Nga-Ukraine: Liệu có giải pháp cho cuộc chiến ở miền đông Ukraine?

4 giờ trước

Trong bảy năm, một cuộc chiến đã diễn ra ở miền đông Ukraine và giờ đây Nga bị phương Tây cáo buộc có âm mưu đe dọa xâm lược Ukraine.

Tất cả cho thấy rằng các thỏa thuận hòa bình hiện tại không hiệu quả. Vậy tại sao những thỏa thuận đó lại thất bại và liệu một giải pháp hòa bình có khả thi không?

Thỏa thuận Minsk

Kể từ khi chiến tranh ở miền đông nổ ra vào tháng 4 năm 2014, hơn 14.000 người đã chết. Một thỏa thuận đã đạt được vào năm 2015 giữa Tổng thống Ukraine khi đó là Petro Poroshenko và Vladimir Putin của Nga.

Người ta gọi chung là thỏa thuận Minsk, vạch ra một kế hoạch làm thế nào để chấm dứt xung đột giữa lực lượng ly khai Ukraine và lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn tại khu vực ở miền đông Ukraine được gọi là Donbas.

Theo Đại sứ Mikko Kinnunen, đại diện đặc biệt của Ukraine thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác ở châu Âu (OSCE), đã có hơn 20 nỗ lực dàn xếp ngừng bắn.

Không cái nào tồn tại lâu và những người lính vẫn cứ chết nơi tiền tuyến.

Hy vọng khác là định dạng Normandy, nền tảng cho đối thoại giữa Pháp, Đức, Nga và Ukraine.

Nhưng Nga muốn nói chuyện trực tiếp với Mỹ, kêu gọi Nato đảm bảo an ninh. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng ông sẽ hoan nghênh vai trò tích cực hơn của Hoa Kỳ, nhưng có lẽ không phải là duy nhất mà chỉ đi cùng các giải pháp khác.

Những trở ngại cho Nga và Ukraine

Có những khác biệt cơ bản trong lập trường của Nga và Ukraine. Nhưng tranh chấp chính tập trung vào một giải pháp chính trị cho Donbas.

Duncan Allan, tại Chatham House, cho biết hai nước có quan điểm \”không thể hòa giải\” về tương lai của các khu vực bị chiến tranh tàn phá ở miền đông Ukraine.

Ukraine muốn khôi phục chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình trong khi Nga, Duncan Allan tin rằng, muốn \”buộc chính quyền ở Kyiv trao quyền tự trị sâu rộng hay còn gọi là tình trạng đặc biệt\” cho miền đông Ukraine.

Nhưng điều đó sẽ biến những vùng lãnh thổ đó thành \”các quốc gia mini gần như độc lập do Nga kiểm soát\” và cho phép Moscow có ảnh hưởng sâu sắc đến các chính sách đối ngoại và đối nội của Ukraine, ông Allan nói.

Tuy nhiên, Nga cáo buộc Ukraine làm sai lệch tiến trình hòa bình khi không đưa ra quy chế đặc biệt đó cũng như tổ chức các cuộc bầu cử địa phương theo yêu cầu của các thỏa thuận Minsk.

Nga cho rằng hỗ trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine đe dọa an ninh của nước này và muốn có các cam kết chính thức ngăn chặn sự bành trướng của NATO về phía đông.

Chính phủ ở Kyiv lập luận rằng quy chế đặc biệt đối với các khu vực do phiến quân kiểm soát ở miền đông Ukraine vốn đã được đưa vào cải cách phân cấp trên toàn quốc.

Tìm điểm chung

Trong hơn bốn năm Martin Sajdik đóng vai trò là người hòa giải OSCE giữa hai bên trong Nhóm liên lạc ba bên.

Ông nói rằng rất khó để đạt được điểm chung \”nếu một bên muốn có nhiều hơn những gì đã được ghi trong các thỏa thuận\”, đồng thời nói thêm rằng thỏa thuận Minsk chỉ ra một giải pháp về tình trạng đặc biệt của Donbas trong phạm vi phân quyền của Ukraine.

Ông nói thêm: \”Phía Nga luôn nhắc lại rằng các khu vực nhất định ở Donetsk và Luhansk nên có quyền tự trị, nhưng từ tự trị không có trong các thỏa thuận Minsk.\”

Một trở ngại lớn khác là làm thế nào để thực hiện các điều khoản chính trị của thỏa thuận.

Moscow lập luận rằng các thỏa thuận Minsk nêu rõ các bước sau: bầu cử địa phương và dàn xếp chính trị phải xảy ra trước khi Ukraine giành lại toàn quyền kiểm soát biên giới với Nga.

Kể từ khi xung đột nổ ra vào năm 2014, Ukraine đã không có quyền tiếp cận phần biên giới đó và Kyiv cáo buộc Moscow gửi quân đội và thiết bị của Nga tới hỗ trợ lực lượng ly khai.

Đó là lý do tại sao Ukraine khẳng định họ nên giành lại quyền kiểm soát biên giới trước khi các cuộc bầu cử địa phương được tổ chức.

Nếu không, \”các cuộc bầu cử địa phương sẽ được tổ chức dưới áp lực của Nga và trong điều kiện Nga chiếm đóng\”, Oleksandr Merezhko, Phó trưởng phái đoàn Ukraine tại Nhóm Liên lạc Ba bên, nói.

Theo các thỏa thuận Minsk, các cuộc bầu cử phải được tổ chức theo luật pháp Ukraine và điều đó chỉ có thể thực hiện được nếu họ kiểm soát được biên giới, ông nhấn mạnh.

Phía Nga đã không trả lời BBC nhưng đầu năm nay Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cảnh báo sẽ có \”sự tàn sát\” nếu Ukraine được phép giành lại quyền kiểm soát miền đông Ukraine, bao gồm cả biên giới, trước khi cuộc bầu cử địa phương được tổ chức.

Những yêu cầu mới nhất của Nga nhằm ngăn chặn Ukraine gia nhập NATO được coi là một nỗ lực khác nhằm hạn chế chủ quyền của Ukraine.

Tuy nhiên, Đại sứ Sajdik tin rằng có thể thỏa hiệp và Minsk là một giải pháp khả thi để chấm dứt xung đột. Nhưng chỉ khi có ý chí chính trị, và Nga và Ukraine buộc tội nhau là không bên nào có ý chí chính trị.

Tuy nhiên, tất cả họ đều đồng ý rằng điều quan trọng là phải tiếp tục đối thoại trong các định dạng hiện có. Ông Allan nói: \”Giải pháp thay thế là một thứ nguy hiểm hơn nhiều.\”