Mạnh Vãn Chu: Bản PowerPoint dẫn tới tranh chấp quốc tế

• Gordon Corera
• Phóng viên An ninh BBC

4 giờ trước

Khi Mạnh Vãn Chu hạ cánh xuống sân bay Vancouver ngày 1/12/2018, bà chỉ định vào thành phố một thời gian ngắn. Nhưng phải gần ba năm sau, nữ giám đốc tài chính Huawei và con gái của người sáng lập hãng viễn thông khổng lồ này mới được tự do trở lại.

Hôm thứ Sáu 24/9, các công tố viên tuyên bố yêu cầu dẫn độ bà Mạnh sang Mỹ đã được hoãn.

Trong suốt ba năm đấu tranh pháp lý căng thẳng, Canada kẹt trong căng thẳng leo thang giữa Washington và Bắc Kinh.

Và tâm điểm của câu chuyện là một bản trình bày PowerPoint dài 16 trang.

Điểm dừng Vancouver và lệnh bắt giữ

Khi máy bay của bà Mạnh từ Hong Kong hạ cánh xuống Vancouver, Mạnh Vãn Chu dự định về ngôi nhà bà sở hữu ở thành phố này để lấy thêm hành lý trước khi lên chuyến bay tiếp theo sang Mexico dự một cuộc họp công ty.

Thế nhưng bà bị nhân viên an ninh Canada tra hỏi trong ba giờ, điện thoại của bà bị tịch thu và hành lý bị lục soát.

Sau đó, bà được chính thức đưa vào Canada. Tại thời điểm đó, Cảnh sát Kỵ binh Hoàng gia Canada bắt bà do một yêu cầu dẫn độ mà Hoa Kỳ đệ trình.

Hoa Kỳ muốn bà Mạnh dự một phiên xét xử một số cáo buộc trong đó có gian lận liên quan tới vi phạm trừng phạt của Mỹ với Iran, điều bà Mạnh phủ nhận.

Bản Power Point tâm điểm của vụ việc

Bản PowerPoint được bà Mạnh dùng tại một cuộc họp với ngân hàng HSBC hôm 22/8/2013, và được coi là bằng chứng quan trọng chống lại bà.

Tin tức mà Hãng Reuters đưa ra trong những tháng sau đó đặt câu hỏi liệu hãng Skycom có trụ sở ở Hong Kong đã có vi phạm về trừng phạt thương mại đối với Iran.

Câu hỏi chính là liệu Skycom, một hãng bán thiết bị viễn thông, chỉ đơn giản là đối tác kinh doanh của Huawei, hay là \’mặt tiền\’ để che đậy các hoạt động của Huawei ở Iran.

Hoa Kỳ cáo buộc rằng trong cuộc họp mà bà Mạnh trình bày bản PowerPoint, bà đã làm HSBC hiểu sai về bản chất thật của mối quan hệ giữa Huawei và Skycom. Và điều này đặt ngân hàng vào thế có nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt với Iran.

Các luật sư của bà nói Hoa Kỳ đã nói dối tòa, đặc biệt là về bản Power Point, bằng cách bỏ qua các thông tin quan trọng về hai slide cho thấy HSBC thực sự không bị che mắt về bản chất thật của mối quan hệ Skycom/Huawei.

Luật sư bà Mạnh mở trận đánh pháp lý

Các luật sư của bà mạnh mở cuộc tấn công nhiều hướng vào chính yêu cầu dẫn độ của Hoa Kỳ.

Đầu tiên, họ cố gắng chứng minh rằng tội bà bị cáo buộc ở Mỹ lại không phải là tội ở Canada, nhưng họ đã thất bại.

Sau đó tập trung vào bối cảnh chính trị của vụ án. Các luật sư cho rằng những bình luận của Tổng thống Donald Trump, chỉ dấu có sự sẵn sàng dùng vụ này như con bài thương lượng trong đàm phán thương mại với Trung Quốc, cấu thành sự lạm dụng quá trình tố tụng.

Một thách thức nữa mà các luật sư đưa ra là cách bà Mạnh bị đối xử ở sân bay. Các luật sư cãi rằng đã có sự lạm dụng quy trình với cách bà bị đối đãi.

Họ đấu tranh để một số tài liệu được tiết lộ, trong đó có tài liệu từ Cơ quan Tình báo An ninh Canada, và tìm cách phát hiện các quan chức Hoa Kỳ có vai trò gì trong việc bắt giữ bà Mạnh khi đó.

Một vị thẩm phán đã khước từ yêu cầu tiết lộ một số tài liệu.

Vụ án này được cho là có thể phải mất từ năm đến 10 năm mới có kết luận.

Tháng trước, bà Mạnh ra trước tòa khi thẩm phán nghe các tranh biện lần cuối về việc liệu bà Mạnh có bị dẫn độ sang Mỹ hay không. Vụ án của bà cũng được bàn tới trong các cuộc họp cao cấp giữa các nhà ngoại giao Mỹ và Trung Quốc.

Các lãnh đạo Huawei cũng liên hệ với chính phủ Mỹ để tìm cách đảm bảo bà Mạnh được thả.

Và rồi vào ngày thứ Sáu 24/9, Bộ Pháp lý Hoa Kỳ (DOJ) thông báo họ đã đat thỏa thuận hoãn truy tố. Điều này có nghĩa DOJ sẽ hoãn việc xét xử bà Mạnh cho tới sang năm và nếu bà tuân thủ các điều kiện tòa đưa ra, vụ án sẽ được hủy .

Chỉ vài tiếng sau, bà rời Vancouver trên một chuyến bay về Trung Quốc.

Hệ lụy địa chính trị

Vụ án này có tác động sâu và rộng. Việc một nhân vật nổi bật trong giới kinh doanh bị bắt giữ khiến Trung Quốc tức giận. Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ nói Trung Quốc đã \”bị lợi dụng\” bởi Mỹ trong lúc Washington tiến hành \”hành động bắt nạt dã man\”.

HSBC bị đặt vào tình thế khó với truyền thông Trung Quốc đặt câu hỏi ngân hàng này đã hợp tác với Mỹ tới mức nào.

HSBC, vốn đã bị kẹt giữa phương Tây và Trung Quốc vì quan điểm về Hong Kong, khẳng định rằng họ chỉ làm những gì họ được yêu cầu về mặt pháp lý và không hề có chuyện đánh úp ở đây.

Vụ việc này cũng đặt câu hỏi lớn hơn – các quốc gia nào sẽ bắt giữ các lãnh đạo doanh nghiệp nếu có yêu cầu từ phía Mỹ.

Vụ này cũng dẫn đến lo ngại rằng doanh nhân và những người phương Tây khác có thể bị Trung Quốc bắt giữ để dùng làm con bài mặc cả.

Hai công dân Canada bị bắt giữ ở Trung Quốc chỉ ít ngày sau khi bà Mạnh bị bắt. Michael Kovrig, một nhà cựu ngoại giao, và Michael Spavor, một doanh nhân, sau đó bị buộc tội làm gián điệp.

Trung Quốc phủ nhận có liên hệ giữa hai vụ, nhưng việc này được hiểu là phản ứng trực tiếp trước việc bà Mạnh bị bắt.

Chỉ vài giờ sau khi một thẩm phán Canana hủy lệnh dẫn độ với bà Mạnh, tin cho hay Trung Quốc đã thả hai người đàn ông và họ đang trên đường bay về Canada.