3.6 triệu pound chất thải hạt nhân chôn dưới bãi biển California có an toàn?

August 25, 2021

Hơn hai triệu du khách đổ đến bãi biển San Onofre của California mỗi năm. Bãi biển nằm ngay phía Bắc San Diego, nổi tiếng với những người chơi lướt ván, nằm đối diện một trong những căn cứ của Lực lượng Thủy quân Lục chiến lớn nhất ở Hoa Kỳ và có một địa điểm thiêng liêng 10,000 năm tuổi của người Mỹ bản địa gần đó.

Nhưng đó lại là một bãi biển chôn 3.6 triệu pound chất thải hạt nhân, từ gần mười năm trước.

Do nhiều bế tắc về chính trị, những thùng chất thải này bị mắc kẹt ở đây gần như vô thời hạn. Những thùng chất thải đang bị ăn mòn, cộng thêm mối nguy về động đất, và nước biển dâng, khiến nó trở thành mối nguy hiểm tiềm tàng.

Số chất thải hạt nhân này là của Trạm chế tạo Hạt nhân San Onofre (Songs) với ba lò phản ứng hạt nhân chủ yếu thuộc sở hữu của công ty Southern California Edison (SCE).

Các nhà hoạt động môi trường nghĩ rằng họ đã đạt được một thắng lợi khi lò phản ứng hạt nhân ngừng hoạt động – cho đến khi họ biết rằng chất thải hạt nhân mà nhà máy tạo ra, vẫn còn nguyên tại chỗ.

Theo Đạo luật Chính sách về Chất thải Hạt nhân của Hoa Kỳ năm 1982, tất cả chất thải hạt nhân trên toàn nước Mỹ phải chuyển về một nơi tập trung. Núi Yucca ở tiểu bang Nevada được chọn làm kho chứa chất thải hạt nhân dưới lòng đất. Nhưng vào năm 2010, chính quyền Obama đã loại bỏ kế hoạch gây tranh cãi này.

Đó là lý do để vào năm 2015, Ủy ban Duyên hải California đã phê duyệt việc xây dựng một công trình lắp đặt tại San Onofre để lưu trữ chúng cho đến năm 2035. Vào Tháng Tám năm 2020, các công nhân đã chôn xong 73 thùng chất thải vào một khối bê tông khổng lồ.

Chất thải được chôn cách bờ biển San Onofre khoảng 100 feet, dọc theo cao tốc I-5, một trong những tuyến đường lưu thông quan trọng của quốc gia, và không xa một địa hình có đứt gãy mà các chuyên gia cho rằng có thể tạo ra trận động đất 7.4 độ richter.

Một vấn đề tiềm ẩn khác là ăn mòn. Theo hồ sơ, địa điểm chứa chất thải này có thể có tác động nghiêm trọng đến môi trường của dòng chảy, bao gồm cả việc tiếp cận ven biển và sinh vật biển.

Mối quan tâm hiện nay được đưa ra còn là sự giám sát của chính phủ đối với địa điểm này. Ngay sau khi San Onofre đóng cửa, SCE bắt đầu tìm kiếm sự miễn trừ khỏi các quy tắc hoạt động của Ủy ban Điều tiết Hạt nhân Hoa Kỳ (US Nuclear Regulatory Commission – NRC) đối với các nhà máy hạt nhân.

San Onofre không phải là lò phản ứng đóng cửa duy nhất được miễn giấy phép hoạt động. Các quy định của NRC trước đây tập trung vào việc vận hành các lò phản ứng và cho rằng khi lò phản ứng ngừng hoạt động, chất thải sẽ được loại bỏ nhanh chóng.

Vào năm 2015, NRC đã cố gắng sửa đổi các quy tắc ngừng hoạt động và giảm nhu cầu miễn trừ nhưng không thành công.

Trong khi đó, tại San Onofre, vào năm 2018, các công nhân đã tìm thấy một thiết bị trở nên lỏng lẻo trong số các thùng chứa chất thải. Họ phải ngừng làm việc 10 ngày để kiểm tra để bảo đảm lỗi này không gây ra mối đe dọa cho công chúng. Vài tháng sau đó, một thùng chứa đầy chất thải phóng xạ gần như rơi xuống đất từ độ cao 18 feet. Sự việc thứ hai đã không được công khai cho đến khi một người tố giác đưa ra tại một sự kiện cộng đồng.

SCE đã bị phạt $116,000 nhưng được phép tiếp tục chôn các thùng chất thải hạt nhân trong vòng một năm.

Một mối lo ngại khác là những thùng này rất khó sửa chữa nếu bị hư hỏng. Kris Singh, Giám đốc điều hành của Holtec (nhà cung cấp thiết bị và hệ thống cho ngành năng lượng) cho biết trong một cuộc họp cộng đồng năm 2014.

Ông Singh đã đưa trở lại vấn đề đó vào Tháng Chín năm ngoái, và câu hỏi chưa được giải đáp thỏa đáng vẫn là San Onofre sẽ làm gì nếu một chiếc hộp đựng chất thải thực sự bị hư hỏng?

Theo một kế hoạch mà Ủy ban Duyên hải California đã phê duyệt vào Tháng Bảy năm 2020, SCE cũng sẽ kiểm tra hai trong số 73 hộp được chôn cất sau mỗi năm năm, và một hộp kiểm tra cứ sau hai năm rưỡi, bắt đầu từ năm 2024.

Tuy nhiên, các nhà quan sát nói rằng khi SCE tự kiểm tra và báo cáo, hồ sơ đó “không thể tin cậy được”. Holtec đã không trả lời yêu cầu bình luận cho vấn đề này.

Trong một email, phát ngôn viên của NRC nói rằng các vụ tai nạn ở kho chứa chẩy thải có thể xảy ra ít hơn nhiều so với một lò phản ứng đang hoạt động.

Al Bates, người quản lý các vấn đề pháp lý tại San Onofre, cho biết có khả năng xảy ra các tai nạn “do con người hoặc do thiên nhiên gây ra” tại San Onofre. Nhưng nếu điều đó xảy ra, cũng sẽ có rất ít ảnh hưởng đến an toàn công cộng, vì “công nghệ mà chúng tôi đang sử dụng hiệu quả cực kỳ mạnh mẽ cho mọi tình huống có thể xảy ra”, ông nói.

John Dobken, người phát ngôn của Songs, cũng nhấn mạnh rằng chất thải được lưu trữ an toàn, nhưng cho biết điều đúng đắn cần làm là di dời chất thải ra khỏi địa điểm này – một quyết định chỉ có chính phủ mới có thể đưa ra.

Rõ ràng, nhiều vấn đề tiềm ẩn trong số này có thể đã được tránh, nếu SCE không để chất thải ở địa điểm lò phản ứng, hoặc nếu nó được tham khảo ý kiến cộng đồng một cách đầy đủ hơn.

Ý kiến của Giáo Sư Rod Ewing, phụ trách an ninh hạt nhân tại Trung tâm Hợp tác và An ninh quốc tế của Đại học Stanford, đồng thời là tác giả của báo cáo năm 2021 về chất thải hạt nhân đã qua sử dụng tập trung vào San Onofre, cũng đáng xem xét. Ông nói:

“Chúng ta không nên dành nhiều thời gian để tưởng tượng các hệ thống sẽ thất bại như thế nào, mà dùng thời gian đó để chứng minh mọi thứ đều an toàn. Và tôi nghĩ vấn đề đó mới là quan trọng nhất”.

Nguồn Tin nóng