Ukraine chống trả Nga xâm lăng: \’Với tôi đây là cuộc chiến của lương tâm\’

• Nguyễn Xuân Thọ
• Hiện sống tại Cologne, CHLB Đức

tên lửa Nga tiếp tục tấn công

Cuộc xâm lăng Ukraine của Vladimir Putin phát động ngày 24/02 đã thay đổi thế giới.

Mặc dù Putin coi đây là chiến dich quân sự để gìn giữ hòa bình, nhưng sự tàn bạo trong 12 ngày qua cho thấy đây là một cuộc chiến tranh tổng lực nhằm xóa bỏ một nhà nước, vẽ lại đường biên giới, chia lại lãnh thổ.

Chiến tranh thông tin và đe dọa bùng nổ nguyên tử

Khác với mọi cuộc chiến tranh vũ khí thông thường (conventional weapons), đây là cuộc chiến tranh công nghệ IT đầu tiên trong lich sử. Hai bên đang tìm cách đánh vào các trung tâm dữ liệu và mạng của nhau. Trong lĩnh vực này Ukraine không thua kém Nga như tương quan về quân đội và vũ khí nặng.

Đáng sợ nhất là cuộc chiến tranh mang dấu hiệu về nguy cơ hạt nhân. Không nói đến những lời đe dọa dùng bom hạt nhân của Putin, việc quân Nga chiếm giữ khu vực nhà máy điện hạt nhân Chernobyl và đang tiến đến các nhà máy khác của Ukraine khiến cả nhân loại lo sợ. Năng lượng hạt nhân chiếm 52% tổng sản lượng điện lực của Ukraine với 16 lò phản ứng lắp đặt trong bốn nhà máy.

Hôm 04/03 nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Zaporizhzhia đã bị tấn công. Người ta không chỉ lo sợ vì Putin đang hành động như một kẻ mất trí, mà vì kẻ mất trí đó đang kiểm soát một thể chế độc tài, và không ai quanh ông ta dám hé môi khuyên can.

Mục tiêu đánh nhanh thắng nhanh của Putin càng xa vời thì viễn cảnh thảm họa hạt nhân càng trở nên nhãn tiền. Để diệt kẻ thù ở Chechnya hay Syria, Putin đã hủy diệt các thành phố Grozny, Aleppo, Holms cùng hàng trăm ngàn dân thường.

Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Pháp Macron hôm 03/03, Putin đe dọa: \”Điều tồi tệ nhất còn ở trước mắt\”.

Trong mọi cuộc chiến, hai bên đều phát động chiến tranh tâm lý, nhưng chiến tranh Ukraine là cuộc chiến truyền thông ở mức độ khác thường.

Xin nhắc lại, vào tháng 8/1965, Mỹ đổ quân vào Đà Nẵng, bắt đầu trực tiếp tham chiến ở Nam Việt Nam nhưng phải hai năm sau, phong trào phản chiến ở Mỹ mới phát triển và năm 1968, những hình ảnh của cuộc chiến thảm khốc mới tạo ra làn sóng phản đối của thanh niên toàn châu Âu.

Ngày đó nhân loại chưa có khái niệm về live stream, hay photoshoping. Mỗi đoạn phim từ mặt trận mất vài ngày mới lên được sóng TV ở Mỹ. Người miền Bắc chờ cả mấy tháng sau mới xem được những thước phim vượt Trường Sơn.

Còn ngày nay, bom đạn của Putin vừa dội xuống các thành phố Ukraine rạng sáng 24/02, chỉ mấy phút sau cả thế giới thấy những video live từ các mặt trận. Những người lính Nga trước khi chết còn kịp nhắn tin cho mẹ ở xa hàng ngàn cây số.

Trên mạng xã hội tràn ngập tin tức, thật giả lẫn lộn. Cả hai bên đều sử dụng lợi thế của Internet để tuyên truyền cho mình. Đáng nói là Internet của Ukraine vẫn hoạt động tốt, ngay khi bom nổ gần nơi người được phỏng vấn và được Starlink của Elon Musk hỗ trợ.

Chính quyền ba phải và hai phe \’quyết chiến trên mạng xã hội\’

Mạng xã hội Việt tràn ngập các ý kiến và tin tức về cuộc chiến này. Trong khi chính phủ Việt Nam chỉ tuyên bố ba phải, không lên án ai, không ủng hộ ai thì dân chúng và giới tinh hoa Việt chia thành hai phe đánh nhau trên mạng.

Tôi không thể biết tỷ lệ trên toàn mạng, nhưng phần đông những người bạn Facebook của tôi đứng về phía dư luận toàn cầu, phản đối Putin xâm lược và ủng hộ nhân dân Ukraine đang bảo vệ quyền tự quyết của mình.

Ngược lại cũng có những ý kiến, chủ yếu của các bậc được học hành, thuộc tầng lớp tinh hoa đứng về phía Putin, coi việc ông ta đem quân sang Ukraine là để bảo vệ nước Nga trước đe dọa của Nato.

Tin giả và sự cường điệu tràn ngập cả hai phe

Bên này ca ngợi tinh thần chiến đấu của người dân Ukraine bằng hình ảnh của các nữ binh xinh đẹp, của các câu chuyện tình lãng mạn. Họ chế nhạo những cái chết thảm khốc của lính Nga, trong khi những thanh niên mặt còn bụ sữa này bị đẩy vào chỗ chết là nỗi đau bất tận của các bà mẹ Nga. Họ lạc quan tiên đoán thất bại nay mai của Putin bởi hình ảnh các đoàn xe tăng Nga cháy trụị.

Thực tế là sau những tổn thất của 8 ngày đầu, quân Nga đang thận trọng tiến chậm lại để đảm bảo khâu tiếp tế. Putin sẽ dần tung hết lực lượng dự trữ cho chiến dịch này đang còn nằm ở bên kia biên giới, quyết bao vây các thành phố lớn. Nếu cần Putin sẽ đưa thêm hàng trăm ngàn quân nữa sang.

Mục tiêu hủy diệt còn ở phía trước, tiềm lực chiến tranh của Putin còn nhiều.

Phe ủng hộ Putin thì luôn tung ra lập luận: \”Ukraine vì theo Phương Tây mà buộc Nga phải đánh để bảo vệ an ninh của mình\”. Người hung hăng thì chế nhạo Zelenskyi là thằng hề bù nhìn của Mỹ, so sánh chế độ của Ukraine với Khmer Đỏ đáng bị xóa sổ. Người mềm dẻo hơn thì phán là chiến tranh\” luôn do cả hai bên\”, là Zelenskyi \”cũng có lỗi vì không khéo léo với Putin\”.

Họ bênh vực việc Putin coi Ukraine là \”đe dọa nước Nga\” và quyết \”phi quân sự hóa\” nước này trong khi quân đội Ukraine không có nổi một cuộc phản kích nào bằng pháo binh, tên lửa hoặc không quân vào các căn cứ của Nga bên kia biên giới.

Hải quân Ukraine hầu như không hoạt động. Thực tế, quân đội Ukraine so với Nga chỉ là một quân đội du kích. Cho đến nay họ chống cự được với đại quân Nga chính nhờ chiến thuật du kích, bởi lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm.

Ai đó ủng hộ Putin xóa bỏ \”chế độ phát-xít Ukraine\” mà không biết rằng, chỉ riêng việc \”anh hề\” Zelenskyi được bầu làm tổng thống trong một cuộc bầu cử đa đảng, và việc chuyển giao quyền lực một cách êm đẹp từ cựu tổng thống Poroschenko, một nhà tài phiệt, đã chứng tỏ nền dân chủ bám rễ chắc ở đó.

Trong khi đó Putin cầm quyền từ 2000 đến nay, đã có lúc phải giả vờ làm thủ tướng để lách hiến pháp rồi thay đổi hiến pháp để có thể cầm quyền suốt đời.

Nhà sử học Mỹ Timothy Snyder từng nói: \”Bước chuyển sang chủ nghĩa chuyên quyền cực hữu có lẽ là bậc thang cuối cùng của Chủ nghĩa Cộng sản – dù mới nghe có vẻ rất quái gở.

Chủ nghĩa chuyên quyền cực hữu chính là một hiện thân của chủ nghĩa phát-xít. Tập Cận Bình đã xây dựng chế độ này ở Trung Quốc nhưng chưa ra tay. Putin đã ra đòn trước.

Hệ quả không ngờ với EU và Nato

Hành động này khiến Nato và EU đang chia rẽ bỗng đoàn kết lại. Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ và Orban của Hungary, vốn bị coi là hai tay trong của Putin ở Nato và EU cũng phải lên án cuộc xâm lăng.

Hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa ở Mỹ bỗng đồng thanh vỗ tay diễn văn của ông Biden về thái độ của Mỹ. Các ngân hàng Thụy Sỹ bỏ nguyên tắc trung lập từ hàng trăm năm nay để tham gia vào cuộc cấm vận các ngân hàng Nga…

Chỉ năm ngày sau khi Putin tấn công Ukraine, giới chính trị Đức, cả tả lẫn hữu cùng nhất trí rũ bỏ chiếc áo \”Vì quá khứ quân phiệt nên phải hòa bình\” mà họ nấp trong đó lâu nay. Đức tuyên bố cung cấp ngay vũ khí \’made in Germany\’ cho Ukraine và nâng ngân sách quốc phòng lên 100 tỷ Euro (tức là 2,6% của 3800 tỷ EUR GDP).

Nghị sỹ QH Đức Gregor Gysi, người được coi như lãnh tụ của cánh tả, xưa nay vẫn bênh vực Putin, nay đã quay sang lên án Putin. Cựu thủ tướng Gerhard Schröder, bạn thân của Putin, có vị trí trong công ty dầu khí quốc gia Rosneft, đang bị dư luận Đức lên án vì không rời bỏ các chức vụ ở Nga. Câu lạc bộ bóng đá BVB Dortmund đã tước thẻ hội viên danh dự của Schröder. Liên đoàn bóng đá Đức và ngay cả đảng SPD đã ra tối hậu thư cho kẻ ngậm miệng ăn tiền này.

Ví dụ của Đức và muôn vàn ví dụ nữa, từ thể thao, nghệ thuật, kinh doanh… cho thấy cuộc chiến tranh Ukraine còn là cuộc chiến tranh của lương tâm, của cái thiện chống cái ác.

Trong người Việt với nhau, tôi thấy các lý lẽ về dân chủ, về Nato, về lịch sử nước Nga/Ukraine về xung đột lãnh thổ thời Liên Xô khó có thể thống nhất được, vì đó là tùy vào mức độ nhận thức, là lý trí.

Con người ngoài lý trí còn có lương tâm. Người lương thiện không thể bênh vực việc dùng bom đạn tàn phá một nước không hề và cũng không bao giờ đủ sức đe dọa mình. Lương tâm trong lành không thể bênh vực các cuộc ném bom vào dân thường.

Việc một quốc gia lựa chọn thể chế cũng giống như con người ta lựa chọn lối sống.

Nếu ông bố chỉ vì sợ con mình cũng bị lây thị hiếu nhạc rock và ăn mặc diêm dúa của con nhà hàng xóm thì nên đóng cửa lại và dạy con mình trò khác, \”bản sắc dân tộc\” hơn. Nhưng nếu lấy cớ \”Chơi với Tây là đe dọa tao\” để tràn sang đốt nhà và tàn sát gia đình hàng xóm thì đó là tội ác. Tôi tin rằng người có lương tâm phải biết phân biệt thiện-ác, bất kể tội ác xảy ra ở đâu.

Bài đã đăng trên Facebook cá nhân của tác giả Nguyễn Xuân Thọ ở Cologne, Đức hôm 04/03.