06/08/1862: Tàu C.S.S. Arkansas của Hợp bang miền Nam bị đánh chìm
![\"\"](\"http://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2020/07/06.jpg\")
Nguồn: Confederate ship blown up by crew, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1862, C.S.S. Arkansas, con tàu bọc sắt đáng sợ nhất trên sông Mississippi, đã bị thủy thủ đoàn cho nổ tung sau khi gặp sự cố kỹ thuật trong trận đánh với tàu U.S.S. Essex gần Baton Rouge, Louisiana.
Hoạt động của tàu Arkansas chỉ kéo dài vỏn vẹn 23 ngày. Tháng 08/1861, Quốc hội Hợp bang miền Nam đã phê chuẩn khoản tiền 160.000 đô la để đóng hai con tàu bọc sắt, đưa vào sử dụng trên Mississippi. Thiết kế theo tàu C.S.S. Virginia (Merrimack) nổi tiếng, hai con tàu mới đều dài 50,3m, rộng 10,7m, và cùng được chế tạo tại Memphis. Việc đóng tàu đã bị trì hoãn do thiếu hụt lao động nên chưa có con tàu nào kịp hoàn thành khi Liên minh miền Bắc chiếm Memphis vào tháng 05/1862. Khi ấy, một trong hai con tàu đã bị đốt để chặn đường, còn Arkansas được kéo về phía nam đến sông Yazoo.
Trung úy Isaac Brown, chỉ huy tàu Arkansas, đã thể hiện khả năng sáng tạo và quyết tâm hoàn thành việc xây dựng tàu. Một chiếc sà lan chìm cùng với đường ray xe lửa đã được trục vớt để lấy sắt hàn lại thân tàu, và các chủ đồn điền địa phương đã cho phép thợ đóng tàu sử dụng lò rèn của họ. Vào ngày 12/07, công việc đã hoàn thành và Brown lái chiếc tàu dọc theo hạ lưu sông Yazoo, đến Mississippi.
Arkansas ra khỏi Yazoo giữa làn đạn. Con tàu phải chống chọi với ba tàu Liên minh miền Bắc, gây thiệt hại nặng nề cho hai trong số này, và sau đó lại đối đầu một hạm đội gồm 16 tàu khác, tiếp tục gây hư hỏng cho nhiều tàu trong khi di chuyển về phía Vicksburg, Mississippi. Chỉ huy Liên minh miền Bắc, Đô đốc David Farragut, vô cùng tức giận khi chỉ một con tàu duy nhất cũng có thể gây ra nhiều thiệt hại cho đội tàu của mình đến vậy, thế nên ông đã gửi thêm nhiều tàu khác đuổi theo. Vào lúc hoàng hôn, Farragut xác định vị trí của Arkansas khi nó nằm neo tại Vicksburg. Trong bóng tối, ông đã gửi từng chiếc tàu của mình qua vị trí này và lần lượt từng chiếc nã đạn vào vị trí được cho là của Arkansas. Tuy nhiên, Brown đã đánh lừa phe Liên minh miền Bắc khi sớm di chuyển con tàu của mình lúc vừa sẩm tối.
Arkansas đã chiến đấu với hai tàu Liên minh miền Bắc khác vào ngày 22/07, trốn thoát thành công nhưng động cơ đã bị thiệt hại. Con tàu đã được lệnh đi về phía nam đến Baton Rouge vào ngày 03/08 để hỗ trợ các hoạt động của Hợp bang miền Nam ở đó, nhưng Arkansas tiếp tục gặp nhiều vấn đề về động cơ và cuối cùng mắc cạn. Trong khi thủy thủ đoàn cố gắng sửa chữa thì U.S.S. Essex xuất hiện. Arkansas buộc phải chạy tiếp, nhưng một trục chân vịt bị gãy đã khiến tàu quay vòng trong bất lực. Con tàu lại mắc cạn một lần nữa và các thủy thủ quyết định cho nổ tung con tàu trước khi Essex có thể tiến vào tiêu diệt họ.
Mặc dù Arkansas đã không bao giờ bị đánh bại, động cơ không ổn định chính là nguyên nhân khiến con tàu sớm kết thúc sự nghiệp của mình.