Warsaw đón rất nhiều người tỵ nạn Ukraine và cả quân Nato \’mà vẫn thật bình an\’

• Nhà văn Trần Quốc Quân
• Viết từ Warsaw, Ba Lan

3 giờ trước

Hôm trước, bạn tôi, người Ba Lan gốc Việt gọi điện từ Hà Nội sang, giọng đầy lo lắng: \”Anh ơi! Em về Việt Nam lâu quá rồi, giờ muốn quay lại Ba Lan thì thế nào? Không khí chiến tranh Nga – Ukraine có lan sang bên đó không?\”

Cậu này mê golf lắm. Hà Nội chuẩn bị vào hè, nắng gắt nên cậu ấy muốn chuồn sang Ba Lan mát dịu chỉ để cầm gậy ra sân. Biết vậy nên tôi động viên: \”Em sang đi! Warszawa hầu như chẳng có gì khác trước đâu.\”

Quả là thế thật. Từ ngày chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra, nếu ai không để ý kĩ thì khó có thể nhận ra Warsaw có gì khác so với trước đó.

Viết đến đây, tôi bỗng nghe thấy hồi còi vang lên trên bầu trời thủ đô Ba Lan đến cả phút.

Tưởng báo động, tôi vội bật TV lên xem có thông báo gì không.

Hóa ra đó là còi ở lễ tưởng niệm 12 năm (10/4/2010) ngày chiếc máy bay chuyên cơ chở vợ chồng Tổng thống Ba Lan cùng 94 quan chức cấp cao bị rơi tại khu rừng Smolensk khi bay sang Nga.

\”Không khí chiến tranh\” tại Warsaw

Ở thời điểm hiện tại, thành phố Warsaw có chưa đến 2 triệu dân mà đã đón gần 230 nghìn người Ukraine tị nạn chiến tranh. Nghĩa là vào lúc này, trong thủ đô của Ba Lan cứ 100 người cư trú thì có hơn 11 người đến từ Ukraine.

Bây giờ, mỗi lần bước chân ra khỏi nhà là tôi lại nghe tiếng Ukraine ríu rít khắp nơi, từ trong thang máy, trên vỉa hè, bến xe, trong nhà hàng, trong siêu thị…

Bây giờ, vào các quán ăn, vào các cửa hàng, vào các siêu thị… đâu đâu cũng thấy nhân viên người Ukraine tạm tuyển làm việc.

Bây giờ, có nhiều trường phổ thông cơ sở ở Warsaw tuyển người Ukraine tị nạn chiến tranh làm trợ giảng.

Bây giờ, trong các nhà hàng sang trọng cũng không thiếu các thực khách người Ukraine.

Bây giờ, nhiều công ty Ba Lan tuyển các chuyên gia người Ukraine, nhất là trong lĩnh vực công nghệ thông tin làm việc.

Bây giờ, muốn thuê được phòng khách sạn, căn hộ… du khách phải ra cách xa Warszawa hơn 25 km may ra có cơ hội.

Từ ngày quân đội Nga xâm lược Ukraine, cuộc sống của thủ đô Ba Lan lại đông vui hơn, nhộn nhịp hơn, hối hả hơn nhưng không hề có sự xáo trộn. Có lẽ bởi người Ukraine và Ba Lan cùng gốc Slavơ, cùng tầng dân trí, có chung nền văn hóa và gần gũi về tôn giáo. Họ sống hòa đồng, thông cảm với nhau như là anh em một nhà vậy.

Cờ Ukraine nhìn thấy ở khắp nơi trong thành phố, trên tường nhà, trên biển xe, trên cửa xe, trên nóc xe… chạy đầy đường.

Ghi nhận trong một nhà hàng Việt ở Warszawa

Một ngày đẹp trời, tôi đi bộ ở trung tâm Warszawa thấy một đám trẻ trên chục đứa chừng 15,16 tuổi ríu rít tiếng Ukraine đang chờ đèn xanh để qua đường. Nhiều đoạn phố đi bộ, phía trước, phía sau, bên phải, bên trái tôi đầy những người trẻ, người trung tuổi nói tiếng Ukraine.

Giữa trưa, tôi ghé vào nhà hàng Việt Nam của người bạn nằm giữa phố đi bộ sầm uất nhất trung tâm thành phố để \’chống đói\’.

Ngay bên trên cửa quán treo một lá cờ Ukraine, nền bảng thực đơn tô màu cờ Ukraine, và trên kính cửa sổ dán một tờ bìa ghi chữ tiếng Ba Lan \”Warszawa đoàn kết với Ukraine\”.

Chọn một chỗ khuất, tôi ngồi cùng chủ quán. Lướt mắt quan sát thực khách, tôi để ý đến hai cô gái trẻ đẹp ngồi ngay dưới chiếc nón Việt Nam treo bên cạnh tấm bìa khẩu hiệu vẽ quốc kì và trái tim màu cờ Ukraine cùng hàng chữ tiếng Anh \”Đoàn kết với Ukraine\”. Thấy ánh mắt tôi chăm chăm nhìn vào góc đấy, chủ quán khẽ cười: \”Hai cô đó xinh nhỉ. Gái Ukraine đấy!\”

Lúc nãy hai cô bảo, ghé vào quán để cảm ơn việc treo cờ và biểu ngữ ủng hộ tổ quốc của các cô. Thấy quán thú vị nên hai cô chọn chỗ đó ngồi rồi gọi món luôn.\”Tôi nghe vậy, liền đứng dậy đi đến góc đó để xin phép được chụp ảnh hai cô. Gương mặt hai cô gái Ukraine rất xinh tươi và đầy thiện cảm.

Chỉ ít phút sau, bỗng xuất hiện một đám lính đa sắc tộc mặc quân phục NATO bước vào quán. Bạn tôi liền đứng dậy ra quầy hàng đón tiếp.

Trong đám lính đó có một giọng nói tiếng Việt: \”Chú ơi! Cháu muốn mua 12 cốc chè trân châu cốt dừa ạ.\” Bạn tôi tròn mắt ngạc nhiên: \”Cháu là người Việt à?\”

Cậu ấy trả lời rất lễ phép: \”Vâng ạ! Cháu tên Hòa là người Mỹ gốc Việt, biên chế trong quân đội Mỹ nhưng mới sang Ba Lan đồn trú theo danh nghĩa quân đội NATO ạ.\” Thấy đây là dịp hiếm, tôi liền đứng dậy theo cậu ấy ra ngoài vỉa hè để xin chụp bức ảnh khoe Facebook.

Trở vào quán ngồi ăn, lúc ngẩng đầu lên tôi chợt thấy hai nữ sinh ước chừng 16, 17 tuổi đang đứng bên quầy gọi món, trên ba lô đựng sách của mỗi cô đều treo hai dải lụa màu cờ Ukraine.

Chẳng biết hai cô gái là người Ukraine hay Ba Lan, tôi không bỏ lỡ cơ hội, liền giơ iPhone lên chụp trộm bức ảnh từ phía sau để minh họa cho bài viết này.

Khi tôi gần ăn xong, cặp vợ chồng già ngồi bàn bên cạnh hỏi với sang: \”Xin lỗi! Ông là người Việt Nam à?\” Tôi ngạc nhiên: \”Sao ông bà biết?\” Ông già cười xòa: \”Thì đây là quán Việt Nam mà.\” Tôi bẽn lẽn: \”Ừ nhỉ!\”

Ông già tò mò: \”Cậu lính ban nãy là người nhà anh à?\” Tôi lắc đầu: \”Không! Cậu ấy là lính Mỹ, vừa được điều sang đóng quân tại Ba Lan dưới danh nghĩa quân đội NATO để đề phòng quân Nga đánh sang. Bọn tôi tình cờ gặp nhau tại đây thôi.\” Cặp vợ chồng già trố mắt ngạc nhiên.

Tôi thấy vậy tranh thủ hỏi luôn: \”Người Ba Lan có quan tâm đến cuộc chiến tranh Nga-Ukraine không?\” Ông già nhanh nhảu: \”Sao lại không? Putin mà thắng thì Ba Lan gặp họa ngay. Thế nên cả châu Âu phải đoàn kết giúp Ukraine chiến thắng trong cuộc chiến tranh tàn khốc này.\”

Tôi hỏi thêm: \”Vậy người tị nạn Ukraine tràn ngập Warszawa có làm cuộc sống nơi đây đảo lộn gì không?\” Bà già ề à chậm rãi như nhả từng lời: \”Tôi chả thấy ảnh hưởng gì, thậm chí còn vui hơn. Giờ muốn lau cửa kính, muốn dọn nhà, ới cái có người Ukraine đến giúp ngay.\”

Ông già lại nói chen vào: \”Thế mà mấy ngày trước, tôi muốn sửa cái nhà tắm, gọi đến mấy chỗ dịch vụ, họ đều bảo bây giờ phải chờ cả tháng may ra mới có thợ.

Tôi ngạc nhiên hỏi lại, rằng thợ Ukraine tay nghề cao sang đây làm việc đâu hết rồi? Đầu bên kia giọng buồn bã cho biết, ở công ty của ông ấy, thợ người Ukraine bỏ về nước chiến đấu với quân Nga xâm lược hết rồi.\”

Vừa ăn, vừa trò chuyện với chủ quán trong khoảng 3 tiếng, tôi ước chừng có khoảng 25 người Ukraine bước vào, hoặc là họ ngồi ăn tại chỗ, hoặc là họ gọi món mang đi.

Đấy. Mọi người thấy không? \”Không khí chiến tranh\” tràn ngập thủ đô Warszawa, Ba Lan trong những ngày này thanh bình và đáng yêu như thế đấy.

Bài thể hiện quan điểm riêng của nhà văn Trần Quốc Quân ở Warsaw, Ba Lan.