Vụ kiện Formosa ở Đài Loan: Tối cao Pháp viện hủy phán quyết của Tòa Thượng thẩm

Hình minh hoạ. Người Việt ở Đài Loan biểu tình phản đối công ty Formosa gây ô nhiễm biển Việt Nam hôm 18/6/2017 AFP

Tối cao Pháp viện Đài Loan hôm 18-11-2020 ra một bản án dài 3 trang, huỷ bỏ bản án liên quan đến vụ kiện công ty Formosa gây ô nhiễm môi trường biển Việt Nam của Tòa Thượng thẩm và yêu cầu cấp tòa này phải đưa ra phán quyết mới. 

Hồi tháng 3 năm nay, Tòa Thượng thẩm Đài Loan ra phán quyết bác bỏ vụ kiện của 7874 nạn nhân Việt Nam đòi Formosa đền bù cho những thiệt hại mà công ty này gây nên, và cho rằng tòa án nước này không có thẩm quyền xét xử và đề nghị chuyển vụ kiện về Việt Nam. 

Theo bản án được Hội Công lý cho nạn nhân Formosa dịch lại từ nguyên mẫu bản án tiếng Trung số 1084 của Tối cao Pháp viện, thì trong bất kỳ trường hợp nào, điều kiện của Điều 20 của Bộ luật Tố tụng Dân sự Đài Loan không thể được sử dụng để quyết định việc phân bổ thẩm quyền giữa một tòa nội địa và một tòa nước ngoài. 

\”Khi xét đến việc Tòa án Cấp cao Đài Loan đã không cân nhắc đầy đủ nguyên tắc nêu trên khi đã sử dụng điều kiện tại Điều 20 của Bộ luật Tố tụng Dân sự Đài Loan trong quyết định của mình về việc phân bổ thẩm quyền giữa một tòa án nội địa và một tòa án nước ngoài, Phán quyền này có thể bị xem là không phù hợp với quy định của luật.\” – bản án của Tối cao Pháp viện nêu rõ. 

Bà Nancy Bùi, Phó Chủ tịch của Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa bày tỏ vui mừng khi nghe phán quyết này của tòa và cho biết sắp tới hội sẽ còn nhiều việc phải làm. 

\”Cái phán quyết của tòa Tối cao Pháp viện thì chúng tôi trước tiên phải nói rất là ngưỡng mộ và nghĩ rằng tòa án Đài Loan họ cũng có cái tính độc lập của họ. 

Bởi vì mặc dù là một công ty rất là mạnh và có rất nhiều thế lực nhưng mà Tối cao Pháp viện đã ra một cái bản án như thế này thì họ cũng có cái tính cách độc lập đáng khen của họ.

Thứ hai là tôi cảm thấy rất là mừng và cái niềm hi vọng tuy rằng chưa phải là kết quả cuối cùng nhưng đây cũng là một cái niềm niềm vui và hi vọng cho những người dân miền Trung 4-5 năm qua đã phải lao đao vất vả bởi vì mất nghề nghiệp của mình.\”

Theo bà Nancy Bùi, công việc tiếp theo mà Hội Công lý cho nạn nhân Formosa làm là tiếp tục làm việc chặt chẽ với các tổ hợp luật sư tại Đài Loan đồng thời thu thập các chứng cứ để chứng minh cho những thiệt hại mà những nạn nhân người Việt Nam đã phải gánh chịu. 

Phóng viên Đài Á Châu Tự Do đã đề nghị tập đoàn nhựa Formosa bình luận (thông qua trang web) về phán quyết mới nhất của Tối cao pháp viện Đài Loan, khi nào có phản hồi chúng tôi sẽ thông tin. 

Hồi tháng 4-2016, công ty thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh – một công ty con của tập đoàn Nhựa Formosa ở Đài Loan đã gây ra thảm họa môi trường cho 4 tỉnh miền Trung Việt Nam.

Công ty sau đó đã đồng ý đền bù 500 triệu đô la Mỹ thông qua nhà nước Việt Nam để bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân của thảm họa này. 

Hàng trăm người ở Nghệ An đã nhiều lần đến Tòa án Vũng Áng, Hà Tĩnh để nộp đơn kiện công ty này do không được nhận đền bù thỏa đáng nhưng bị chính quyền ngăn chặn và nhiều người bị công an, côn đồ đánh đập. 

Anh Nguyễn Văn Hóa, một phóng viên của Đài Á Châu Tự Do khi ghi hình các vụ kiện này đã bị bắt giữ và kết án 7 năm tù giam. 

Vào tháng 6 năm 2019, Hội Công lý cho nạn nhân Formosa nộp đơn kiện cho Tòa án Đài Bắc thay mặt 7875 nguyên đơn người Việt Nam kiện 24 người gồm Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, công ty mẹ là tập đoàn Formosa Plastics Group, các công ty khác có đầu tư vào Hà Tĩnh, cùng các thành viên ủy ban quản trị và cổ đông của các công ty này.

Đơn kiện sau đó bị bác bỏ vì Tòa án địa phương ở Đài Bắc cho rằng họ không có thẩm quyền xét xử.