Covid-19: Chúng ta biết gì về các loại vaccine của Trung Quốc?

Covid-19: Chúng ta biết gì về các loại vaccine của Trung Quốc?

Hai hãng dược phẩm Trung Quốc là Sinovac và Sinopharm đã tham gia vào một chương trình chia sẻ vaccine toàn cầu, mang tên Covax, với mục tiêu phân phối vaccine đến những quốc gia khó khăn hơn.

Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) cho biết sẽ có 110 triệu liều vaccine, theo một phần của chương trình này.

Covax đã ký hợp đồng với các hãng sản xuất của 11 loại vaccine và có kế hoạch cung cấp 2 tỉ liều vaccine trên toàn cầu vào đầu năm 2022.

Cả vaccine của Sinopharm và Sinovac đều được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phê duyệt dùng trong trường hợp khẩn cấp, hiện đang được sử dụng tại Trung Quốc và hàng chục quốc gia khác trên thế giới.

Thế nhưng chúng ta biết gì về vaccine của Trung Quốc và chúng khác thế nào với các loại vaccine đang được phát triển ở những nước khác?

Vaccine Sinovac hoạt động như thế nào?

Công ty dược phẩm sinh học Sinovac có trụ sở tại Bắc Kinh sản xuất Coronavac, một loại vaccine bất hoạt.

Nguyên tắc hoạt động đó là sử dụng các phần tử virus đã bị diệt trừ để phơi nhiễm với hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với virus mà không tạo ra rủi ro thành các bệnh nghiêm trọng.

Theo so sánh thì vaccine Moderna và Pfizer là vaccine mRNA. Điều này có nghĩa là một phần mã di truyền của virus corona được tiêm vào cơ thể, kích hoạt cơ thể bắt đầu tạo ra hàng loạt protein của virus, nhưng không phải toàn bộ virus, đủ để huấn luyện hệ thống miễn dịch biết cách tấn công lại virus.

\”CoronaVac là dạng vaccine được sản xuất theo phương truyền thống hơn, vốn đã được sử dụng thành công ở nhiều loại vaccine phổ biến, như vaccine phòng bệnh dại do chó mèo gây ra,\” Phó Giáo sư Luo Dahai từ Đại học Công nghệ Nanyang nói với BBC.

Theo tài liệu công bố thì một trong những lợi thế chính của vaccine do Sinovac phát triển, là có thể được trữ trong tủ lạnh bình thường ở nhiệt độ từ 2 đến 8 độ C, giống như vaccine của Oxford, là loại được làm từ virus gây cúm mùa ở tinh tinh, đã được biến cải gene.

Trái lại, vaccine của Moderna cần phải được trữ mức – 20 độ C, còn vaccine Pfizer, là -70 độ C.

Điều đó có nghĩa là cả vaccine của Sinovac lẫn của Oxford-AstraZeneca có ưu thế hơn đối với các nước đang phát triển, vốn không có đủ cơ sở vật chất để trữ một số lượng lớn vaccine ở nhiệt độ thấp như vậy.

Vaccine Sinovac hiệu quả tới đâu?

Theo WHO, các nghiên cứu cho thấy vaccine Sinovac \”ngăn chặn các ca bệnh có triệu chứng ở 51% người được tiêm, ngăn chặn các ca bệnh nặng và nhập viện là 100% dựa theo các nhóm dân số được nghiên cứu\”, đối tượng là người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên, thời điểm WHO phê duyệt vaccine này hồi tháng 6.

WHO cho biết thêm là chỉ có một vài người hơn 60 tuổi có đăng ký tham gia thử nghiệm lâm sàng và vì vậy mức độ hiệu quả có thể không được ước tính dành cho nhóm tuổi này.

Theo một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Y khoa New England thì kết quả tại Chile cho thấy, Sinovac có mức hiệu quả là 65,9% chống lại bệnh Covid-19, 87,5% trong việc ngăn ngừa các ca nhập viện và 86,3% hiệu quả trong việc ngăn chặn nguy cơ tử vong.

Tuy nhiên hiện có rất ít thông tin về mức độ hiệu quả của loại vaccine này đối với biến chủng Delta.

Vaccine Sinopharm của Trung Quốc thì thế nào?

WHO cũng đã phê duyệt vaccine Sinopharm do hãng dược phẩm nhà nước Trung Quốc sản xuất. Cũng giống như vaccine Sinovac, đây là loại vaccine bất hoạt, kích hoạt việc sản sinh ra kháng thể chống lại virus corona.

Virus đã bị vô hiệu hóa trước khi được tiêm vào cơ thể người, do đó nó không thể làm lây lan Covid-19.

WHO từng nói rằng \”mức độ hiệu quả của vaccine đối với ca bệnh có triệu chứng và nhập viện theo ước tính là 79%, gồm tổng hợp các nhóm tuổi.\”

Tuy nhiên, WHO cho biết thêm rằng không đủ số người trên 60 tuổi tham gia vào quá trình thử nghiệm lâm sàng để ước tính mức độ hiệu quả dành cho nhóm tuổi này. Mặc dù vậy, WHO vẫn đưa ra khuyến nghị sử dụng vaccine cho người cao tuổi hơn.

Trung Quốc đã tiêm hơn 1 tỉ liều vaccine cho người dân, theo số liệu từ Ủy ban Y tế Quốc gia nước này.

Quá trình lây lan dịch bệnh tại Trung Quốc tại hầu hết các khu vực đã được kiểm soát và Trung Quốc đã hầu như mở cửa lại toàn bộ.

Quốc gia nào đang sử dụng các loại vaccine của Trung Quốc?

Hơn 80 quốc gia đang sử dụng vaccine của Trung Quốc, gồm nhiều nước ở Châu Á, bao gồm Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Việt Nam và Philippines.

Tại Việt Nam, Trung tâm y tế Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh cho biết trong ngày 15/7 đã có 3.298 người được tiêm vaccine Vero Cell của hãng dược phẩm Sinopharm.

Ngoài ra theo trang tin từ Trung tâm Y tế Thành phố Móng Cái thì \”kết quả nghiên cứu lâm sàng cho thấy, hiệu lực miễn dịch vaccine Vero Cell này đạt gần 80%, đứng thứ 4 trong tất cả các loại vaccine hiện nay.\”

Cũng tại Tỉnh Quảng Ninh, từ 13-20/7/2021, Trung tâm Y tế huyện Bình Liêu tiến hành tiêm phòng vaccine Vero Cell của Trung Quốc. Dự kiến có 18.339 người được tiêm miễn phí loại vaccine này.

Tuy nhiên một số nước sử dụng vaccine Trung Quốc, dù có tỉ lệ tiêm chủng cao nhưng vẫn chứng kiến số ca nhiễm gia tăng.

Ví dụ, Chile đã phải tái áp đặt lệnh giới nghiêm và đưa ra các lệnh hạn chế đi lại để đối phó với biến chủng Delta, vì có mức độ lây nhiễm nhiều hơn các biến chủng trước.

Hơn 70% người dân Chile đã được tiêm đủ 2 liều, hầu hết là vaccine Sinovac.

Seychelles và Mông Cổ trong khi đó cũng ghi nhận mức tăng số ca nhiễm mới tính theo đầu người cao nhất, mặc dù không có dân số thấp.

Cả 2 quốc gia này đều dựa chủ yếu vào vaccine của Sinopharm và chương trình tiêm chủng cũng đạt tỉ lệ cao: 68% người trưởng thành đã được tiêm đủ 2 liều vaccine, ở Seychelles và ở Mông Cổ tỉ lệ tiêm là 55%.

Thái Lan cũng thay đổi chính sách tiêm vaccine khi kết hợp vaccine Sinovac của Trung Quốc với AstraZeneca để tăng khả năng bảo vệ sau khi hàng trăm nhân viên y tế bị nhiễm Covid-19 mặc dù đã được tiêm đủ 2 liều Sinovac.

Trong khi đó tại Indonesia, Hiệp hội Y khoa nước này cho biết ít nhất 30 nhân viên y tế đã chết sau khi được tiêm đủ 2 liều vaccine Sinovac.

Indonesia hiện đang có kế hoạch chuyển sang các loại vaccine Covid-19 khác cho liều thứ 2 hoặc tiến hành tiêm thêm tiêm liều vaccine nhắc lại (booster) để tăng mức độ hiệu quả.

Và có phải các loại vaccine này kém hiệu quả?

Vaccine không phải là yếu tố duy nhất để giải thích tình hình đang diễn ra ở những quốc gia này.

Một lý do có thể là mức độ hiệu quả của các loại vaccine có thể đang giảm đi hoặc không có hiệu quả trong việc chống lại các biến thể virus mới.

Pfizer gần đây cũng cho biết sẽ đề xuất xin phê duyệt về việc tiêm liều vaccine nhắc lại (booster) tại Mỹ để tăng mức độ miễn dịch.

Tại Indonesia, Hiệp hội Y khoa nước này nói rằng sự xuất hiện đồng thời nhiều bệnh có thể đóng một vai trò nào đó trong cái chết của những nhân viên y tế.

Indonesia cũng có tỉ lệ tiêm chủng cực thấp – chỉ hơn 5% dân số được tiêm đủ 2 liều vaccine.

Tại Chile, một số chuyên gia cho rằng việc tăng vọt số ca nhiễm là do sự tiếp xúc xã hội quá sớm đối với những người chỉ mới được tiêm liều vaccine đầu tiên.

Giáo sư Ben Cowling, trưởng khoa dịch tễ học và thống kê sinh học tại Đại học Hong Kong cho biết, mặc dù có mức hiệu quả khiêm tốn đối với các ca Covid-19 có triệu chứng, thế nhưng cả Sinovac và Sinopharm đều có mức độ bảo vệ cao chống lại ca bệnh nguy kịch.

\”Điều này đồng nghĩa, các loại vaccine bất hoạt này có lẽ đã cứu sống rất nhiều mạng người rồi,\” ông Ben Cowling nói với BBC.

Các biến thể virus ảnh hưởng đến vaccine như thế nào?

Tuy nhiên, các nghiên cứu của Sinovac và Sinopharm đều kiểm tra tính hiệu quả của vaccine đối với với loại virus đầu tiên được phát hiện tại thành phố Vũ Hán của Trung Quốc.

Hiện không có dữ liệu mới nào được công bố về mức độ hiệu quả của virus này đối với các biến thể.

Dựa theo các nghiên cứu, theo đó thiết lập mô hình bảo vệ của hệ miễn dịch chống lại virus, Giáo sư Cowling ước tính mức hiệu quả từ các vaccine bất hoạt này đối với biến thể Delta có thể thấp hơn 20%, so với chủng cũ.

Tính toán của ông cho thấy mức hiệu quả giảm nhiều hơn đối với biến chủng Beta, lần đầu được phát hiện tại Nam Phi, và là biến chủng khác nhất so với chủng virus gốc.

Trả lời BBC, Giáo sư Jin Dong-yan, nhà virus học cũng từ Trường Đại học Hong Kong cho biết, \’mức độ hiệu quả của vaccine Trung Quốc sẽ giảm đối với các biến chủng, bao gồm Delta.

Nhưng ông cũng cho biết rằng \”Sinovac và Sinopharm là loại vaccine tốt\” và những người không thể tiếp cận loại vaccine có mức hiệu quả cao hơn thì cũng nên được tiêm loại vaccine này.

Tuy nhiên ông cho biết mọi người nên tiếp tục tuân theo các quy tắc giãn cách xã hội và thực hiện các biện pháp khác để hạn chế lây nhiễm.