G7, ASEAN tuyên bố “có lợi ích chung” trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

2021.12.14

Tàu sân bay HMS Queen Elizabeth và các tàu của Hà Lan, Mỹ và Nhật Bản diễn tập chung trong khu vực Thái Bình Dương vào tháng 8/2021. Ảnh: Hải quân Hoàng gia Anh

Nhóm bảy quốc gia công nghiệp phát triển (G7) vừa lên tiếng bày tỏ quan ngại về những căng thẳng ở Biển Đông và tuyên bố “có chung lợi ích trong việc duy trì một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”. Tuyên bố được đưa ra sau cuộc họp khai mạc giữa các ngoại trưởng G7 với đồng cấp của họ tại khu vực Đông Nam Á (ASEAN).

 G7 bao gồm Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Canada và Nhật Bản. Trong khuôn khổ cuộc gặp của các ngoại trưởng G7 tại Liverpool (Anh), các nhà ngoại giao hàng đầu của các quốc gia này đã tham dự một cuộc họp trực tuyến với những người đồng cấp tại các quốc gia Đông Nam Á vào Chủ Nhật. Cuộc họp do Anh – quốc gia giữ chức chủ tịch G7 trong năm nay – tổ chức.

Tuyên bố chủ tọa cho biết, G7 và Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á với 10 thành viên đã thảo luận về tình hình ở Biển Đông và “bày tỏ quan ngại về các hoạt động cải tạo đảo, các hoạt động, sự cố nghiêm trọng trong khu vực trong đó có thiệt hại đối với môi trường biển. Những hoạt động này đã làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực” – Tuyên bố nhấn mạnh nhưng không nêu tên bất kỳ quốc gia cụ thể nào.

Trung Quốc, nước đã bị cáo buộc về các hoạt động như vậy, đã không được mời tham dự cuộc họp và hiện chưa có phản ứng gì về tuyên bố này. Tuyên bố chủ tọa này cũng đã được đăng trên trang web của Ban thư ký ASEAN.

Các bên tham gia hội nghị kêu gọi cần có “một Bộ Quy tắc ứng xử thực chất và hiệu quả ở Biển Đông, phù hợp với luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982”.

Cuộc họp cấp bộ trưởng này được tổ chức trong bối cảnh các nước thành viên ASEAN đang có sự chia rẽ về vấn đề AUKUS –  một quan hệ đối tác ba bên mới giữa Mỹ, Anh và Australia. Thỏa  thuận này vốn bị Trung Quốc chỉ trích là có khả năng gây ra một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân ở châu Á.

Malaysia và Indonesia đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về liên minh mới này vì mặc dù không mua vũ khí hạt nhân nhưng liên minh này đã dẫn tới việc Australia mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân từ Anh và Mỹ.

Chỉ vài ngày trước cuộc họp, Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto đã nhắc lại quan điểm của Indonesia về AUKUS: “Tất nhiên Đông Nam Á nên duy trì là một khu vực không có hạt nhân và các quốc gia Đông Nam Á lo sợ rằng điều này sẽ châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang”.

Giáo sư Carl Thayer tại Đại học New South Wales (Australia) cho biết cuộc họp hôm Chủ Nhật được tổ chức theo sáng kiến ​​của Anh và nó có thể phản ánh định hướng trong chính sách đối ngoại của Anh.

“Vương quốc Anh đang thực hiện đặc quyền của mình với tư cách là Chủ tịch của G7 và nước này có chính sách độc lập riêng của mình đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” – GS Thayer nhận định.

Tháng 3/2021, Chính phủ Anh đã đề ra chính sách an ninh, quốc phòng, phát triển và ngoại giao của mình trong hai thập kỷ tới. Giới quan sát cho rằng đã có một “sự nghiêng hẳn về phía khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”. Mùa hè vừa qua, tàu sân bay HMS Queen Elizabeth của nước này đã lần đầu tiên triển khai tới Biển Đông.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace cho biết việc triển khai này thể hiện “sức mạnh và cam kết của Anh trên biển, trên không và trên đất liền” đồng thời thúc đẩy hơn nữa lợi ích của Anh cũng như củng cố các quan hệ đối tác của nước này.

Kế hoạch sản xuất dầu khí

Trong khi đó, trong một động thái có thể gây khó chịu cho Trung Quốc, công ty dầu khí Harbour Energy của Anh đã thông báo đang lên kế hoạch sản xuất dầu khí sau khi khoan thẩm định thành công ở hai lô ngoài khơi Indonesia.

Ngày 9/12/2021, Công ty cho biết hoạt động khoan thẩm định thành công ở lô A Natuna Sea và lô Tuna sẽ “hỗ trợ sản xuất trong tương lai.”

Harbour không cung cấp thông tin chi tiết nhưng giới truyền thông Indonesia đã dẫn lời ông Benny Lubiantara, một quan chức cấp phó phụ trách kế hoạch của một cơ quan chuyên trách các hoạt động kinh doanh dầu khí ‘thượng nguồn’ của Indonesia, cho biết: Trong tháng 1/2022, bộ phận của ông và Premier Oil sẽ bắt đầu thảo luận về một kế hoạch phát triển đã được đề xuất.

Premier Oil là tên gọi của Harbour tại Indonesia. Premier Oil đã hợp nhất với Chrysaor để trở thành Harbour Energy plc vào đầu năm nay. 

Premier Oil cùng đối tác Nga Zarubezhneft đã khoan hai giếng thẩm định ở phía Đông biển Natuna –  gần biên giới biển giữa Indonesia với Việt Nam. Kết quả cho thấy tiềm năng hydrocacbon tốt.

“Ngay từ đầu, SKK Migas đã đánh giá và phân loại hai giếng này là những giếng quan trọng” – ông Benny cho biết.

“Ngoài việc gia tăng trữ lượng dầu khí quốc gia, những phát hiện này cũng nhấn mạnh chủ quyền lãnh thổ của Cộng hòa Indonesia” – ông Benny nói thêm.

Đầu tháng này, một nhà làm luật Indonesia tiết lộ rằng Bắc Kinh đã yêu cầu Indonesia ngừng khoan dầu khí ở lô Tuna.

Lô nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Indonesia, cách biên giới biển Indonesia-Việt Nam khoảng 10 hải lý nhưng trùng với đường chín đoạn mà Bắc Kinh sử dụng để phân giới các khu vực mà họ tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.

Trong hai tháng 9 và 10 vừa qua, tàu Hải dương Địa chất 10 của Trung Quốc đã tiến hành khảo sát đáy biển gần lô Tuna bất chấp sự phản đối của các cơ quan chức năng Indonesia.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Anthony Blinken hiện có chuyến thăm kéo dài hai ngày tới Jakarta, bắt đầu từ thứ Hai (13/12).

Trước chuyến thăm, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã ra tuyên bố cho biết Hoa Kỳ “ủng hộ các nỗ lực mạnh mẽ của Indonesia nhằm bảo vệ các quyền hàng hải của mình và chống lại sự gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông, trong đó có vùng đặc quyền kinh tế xung quanh quần đảo Natuna”.