Afghanistan: Taliban sản xuất bao nhiêu thuốc phiện?

• Nhóm Kiểm tra Thực tế (Reality Check)
• BBC News

5 giờ trước

Taliban tuyên bố việc trồng thuốc phiện đã chấm dứt và dòng lưu hành thuốc phiện trái phép đã ngưng khi nhóm này lên nắm quyền lần trước ở Afghanistan.

Nhưng mặc dù sản lượng thuôc phiện giảm mạnh hồi 2001 – khi Taliban kiểm soát Afghanistan – hoạt động trồng thuốc phiện ở các khu vực do Taliban nắm đã tăng trong những năm tiếp theo.

Lượng thuốc phiện được sản xuất ở Afghanistan là bao nhiêu?

Cây thuốc phiện có thể được tinh chế để làm chất cơ bản cho nhiều loại ma túy gây nghiện mạnh, trong đó có heroin.

Afghanistan là nước sản xuất thuốc phiện lớn nhất thế giới, theo Cơ quan Phòng chống Ma túy và Tội phạm Liên Hiệp Quốc (UNODC).

Sản lượng cây thuốc phiện của nước này chiếm hơn 80% nguồn cung thế giới.

Năm 2018, UNODC ước tính sản xuất thuốc phiện đóng góp tới 11% nền kinh tế của nước này.

Sau khi Taliban giành quyền kiểm soát Afghanistan, người phát ngôn của tổ chức này Zabihullah Mujahid nói: \”Khi chúng tôi nắm quyền lần trước, không có chuyện sản xuất ma túy.\”

Ông này nói \”chúng tôi sẽ đưa việc trồng thuốc phiện trở về số 0 một lần nữa\” và sẽ không có chuyện buôn lậu ma túy.

Taliban sản xuất bao nhiêu thuốc phiện?

Lúc đầu, việc trồng cây thuốc phiện tăng rất nhanh dưới sự cai trị của Taliban – từ khoảng 41000 hecta năm 1988 lên hơn 64000 hecta vào năm 2000, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.

Thuốc phiện chủ yếu được trồng ở tỉnh Helmand do Taliban kiểm soát, chiếm tới 39% lượng thuốc phiện trái phép trên thế giới.

Nhưng vào tháng 7/2000, Taliban cấm trồng cây thuốc phiện ở những khu vực họ kiểm soát.

Một báo cáo của LHQ hồi tháng 5/2001 \”quan sát thấy có thành công gần như tuyệt đối trong việc cấm trồng cây thuốc phiện ở các khu vực Taliban kiểm soát.\”

Sau khi Taliban cấm canh tác cây thuốc phiện, lượng thuốc phiện và heroin bị tịch thu trên phạm vi toàn cầu giảm đáng kể vào năm 2001 và 2002.

Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi từ đó.

Mặc dù có việc trồng thuốc phiện ở các khu vực do chính phủ cũ quản lý, hầu hết các trang trại tập trung ở những vùng do Taliban kiểm soát.

Chẳng hạn, tỉnh Helmand ở phía Nam Afghanistan có diện tích trồng cây thuốc phiện lớn nhất vào năm 2020 khi Taliban kiểm soát tỉnh này.

Taliban kiếm tiền từ thuốc phiện ra sao?

Trồng cây thuốc phiện là nguồn thu hút nhân công lớn ở Afghanistan. Năm 2019, thu hoạch thuốc phiện cung cấp gần 120.000 việc làm, theo điều tra thuốc phiện ở Afghanistan của UNODC.

Taliban thu lời nhờ thuế đánh vào ngành trồng thuốc phiện và gián tiếp qua việc chế biến và buôn lậu thuốc phiện, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết. Nông dân trồng thuốc phiện được cho là phải nộp thuế canh tác ở mức 10%.

Thuế cũng được thu từ các phòng lab tinh chế thuốc phiện thành heroin, cũng như từ những người buôn lậu ma túy.

Ước tính, Taliban thu được từ 100 tới 400 triệu USD hàng năm từ canh tác và buôn bán ma túy trái phép.

Ngành buôn bán ma túy chiếm tới 60% thu nhập hàng năm của Taliban, Tổng Tư lệnh John Nicholson của quân đội Hoa Kỳ viết trong báo cáo Thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (Sigar).

Nhưng một số chuyên gia không đồng tình với con số này.

David Mansfield, một chuyên gia nghiên cứu về buôn bán ma túy trái phép, nói: \”Hệ thống thuế được mô tả bởi LHQ và các tổ chức khác là không có ở hiện trường – nó không khả thi cả về mặt hành chính cũng như về kinh tế.

\”Thuế thu được từ người sản xuất thuốc phiện chỉ có thể lên tới tối đa là 40 triệu USD một năm.\”

Ma túy đi về đâu?

Heroin sản xuất từ thuốc phiện trồng ở Afghanistan chiếm 95% thị trường ở châu Âu.

Tuy nhiên, chỉ 1% nguồn cung heroin vào Mỹ đến từ Afghanistan, theo Cơ quan Phòng chống Ma túy Hoa Kỳ.

Phần lớn heroin tiêu thụ ở Mỹ đến từ Mexico.

Từ 2017 đến 2020, hơn 90% ma túy được chuyên chở bằng đường bộ.

Nhưng gần đây lượng ma túy tịch thu theo đường biển gia tăng, nhất là các tuyến giữa Ấn Độ Dương và châu Âu.

Mặc dù có dao động, việc sản xuất thuốc phiện và các đợt tịch thu các sản phẩm liên quan tới thuốc phiện có xu hướng tăng trong hai thập kỷ qua, cùng xu hướng với tình hình trồng thuốc phiện ở Afghanistan.

Các đợt tịch thu và bắt giữ chỉ có tác động rất nhỏ đến ngành trồng cây thuốc phiện ở Afghanistan, theo Sigar.

Số thuốc phiện bị tịch thu năm 2018 chỉ tương đương với 8% số thuốc phiện được sản xuất năm 2019 ở nước này, báo cáo nói.