Ukraine: Thực hư về phi công huyền thoại \’Bóng ma Kyiv\’ bắn hạ 40 máy bay Nga

• Laurence Peter
• BBC News

2 tháng 5 2022

Các phi công lái chiến đấu cơ của Ukraine bị Nga áp đảo về số lượng, và đã trở thành huyền thoại – một phần nhờ câu chuyện về một phi công xuất sắc được gọi \”Bóng ma của Kyiv\”.

Người anh hùng này được cho là đã bắn rơi 40 máy bay địch – một chiến công đáng kinh ngạc tại một đấu trường mà Nga nắm quyền kiểm soát bầu trời.

Nhưng Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine đã cảnh báo trên Facebook rằng \”Bóng ma Kyiv chỉ là một huyền thoại siêu anh hùng do người Ukraine tạo nên!\”.

\”Chúng tôi yêu cầu cộng đồng Ukraine không được phớt lờ các nguyên tắc cơ bản về sự trong sạch thông tin\”, thông điệp ghi, và kêu gọi mọi người \”kiểm tra các nguồn thông tin, trước khi lan truyền\”.

Các thông tin trước đó nêu tên phi công tài ba là Thiếu tá Stepan Tarabalka, 29 tuổi.

Nhà chức trách xác nhận rằng anh ta đã thiệt mạng trong trận chiến vào ngày 13 tháng 3 và được vinh danh với huy chương \’Người anh hùng của Ukraine\’ sau khi hy sinh.

Lực lượng không quân Ukraine hiện nhấn mạnh rằng \”Tarabalka không phải là \’Bóng ma của Kyiv\’, và anh không bắn hạ 40 máy bay\”.

Họ mô tả \”Bóng ma của Kyiv\” là \”hình ảnh tập thể của các phi công thuộc lữ đoàn chiến thuật 40 của Không quân, những người bảo vệ bầu trời thủ đô\”, chứ không phải là thành tích chiến đấu của duy nhất một người.

Trong hàng tuần, người dân Ukraine không có cái tên cụ thể gắn với \”Bóng ma của Kyiv\” – nhưng điều đó không ngăn được câu chuyện lan truyền trên mạng xã hội.

Hình ảnh đã được sử dụng làm thương hiệu tiếp thị của một nhà sản xuất máy bay mô hình Ukraine, trong khi Iryna Kostyrenko, một người Ukraine đã khoe một huy hiệu quân đội lấy cảm hứng từ huyền thoại này.

Và Bộ Quốc phòng Ukraine đã đăng một dòng tweet video ca ngợi chủ nghĩa anh hùng của Tarabalka

Các chuyên gia quân sự nói với BBC rằng họ nghi ngờ chuyện một phi công có thể bắn rơi 40 máy bay Nga.

Nhà sử học quân sự Ukraine Mikhail Zhirohov mô tả câu chuyện Bóng ma Kyiv là dạng \”tuyên truyền để nâng cao nhuệ khí\”.

Phát biểu với BBC từ Chernihiv, ông nói rằng ngay từ đầu trong cuộc chiến, người Nga đã làm chủ không phận Ukraine, vì vậy một phi công Ukraine \”chỉ có thể bắn hạ hai hoặc ba chiếc\”.

\”Sự tuyên truyền này là cần yếu, bởi lực lượng vũ trang của chúng tôi nhỏ hơn, và nhiều người nghĩ rằng chúng tôi không thể bằng họ [người Nga]. Chúng tôi cần điều này trong thời chiến\”, ông nói.

Sự thật là các phi công Ukraine vẫn đang phủ nhận Nga làm chủ hoàn toàn bầu trời, trong khi họ lái những chiếc MiG-29 cũ hơn do Nga thiết kế, và thực tế này đã truyền cảm hứng tạo nên huyền thoại thời hiện đại này.

Với tất cả sức mạnh quân sự của mình, Nga đã có hơn hai tháng để đánh bại hệ thống phòng không của Ukraine – và đã thất bại.

Chính quyền Ukraine đã khuếch trương cho câu chuyện huyền thoại \’Bóng ma Kyiv\’ chỉ vài ngày sau cuộc chiến.

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho thấy hình ảnh một phi công chiến đấu trên Telegram, với chú thích gọi \”Bóng ma của Kyiv\” là \”thiên thần\” vì đã bắn rơi 10 máy bay Nga. Nhưng họ không nêu tên của \”thiên thần\”, và truyền thông sau đó nói một bức ảnh cũ đã được sử dụng.

Một chuyên gia quân sự Ukraine yêu cầu ẩn danh nói với BBC rằng câu chuyện Bóng ma Kyiv \”đã giúp vực dậy nhuệ khí vào thời điểm mà mọi người cần những câu chuyện đơn giản\”.

Câu chuyện của Moskva cũng nâng cao tinh thần của Ukraine.

Đầu tiên, lính biên phòng Ukraine đã thách thức tàu chiến mang tên lửa hành trình của Nga bằng một cử chỉ khiếm nhã và hành động này được tưởng nhớ bằng một mẫu tem bưu chính được ưa thích.

Sau đó, Ukraine được cho đã đánh chìm tàu chiến Moskva – niềm tự hào của Hạm đội Biển Đen của Nga – bằng hai tên lửa Neptune.

Nga thừa nhận đã xảy ra hỏa hoạn trên tàu và con tàu bị chìm, nhưng không đề cập đến một cuộc tấn công tên lửa.

Các phi công chiến đấu anh hùng cũng từng đi vào thần thoại quốc gia của các quốc gia khác.

Vương quốc Anh tôn vinh những phi công can trường của Lực lượng Không quân Hoàng gia Anh đã chiến thắng lực lượng Không quân Đức hùng mạnh của Đức Quốc xã trong Không chiến nước Anh (Battle of Britain) vào năm 1940.

Và bản thân Nga cũng tôn vinh sự hy sinh của các phi công trong Chiến tranh thế giới thứ hai, những người đã bị quân Đức áp đảo về hỏa lực. Một số cố tình đâm vào máy bay địch sau khi hết đạn.

Những huyền thoại như Bóng ma Kyiv không có gì gây ngạc nhiên khi có những con số tương phản về những tổn thất của Nga và Ukraine: có rất nhiều chỗ để thêm thắt.

Ngày 30/4, Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine nói, cho đến nay, trong cuộc chiến, Nga đã mất 190 máy bay và 155 trực thăng.

Nhưng các nhà phân tích quân sự độc lập Oryx tính toán thiệt hại của Nga là 26 máy bay và 39 trực thăng, cũng như 48 máy bay không người lái (UAV).

Cả Nga và Ukraine đều rất giữ kín về những thiệt hại của chính họ. Việc thống kê rất khó khăn, vì máy bay thường gặp sự cố trên lãnh thổ do Nga nắm giữ, và một số máy bay có thể hạ cánh tại Nga.

Các chuyên gia đồng ý rằng trong hầu hết các trường hợp, máy bay Nga bị bắn hạ bằng tên lửa đất đối không, đặc biệt là hệ thống phòng không di động (Manpad).

Justin Crump của công ty tư vấn an ninh Sybilline nói rằng truyền thuyết Bóng ma Kyiv rất quan trọng vì trong thời đại truyền thông xã hội của chúng ta \”mọi người cần thần thoại, anh hùng và huyền thoại, để mang lại sự gắn kết và ý nghĩa\”.