Tây An: Những tổn thất lớn do biện pháp phong tỏa chống Covid của Trung Quốc

• Tessa Wong
• BBC News

2 giờ trước

Người dân cầu cứu khi bị nhốt trong nhà và bị bệnh viện từ chối tiếp nhận, những câu chuyện nổi lên ở thành phố Tây An của Trung Quốc trong những ngày gần đây dường như đã quá quen thuộc.

Tất cả 13 triệu cư dân đã bị phong tỏa trong hai tuần qua và những biện pháp hà khắc được đưa ra để chống dịch bùng phát trở lại, với hơn 1800 trường hợp được phát hiện cho đến nay.

Chính quyền địa phương quyết tâm loại trừ dịch để không ảnh hưởng đến uy tín của Thế vận hội Mùa đông vào tháng tới, và để tránh biến Tết Nguyên Đán sắp đến – là dịp hàng triệu người TQ sẽ đi lại trên khắp đất nước – trở thành sự kiện siêu lây nhiễm.

Nhưng nó cũng cho thấy việc thực thi phong tỏa cứng ngắc với xét nghiệm diện rộng có thể đòi hỏi tổn thất lớn và khắc nghiệt về con người.

Kể từ khi các quy định nghiêm ngặt hơn có hiệu lực để ngăn cấm người dân ra khỏi nhà mua thực phẩm, nhiều người dân tỏ ra lo lắng than phiền rằng nguồn cung của họ đã gần cạn kiệt, một số người thậm chí phải đổi điện thoại lấy đồ ăn.

Nhân viên chính phủ đã đi phân phát hàng cứu trợ, nhưng việc phân phối còn chắp vá, đã có báo cáo về việc thiếu tài xế và nhân viên giao hàng do kiểm dịch nghiên ngặt.

Một số người dân bị buộc phải rời khỏi nhà giữa đêm tối và bị đưa đến cơ sở cách ly, trong khi có những tuyên bố gây lo ngại về những người không thể nhận được sự chăm sóc y tế cần thiết.

Một người đàn ông bị bệnh tim được cho là đã chết và một phụ nữ mang bầu tám tháng đã mất thai nhi của mình, sau khi họ lúc đầu bị bệnh viện từ chối điều trị do các quy định nghiêm ngặt về Covid.

Chính quyền đã cấm các bệnh viện địa phương từ chối bệnh nhân, và đình chỉ giám đốc bệnh viện trên.

Nhiều người đọc những câu chuyện này trên mạng đã bị kinh hoàng và không thể tin được. Với một số người, đó chỉ là một trường hợp xấu đã từng thấy, như những thử thách mà người dân Vũ Hán đã phải chịu đựng trong giai đoạn đầu của đại dịch.

Thực tế phức tạp

Hai năm trôi qua, sau nhiều đợt phong tỏa nghiêm ngặt trên khắp Trung Quốc, một số người đang đặt câu hỏi làm thế nào mà việc quản lý kém và thiếu kế hoạch như vậy vẫn có thể xảy ra – và liệu chính quyền có rút ra bài học gì không.

\”Chưa bao giờ có bất kỳ thảo luận nghiêm túc nào về bài học gì chúng ta học được từ Vũ Hán, cũng không có cuộc tranh luận nào. Các tường thuật chỉ là về sự thành công của mô hình so với sự kém hiệu quả được nhìn thấy ở các nền dân chủ phương Tây,\” Giáo sư Yanzhong Huang, thành viên cấp cao về y tế toàn cầu của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói với BBC.

Điều duy nhất chính quyền học được là đối phó với sự bùng phát dịch bằng chiến lược \’không Covid\’ đã không còn sắc bén, ông nói thêm.

Việc hoạch định chính sách từ trên xuống dưới của Trung Quốc có nghĩa là khi quan chức địa phương được chỉ định các mục tiêu lớn, \”họ thường không có lựa chọn thay thế mà phải dựa vào sự mạnh tay, tiếp cận theo một công thức chung để hoàn thành công việc\”, như đã thấy trong các biện pháp cực đoan ở Tây An.

Điều này dẫn đến hậu quả là \”phản ứng thái quá hoặc quá đà… trong việc đối phó với ngay cả số ca nhiễm ít\”.

Tình hình ở Tây An cũng cho thấy điều đó, bất chấp hình ảnh quyền lực quá lớn và sự hiệu quả mà Đảng Cộng sản thích thể hiện, thực tế đôi khi có thể vô tổ chức hơn rất nhiều.

Chính quyền Trung Quốc được phân cấp ở cấp địa phương, và một vài quan chức địa phương đã \”đặt các mục tiêu đầy tham vọng là không Covid, nhưng nhận được rất ít nguồn lực từ chính quyền trung ương\” và không có nhiều quyền hành để đối phó với một đợt bùng phát khi nó xảy đến, Giáo sư Donald Low, chuyên gia về quản trị của Trung Quốc tại Hong Kong University of Science and Technology, chỉ ra.

Điều này có nghĩa là \”một mặt, quan chức địa phương không thể đơn độc phong tỏa một huyện, nhưng mặt khác, họ bị yêu cầu gấp phải tổ chức giao thực phẩm cho hơn một triệu người dân,\” Giáo sư Christian Goebel chuyên về Trung Quốc học của University of Vienna nói trong một phân tích trực tuyến.

\”Nếu nó có hiệu quả, trung ương sẽ trao thưởng, còn nếu không, quan chức địa phương bị sẽ đổ lỗi và bị xử lý\”

Hai quan chức cấp cao của đảng ở thành phố Tây An đã bị sa thải, trong khi hàng chục đảng viên khác bị trừng phạt.

Lối thoát nào?

Nhưng vấn đề lớn hơn là hiệu quả thu được ngày càng giảm của chính sách không Covid.

Các chuyên gia cảnh báo rằng khi Covid phát triển và xuất hiện nhiều biến thể dễ lây lan hơn, nó có thể dẫn đến các biện pháp ngày càng khắc nghiệt để duy trì mức độ đàn áp như cũ.

Mặc dù chính sách không Covid vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi, sự kiên nhẫn của người dân sẽ chỉ ngày càng giảm đi.

Ví dụ như ở Tây An, đã có một số phản ứng dữ dội chống lại những nỗ lực tuyên truyền của truyền thông nhà nước, chẳng hạn như các hashtags trên mạng xã hội, để lấy lại tinh thần.

Hashtag \”#TouchMomentsofXi\’anFightingCovid my ass,\” của một người trên xét trên Weibo, trước khi nó bị kiểm duyệt nhanh chóng.

Cho đến nay, Trung Quốc không có dấu hiệu nới lỏng chính sách không Covid và dường như đang hài lòng chờ đợi đại dịch toàn cầu chấm dứt, nhưng với các biến thể mới như Omicron đang xuất hiện, nhiều người tin rằng điều này sẽ không sớm xảy ra.

Vậy Trung Quốc có thể tìm thấy một lối thoát nhanh chóng khỏi những gì có thể là một chính sách cuối cùng không bền vững?

Giáo sư Huang tin rằng có một lối thoát giữa hai sự kiện rất nhạy cảm về mặt chính trị – Thế vận hội vào tháng tới và Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 20 vào cuối năm – nơi Trung Quốc có thể thực hiện các bước hướng tới sống chung với Covid.

Một cách có thể thực hiện điều này là tìm ra vaccine và liệu pháp điều trị Covid có hiệu quả hơn, đồng thời giáo dục công chúng Trung Quốc bớt lo sợ về virus.

Một cách khác sẽ là chọn ra một số thành phố để thử nghiệm một cách tiếp nới lỏng hơn – nhưng ngay cả điều này cũng sẽ khó khăn về mặt chính trị, Giáo sư Low cảnh báo.

\”Họ sẽ chọn thành phố nào? Và nói với người dân rằng virus là kẻ thù, điều này có vẻ như là một sự phản bội\”, ông nói và nói thêm rằng nhiều người vẫn lo lắng về hệ thống y tế yếu kém của Trung Quốc bên ngoài các thành phố lớn và hiệu quả của vaccine nội địa.

Trong khi đó, công dân Trung Quốc sẽ tiếp tục gánh chịu gánh nặng từ các biện pháp này.

Trong một bài xã luận đầy ẩn ý được đăng trên nền tảng Wechat – đã bị xóa sau đó – nhà báo Jiang Xue ở thành phố Tây An đã nêu chi tiết những khó khăn mà cư dân đang phải đối mặt khi bị phong tỏa và cầu xin sự thay đổi.

\”Sau này mọi chuyện kết thúc, nếu chúng ta không phản ánh, không tiếp thu những bài học từ máu và nước mắt, và vội vàng trao thưởng và ca ngợi thành tích – thì nỗi khổ của nhân dân đã phải chịu đựng là vô ích\”.