Covid: Hố ngăn cách giàu – nghèo sâu thêm đe dọa tương lai nhân loại

Đăng ngày: 08/12/2021

Trọng Thành

Ba đảng chính trị Đức thỏa thuận lập được chính phủ sớm hơn dự kiến. Chính phủ « Đèn Ba Màu » của nước Đức có ý nghĩa gì với Pháp, với Liên Hiệp Châu Âu? Đây là chủ đề lớn của nhiều báo Pháp hôm nay, 08/12/2021. Hố sâu ngăn cách giàu – nghèo ngày càng nghiêm trọng hơn đe dọa tương lai nhân loại là chủ đề chính của Le Monde, nhân kết quả điều tra chưa từng tại hơn 100 quốc gia, công bố hôm qua.

Le Monde nhấn mạnh : Chuyển đổi sang nền kinh tế Xanh là con đường mà nhân loại buộc phải tiến hành trong những thập niên tới, « thách thức lớn nhất » là bảo đảm được « công bằng xã hội » trong tiến trình gian nan này. Nhật báo cánh trung Pháp với tựa đề « Bất bình đẳng hủy hoại hành tinh như thế nào » giới thiệu kết quả điều tra « chưa từng có » của World Inequality Lab (WIL), tổng kết tình trạng « bất bình đẳng về thu nhập và tài sản » từ hai thế kỷ nay, để định vị xem xã hội đương đại của chúng ta đang ở đâu về chuyện này.

Các đại gia kiếm thêm hàng nghìn tỉ đô la nhờ Covid

Với Covid, các đại gia đã giàu càng giàu hơn, dân đã nghèo càng nghèo hơn. Bài xã luận Le Monde, nhan đề « Để xã hội được bình đẳng hơn, giải pháp phải là chính trị », giải thích : hố sâu ngăn cách giàu nghèo không phải là chuyện mới, tuy nhiên tình hình trở nên nghiêm trọng hơn rất nhiều với đại dịch Covid-19. Trong đại dịch, nhóm những người giàu nhất càng giàu hơn nữa, tình trạng của nhóm những người nghèo khổ bấp bênh nhất lại càng trở nên tệ hại hơn nữa.

Năm 2020 trong đại dịch, các tỉ phú đã kiếm thêm được hơn 3.000 tỉ đô la, nhờ giá bất động sản và cổ phiếu gia tăng. Hơn 10% dân số giàu nhất thế giới sở hữu hơn ba phần tư tài sản của nhân loại, trong lúc 50% dân cư thế giới, gồm những người nghèo nhất, sở hữu 2%.

Le Monde nhấn mạnh là đại dịch Covid là nhân tố làm hố sâu ngăn cách giàu – nghèo thêm rộng ra, khác hẳn với nhiều cuộc đại khủng hoảng, khiến khoảng cách giảm bớt, như hai cuộc đại chiến thế giới, hay khủng hoảng kinh tế 1929. Tại các nước phát triển, chính quyền rót những khoản tiền trợ cấp khổng lồ để bảo vệ doanh nghiệp, duy trì thu nhập, tránh nghèo đói bùng phát, nhưng bên hưởng lợi, phần lớn là các đại gia, điều này khiến khoảng cách giàu nghèo tăng mạnh hơn.

Ba điều khẩn cấp: Tăng thuế, đẩy mạnh giáo dục-y tế và chia sẻ « trách nhiệm môi trường »

Theo Le Monde, có « ba sự thật hiển nhiên » mà chính quyền các nước phải đối mặt. Thứ nhất là không thể tránh khỏi việc tăng thuế nhắm vào các tài sản lớn, được hưởng lợi nhờ đại dịch, để bù lấp hố ngăn cách giàu – nghèo. Việc cộng đồng quốc tế thỏa thuận đánh thuế tối thiểu 15% các công ty đa quốc gia chỉ là bước đầu.

Thứ hai là cần phải có chính sách thu hẹp bất bình đẳng thông qua đầu tư cho giáo dục, y tế, lĩnh vực vốn được nhiều nơi coi là gánh nặng ngân sách. Về điểm này, việc Hoa Kỳ bắt đầu hướng sang học tập mô hình châu Âu, nơi « dịch vụ công » được coi là « phát triển nhất thế giới » là một dấu hiệu tích cực.

Điều hiển nhiên thứ ba thứ ba là phải bảo đảm gánh nặng đóng góp cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu phải công bằng. Những gia đình có tài sản lớn nhất phải đóng góp nhiều hơn. Le Monde nhắc lại bài học của phong trào phản kháng « Áo Vàng » tại Pháp, khi gánh nặng « chuyển đổi sinh thái » bị chính quyền đặt chủ yếu lên vai những người nghèo nhất. Nhật báo cánh trung Pháp khép lại với lời cảnh báo : « cuộc khủng hoảng hiện nay bắt buộc chúng ta phải tính đến ba sự thật hiển nhiên nay, trước khi quá muộn ».

Du lịch không gian gây tổn hại khủng khiếp cho khí hậu

Nhật báo thiên tả Libération có nhiều bài viết về chủ đề « bất bình đẳng ». Về bất bình đẳng trong trách nhiệm với môi trường, Libération có bài tố cáo các chuyến bay du lịch lên không gian là thủ phạm gây ô nhiễm trầm trọng. Minh chứng rõ ràng cho tình trạng bất bình đẳng khủng khiếp giữa những người giàu nhất với xã hội. Tỉ phú Nhật Yusaku Maezawa có chuyến bay lên trạm không gian quốc tế hôm nay. Ngày mai, đến lượt tỉ phú Mỹ Jeff Bezos có chuyến bay lên không gian với 6 người khác. Mỗi chuyến bay như thế xả ra hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tấn CO2, trong lúc để thực thi hiệp định Khí hậu Paris, giữa Trái đất không tăng quá 1,5°C, mỗi người không được phép phát thải quá 2 tấn CO2/năm. Libération cho biết tình hình sẽ càng trở tồi tệ hơn trong những năm tới, khi dịch vụ du lịch không gian phát triển mạnh.

Libération điểm mặt các thủ phạm chính của những « hành động điên rồ » này (« xét về mặt xã hội và sinh thái ») : Space X, Blue hay Virgine Galactic. Libération nhấn mạnh là 10% người giàu nhất thế giới chịu trách nhiệm về một nửa số lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Dân nước nghèo ít tiêm chủng: Nguy cơ biến thể mới « kháng mọi vac-xin »

Trang nhất Libération hôm nay cũng dành cho chủ đề bất bình đẳng với tựa lớn « Hãy cấp thật nhanh vac-xin cho các nước nghèo nhất ». Libération nhấn mạnh là, đúng một năm sau mũi tiêm chủng Covid đầu tiên tại châu Âu, cho đến nay mới chỉ có 8% dân các nước nghèo nhất nhận được liều đầu tiên. Tỉ lệ này ở các nước phát triển là 65%.

Bài xã luận của Libération « Ích kỷ » lưu ý là không phải ngẫu nhiên mà biến thể Omicron mới đang gây lo lắng xuất hiện tại Nam Phi, nơi tỉ lệ tiêm chủng mới là khoảng 25%. Tờ báo nhắc lại là xác suất cao cho việc virus lưu truyền mạnh, dẫn đến các biến thể mới, là nơi dân cư ít được tiêm chủng. Libération cảnh báo, « sự ích kỷ » của một số nước giàu và tập đoàn dược phẩm có thể dẫn đến hệ quả là trong tương lai xuất hiện một biến thể « kháng được tất cả các vac-xin ».  

Các nước nghèo không có đủ vac-xin vì rào cản bằng sáng chế. Libération có bài phỏng vấn chủ tịch tổ chức Y Sĩ Không Biên Giới, bà Carine Rolland với tựa đề « Chúng ta có thể sẽ phải trả giá đắt cho các sai lầm của chúng ta trong nhiều năm ». Chủ tịch Y Sĩ Không Biên Giới kêu gọi dỡ bỏ ngay lập tức quy định bảo vệ bằng sáng chế với vac-xin Covid-19, để thế giới có thể thoát được cuộc khủng hoảng y tế hiện nay. Bà Carine Rolland cũng chỉ rõ vì sao bế tắc. Ví dụ cụ thể là, công ty BioNtech (Đức) sở hữu vac-xin Pfizer chống lại việc dỡ bỏ bằng sáng chế, bởi họ sẽ thu được nhiều lời lãi nhất do việc bán được vac-xin cho các nước giàu với giá cao, hơn là bán vac-xin với giá thấp cho các nước nghèo.