Các tay súng của nhóm khủng bố ISIS. Ảnh: Getty

Vụ tấn công đẫm máu ở sân bay Kabul: IS-K là ai và quan hệ của nó với Taliban thế nào?

 Bình luậnNguyên Hương • 27/08/21

Một cuộc đánh bom liều chết tại sân bay Kabul hôm thứ Năm ngày 26/8 trong bối cảnh những ngày rút quân cuối cùng khỏi Afghanistan của lực lượng Hoa Kỳ và đồng minh do Taliban điều hành đã mang lại sự chú ý mới cho tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo-Khorasan, còn được gọi là ISIS-K hoặc IS-K, một nhóm khủng bố tàn bạo có trụ sở tại Afghanistan. 

Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS-K đã lên tiếng nhận trách nhiệm về các vụ đánh bom, AFP và Reuters đưa tin.

Đây là vụ mới nhất trong một chuỗi các cuộc tấn công nổi tiếng ở Afghanistan có liên quan đến ISIS, tổ chức khủng bố có chi nhánh ở Afghanistan được gọi là IS-K, tên của nó liên quan đến lịch sử của Iran và khu vực Trung Á của Khorasan .

The Wall Street Journal đưa tin, hai vụ nổ khu vực sân bay Kabul do Mỹ kiểm soát khiến hơn 100 người thiệt mạng, bao gồm ít nhất 13 quân nhân Hoa Kỳ và 90 người Afghanistan, và 18 quân nhân Hoa Kỳ bị thương. 

Cuộc tấn công đánh dấu ngày đẫm máu nhất đối với quân đội Mỹ tại Afghanistan kể từ năm 2011 và diễn ra chỉ 5 ngày trước thời hạn chính quyền Biden rút quân hoàn toàn khỏi nước này. Quân đội Hoa Kỳ dự đoán IS-K ​​sẽ còn tiếp tục nhiều cuộc tấn công hơn nữa, Tướng Thủy quân lục chiến Frank McKenzie nói với các phóng viên, Forbes cho hay.Hiên trường sau vụ đánh bom sân bay Kabul ngày 26/8. Ảnh AFP qua GettyHiện trường sau vụ đánh bom sân bay Kabul ngày 26/8. Ảnh: AFP via Getty ImagesHiện trường sau vụ đánh bom sân bay Kabul ngày 26/8. Ảnh: AFP via Getty ImagesHiện trường sau vụ đánh bom sân bay Kabul ngày 26/8. Ảnh: AFP via Getty ImagesHiện trường sau vụ đánh bom sân bay Kabul ngày 26/8. Ảnh: AFP via Getty Images

IS-K là ai?

IS-K là chi nhánh khu vực của nhóm Nhà nước Hồi giáo ISIS đang hoạt động ở Afghanistan và Pakistan. Đây là nhóm cực đoan và bạo lực nhất trong tất cả các nhóm chiến binh thánh chiến ở Afghanistan, theo BBC.

IS-K được thành lập vào đầu năm 2015 bởi những cựu thành viên bất mãn của Taliban Pakistan và Taliban Afghanistan, những người đã cam kết trung thành với Nhà nước Hồi giáo, vốn kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn ở Iraq và Syria vào thời điểm đó.

Nó tuyển mộ cả các chiến binh thánh chiến Afghanistan và Pakistan, đặc biệt là các thành viên đào tẩu của Taliban Afghanistan.

IS-K thường xuyên nắm giữ một số lãnh thổ ở các tỉnh Đông Bắc Afghanistan như Nangarhar và nó có mặt ở miền Nam Afghanistan trong một thời gian ngắn, nhưng phải đối mặt với giao tranh dữ dội từ Taliban và quân đội Mỹ và bị liên minh do Mỹ dẫn đầu đánh bại, Bill Roggio, một thành viên cấp cao tại Tổ chức Bảo vệ các nền dân chủ, người theo dõi việc kiểm soát lãnh thổ ở Afghanistan cho biết, Forbes cho hay.

IS-K đã gây ra những hành động tàn bạo tồi tệ nhất trong những năm gần đây, nhắm vào các trường học nữ sinh, bệnh viện và thậm chí là một khu hộ sinh, nơi chúng được cho là đã bắn chết phụ nữ mang thai và y tá.

Không giống như Taliban, lực lượng chỉ giới hạn ở Afghanistan, IS-K là một phần của mạng lưới IS toàn cầu tìm cách thực hiện các cuộc tấn công vào các mục tiêu phương Tây, quốc tế và các tổ chức nhân đạo ở bất cứ nơi nào chúng có thể tiếp cận.

IS-K đã nhận trách nhiệm về các vụ ám sát có chủ đích và đánh bom liều chết, đồng thời bị nghi ngờ thực hiện các cuộc tấn công vào một bệnh viện ở Kabul vào tháng 5 năm 2020 và một trường nữ sinh ở thủ đô Afghanistan vào tháng 5 năm 2021, cả hai vụ này đã giết chết hàng chục người.

Theo ước tính của Tổng thống Biden hồi tháng trước, Taliban có khoảng 75.000 chiến binh. So với Taliban, IS-K nhỏ hơn nhiều. Theo báo cáo từ một nhóm giám sát của Liên Hợp Quốc hồi tháng Sáu, IS-K có khoảng 1.500 đến 2.200 tay súng tập trung ở miền Đông Afghanistan.

Ông Bill Roggio nói với Forbes: “Nhà nước Hồi giáo là một tay chơi cấp ba. Họ chắc chắn có thể tiến hành các cuộc tấn công khủng bố, đánh bom, ám sát và những thứ như vậy, nhưng khi tấn công, Taliban kiểm soát mặt đất còn Nhà nước Hồi giáo thì hoạt động ngầm”.

IS-K có liên hệ với Taliban không?

Theo BBC, IS-K có liên hệ với Taliban thông qua bên thứ ba, mạng lưới Haqqani.

Theo các nhà nghiên cứu, có mối liên hệ chặt chẽ giữa IS-K và mạng lưới Haqqani, do đó IS-K có liên kết chặt chẽ với Taliban.

Người đàn ông hiện đang phụ trách an ninh ở Kabul là Khalil Haqqani, thủ lĩnh của Haqqani, người từng được Mỹ và đồng minh NATO treo giải 5 triệu đô la (3,6 triệu bảng Anh).

Tiến sĩ Sajjan Gohel từ Quỹ Châu Á Thái Bình Dương là người theo dõi các mạng lưới chiến binh ở Afghanistan trong nhiều năm.

Ông nói \”một số cuộc tấn công lớn từ năm 2019 đến năm 2021 liên quan đến sự hợp tác giữa IS-K, mạng lưới Haqqani của Taliban và các nhóm khủng bố khác có trụ sở tại Pakistan\”.

Khi Taliban chiếm Kabul vào ngày 15/8, chúng đã phóng thích một số lượng lớn tù nhân khỏi nhà tù Pul-e-Charki, được cho là bao gồm cả IS và các tay súng al-Qaeda. 

Nhưng IS-K có những điểm khác biệt lớn với Taliban. IS-K cáo buộc Taliban từ bỏ Jihad và chiến trường để ủng hộ một thỏa thuận hòa bình tại các \”khách sạn sang trọng\” ở Doha, Qatar.

Sự thật bất ngờ

Theo Forbes, quân đội Hoa Kỳ đã nhắm mục tiêu IS-K thông qua các cuộc không kích trong nhiều năm, và mối thù chung của Hoa Kỳ và Taliban đối với nhóm này đã dẫn đến sự hợp tác không chính thức và không thành văn giữa Hoa Kỳ và Taliban, phóng viên Wesley Morgan của Washington Post giải thích vào năm ngoái. Trong một số trận chiến của Taliban chống lại IS-K, Hoa Kỳ đã theo dõi liên lạc của Taliban và tiến hành các cuộc không kích chống IS-K ở các khu vực hữu ích cho nhóm chiến binh, khiến một số nhân viên Hoa Kỳ giấu tên gọi đùa đội của họ là “Lực lượng không quân Taliban”, tờ Post đưa tin. McKenzie nói với Quốc hội vào đầu năm 2020 rằng Hoa Kỳ đã hỗ trợ \”rất hạn chế\” cho cuộc tấn công chống IS-K \”rất hiệu quả\” của Taliban ở miền Đông Afghanistan.

Nguyên Hương