, một trong số ít các trang truyền thông xã hội phương Tây không bị chặn ở Trung Quốc.

Kevin Mallory, một cựu sĩ quan CIA bị án tù 20 năm vào tháng 5 năm ngoái, vì tiết lộ bí mật quân sự cho một điệp viên Trung Quốc, lần đầu tiên được tìm đến qua LinkedIn.

Năm 2017, cơ quan tình báo Đức cho biết các điệp viên Trung Quốc đã sử dụng LinkedIn để nhắm vào ít nhất 10.000 người Đức. LinkedIn không trả lời yêu cầu bình luận cho câu chuyện này, nhưng trước đó đã nói rằng cần có một loạt các biện pháp để ngăn chặn những hoạt động bất chính.

Một số đối tượng mà Dickson Yeo móc nối bằng cách truy tìm thông qua LinkedIn đã được giao nhiệm vụ viết báo cáo cho công ty \”tư vấn\” của anh ta, có cùng tên với một công ty nổi tiếng. Những báo cáo này sau đó được gửi đến đối tác của Dickson Yeo tại Trung Quốc.

Một trong những cá nhân mà Dickson Yeo liên lạc được làm việc trong chương trình chiến đấu cơ F-35 của Không quân Hoa Kỳ và thừa nhận anh ta túng tiền. Người khác là một sĩ quan quân đội Hoa Kỳ được chuyển đến Lầu năm góc làm việc, đã được trả ít nhất 2.000 đôla để viết báo cáo về việc rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan sẽ tác động đến Trung Quốc như thế nào.

Để tìm những đối tác như vậy, Dickson Yeo, người có trụ sở tại Washington DC trong một phần của năm 2019, được hỗ trợ bởi một đồng minh vô hình – thuật toán LinkedIn. Mỗi lần Dickson Yeo xem hồ sơ của ai đó, LinkedIn sẽ gợi ý thêm một số người mới với trải nghiệm tương tự mà anh ta có thể quan tâm. Yeo mô tả là dòng gợi ý này \”không ngừng\”.

Theo tài liệu của tòa án, những người điều khiển Dickson Yeo khuyên anh ta nên hỏi mục tiêu rằng họ có đang \”không hài lòng với công việc\” hay \”đang gặp rắc rối về tài chính\” không.

William Nguyễn, một cựu sinh viên người Mỹ tại trường Lee Kuan Yew, người đã bị bắt tại một cuộc biểu tình ở Việt Nam năm 2018 và sau đó bị trục xuất, cho biết trong một bài đăng trên Facebook hôm thứ Bảy rằng Yeo đã tìm cách liên lạc với anh \”nhiều lần\” sau khi anh được thả ra khỏi nhà tù Việt Nam và vụ án của anh đã trở thành tiêu đề trên khắp thế giới.

Năm 2018, Dickso Yeo cũng đăng quảng cáo việc làm trực tuyến giả cho công ty tư vấn của mình. Anh nói với các nhà điều tra rằng đã nhận được hơn 400 CV, 90% trong số đó đến từ \”nhân viên chính phủ và quân đội Hoa Kỳ có quyền tiếp cận với thông tin mật quốc gia, hoặc ra vào những nơi bị hạn chế\”. Một số CV đã được chuyển cho người điều khiển anh ở Trung Quốc .

Việc sử dụng LinkedIn thật trắng trợn, nhưng không đáng ngạc nhiên, Matthew Brazil, đồng tác giả của cuốn \’Chinese Communist Espionage: An Intelligence Primer\’, nói.

\”Tôi nghĩ rằng rất nhiều cơ quan tình báo trên toàn thế giới có thể sử dụng nó để tìm kiếm các nguồn thông tin\”, ông nói. \”Bởi vì việc bỏ hết chi tiết về sự nghiệp của mình vào LinkedIn cho mọi người thấy có ích cho cả người đi tìm việc làm lẫn công ty cần tuyển người – LinkedIn là một công cụ có giá trị khác thường là vậy.\”

Ông nói rằng đặt hàng các nhà chuyên gia viết báo cáo tư vấn là cách để các điệp viên tạo được \”một cái móc\” vào một nguồn có giá trị tiềm năng mà sau này có thể bị thuyết phục cung cấp thông tin mật.

\”Đó là một phiên bản hiện đại của truyền thống tình báo cổ điển, thật vậy.\”

Trợ lý An ninh Quốc gia của bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ, ông John Demers, nói sự việc này là một ví dụ về cách Trung Quốc khai thác \”sự cởi mở của xã hội Mỹ\” và sử dụng \”những người không phải là người Trung Quốc để nhắm vào những người Mỹ không bao giờ rời khỏi Hoa Kỳ\”.

Singapore, một xã hội đa văn hóa gồm 5,8 triệu người, nơi người gốc Hoa chiếm đa số, từ lâu đã có mối liên hệ chặt chẽ với Hoa Kỳ, quốc gia sử dụng các căn cứ không quân và hải quân của Singapore. Nhưng Singapore cũng đã tìm kiếm và duy trì quan hệ tích cực với Trung Quốc.

Ông Kausikan nói ông không tin vụ án gián điệp này – lần đầu tiên được biết đến liên quan đến một người Singapore – sẽ làm tổn hại danh tiếng của Singapore với chính phủ Mỹ, nhưng ông sợ rằng người Singapore có thể phải đối mặt với sự nghi ngờ lớn hơn trong xã hội Mỹ.

Hôm Chủ nhật, Bộ Nội vụ Singapore cho biết các cuộc điều tra đã không cho thấy bất kỳ mối đe dọa trực tiếp nào đối với an ninh của đất nước xuất phát từ việc này.

Trưởng khoa của Trường Chính sách công Lee Kuan Yew, Daniel Quah, viết trong một email gửi cho các giảng viên và sinh viên được trích dẫn bởi tờ báo Straits Times rằng \”không có giảng viên hay sinh viên nào khác ở trường chúng ta được biết là có liên quan\” với trường hợp Dickson Yeo.

Phát ngôn viên của trường nói với BBC rằng Dickso Yeo đã được phép tạm ngưng trình luận án tiến sĩ năm 2019 và tiến trình lấy bằng tiến sĩ của anh hiện đã bị hủy bỏ.

Dickson Yeo dường như đã không móc nối được rộng và sâu như những người điều khiển của anh muốn. Nhưng vào tháng 11 năm 2019, Dickson đã tới Mỹ với các hướng dẫn để biến sĩ quan quân đội Hoa Kỳ làm việc ở Lầu năm góc nói trên thành một \”ống dẫn thông tin vĩnh viễn\”, tuyên bố đã ký của anh viết.

Anh ta bị bắt trước khi có thể hỏi sĩ quan đó.