Triển vọng gì cho việc tái đàm phán thương mại Mỹ-Trung?

• Justin Harper
• Phóng viên Kinh doanh, BBC News

16 tháng 8 2020

Hoa Kỳ và Trung Quốc trong những ngày tới sẽ nối lại các cuộc đàm phán thương mại, vốn diễn ra lần cuối hồi tháng Giêng trước khi căng thẳng giữa hai bên leo thang.

Hai siêu cường kinh tế đã rơi vào cuộc chiến thương mại kể từ 2018, và việc này làm tổn hại tới kinh tế thế giới.

Hồi tháng Giêng, hai nước đồng ý sẽ giảm bớt những hạn chế áp dụng lên hàng hóa nhập khẩu của nhau.

Tuy nhiên, quan hệ đã càng trở nên căng thẳng trong sáu tháng qua, quanh một loạt các vấn đề rộng khắp.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây đụng độ với Bắc Kinh liên quan tới Tik Tok và WeChat – hai ứng dụng của Trung Quốc có thể sẽ bị cấm hoạt động tại Hoa Kỳ do có quan ngại về an ninh.

Đây là điểm vướng mắc mới nhất giữa Washington và Bắc Kinh. Các vấn đề khác gồm có có luật an ninh quốc gia mới mà Trung Quốc áp dụng lên Hong Kong, hãng viễn thông Huawei, và nguồn gốc virus corona.

Các vướng mắc này đã vượt lên trên mối quan hệ thương mại vốn đã rất nhạy cảm giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

\”Cả hai bên sẽ có bước thăm dò để xem tình thế đang ở đâu kể từ tháng Giêng tới nay, và thực sự là họ có rất nhiều thứ để thương thảo,\” Nick Marro, chuyên gia thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence Unit (EIU) nói với BBC.

\”Ít nhất thì chúng ta cũng hy vọng là các nhà hoạch định chính sách tại Bắc Kinh nay sẽ đặt câu hỏi về cam kết của họ đối với một thỏa thuận thương mại vốn đã không mấy tác dụng trong việc bảo hộ các công ty Trung Quốc khỏi áp lực từ phía Hoa Kỳ.\”

Trong khi WeChat, Tik Tok và Huawei đều đã bị tấn công trong thời gian gần đây thì chính quyền ông Trump đã đưa thêm hàng chục các công ty khác nữa của Trung Quốc vào danh sách đen trong mảng kinh tế.

\”Chính phủ Hoa Kỳ sẽ có thêm các biện pháp nhằm bảo vệ dữ liệu Mỹ khỏi việc lưu trữ trên những hệ thống điện toán đám mây do các hãng Trung Quốc sở hữu, cũng như ảnh hưởng của việc sử dụng những hệ thống cáp ngầm dưới đáy biển nối Hoa Kỳ với mạng internet toàn cầu,\” Rajiv Biswas, trưởng kinh tế gia tại hãng tư vấn đặt ở London IHS Markit, nói thêm.

Cuộc chiến thương mại bắt đầu như thế nào?

Tổng thống Donald Trump từ lâu nay đã cáo buộc Trung Quốc có các hoạt động thương mại không công bằng và đánh cắp tài sản trí tuệ.

Trong lúc đó, tại Trung Quốc thì có tâm lý là Mỹ đang tìm cách khống chế để không cho Trung Quốc trở thành một cường quốc kinh tế thế giới.

Cuộc tranh cãi đã dẫn tới việc hai nước áp thêm thuế nhập khẩu vào lượng hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ đô la của nhau.

Cuộc chiến thương mại ăn miếng trả miếng bắt đầu từ năm 2018, liên quan tới thuế quan áp lên lượng hàng hóa nhập khẩu trị giá trên 450 tỷ đô la Mỹ. Tình hình càng ngày càng trở nên ồn ã kể từ đó.

Đầu năm nay, đã có bước đột phá khi hai bên đồng ý là sẽ nới lỏng một số hạn chế áp dụng lên hàng hóa của nhau, và gọi đó là \”giai đoạn một\” của quá trình đàm phán.

Thỏa thuận \”giai đoạn một\” là gì?

Thỏa thuận hồi tháng Giêng được coi như một thắng lợi cho cả đôi bên, theo các quan chức Trung Quốc.

Trung Quốc cam kết sẽ tăng mức nhập khẩu hàng hóa Hoa Kỳ thêm 200 tỷ đô la so với mức năm 2017, trong đó hàng nông nghiệp nhập khẩu tăng 32 tỷ đô la và các mặt hàng sản xuất tăng thêm 78 tỷ đô la.

Trung Quốc cũng đồng ý củng cố quy định về sở hữu trí tuệ bằng cách tăng việc xử lý nạn làm hàng giả và nạn đánh cắp bí mật thương mại.

Đổi lại, Hoa Kỳ đồng ý cắt giảm một nửa đối với một số biểu thuế quan mới mà nước này áp lên các sản phẩm Trung Quốc.

Tuy vẫn còn bị áp nhiều mức thuế, nhưng thỏa thuận trên được coi như là một bước để tháo gỡ bớt căng thẳng thương mại.

Tình thế hiện thời là thế nào?

Chỉ mới hơn sáu tháng sau khi thỏa thuận có hiệu lực, tình hình đã trở nên vô cùng khác biệt: mối quan hệ Mỹ-Trung đang ngày càng trở nên căng thẳng, và thương mại toàn cầu đã bị tổn hại nghiêm trọng do đại dịch virus corona.

\”Xét đến một loạt những điểm khác biệt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, có lẽ sẽ rất khó khăn để đặt thêm những tiến triển đáng kể trong vòng đàm phán thương mại sắp tới,\” ông Biswas nói thêm.

Cam kết của Trung Quốc trong việc mua ít nhất 200 tỷ đôla hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ trong năm 2020 và 2021 là một điểm gây quan ngại.

Ngay cả trước khi thỏa thuận được ký kết, một số chuyên gia thương mại nói rằng đây là mục tiêu không thực tiễn. Mục tiêu này càng trở nên khó khăn do virus corona đã gây suy yếu cho cả nền kinh tế Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ.

Trong cuộc họp trực tuyến sắp tới, nhiều khả năng là các quan chức sẽ phân tích dữ liệu thương mại của Trung Quốc và Hoa Kỳ để xác định xem liệu những mục tiêu trên có thể thực hiện đạt được hay không.