Lòng Vị Tha

Thật thú vị khi chiều tối hôm qua, kênh Box Movie 1 trình chiếu lại bộ phim Invictus, một bộ phim xuất sắc về câu chuyện hoà giải và hoà hợp dân tộc ở Nam Phi khi tổng thống Nelson Mandela lên nắm quyền. Trong khi đó các kênh truyền hình Việt Nam vẫn đang say sưa với các chương trình mừng ngày chiến thắng.

Trước sự bất bình của người đội trưởng cận vệ da đen Jason Tshabalala khi ông tiếp tục sử dụng lại các viên chức da trắng, kể cả những nhân viên cận vệ của tổng thống da trắng tiền nhiệm, ông Nelson Mandela (do diễn viên da đen Morgan Freeman thủ diễn) nói: “Sự tha thứ sẽ giải phóng tâm hồn. Nó sẽ xua đi nỗi sợ hãi. Chính vì thế mà nó là thứ vũ khí mạnh mẽ nhất.“ (Forgiveness liberates the soul. It removes fear. That is why it is such a powerful weapon).

Một lời giải thích khiến mọi người tâm phục khẩu phục.

Trước áp lực của cộng đồng người da đen đòi giải tán đội bóng bầu dục Springboks, biểu tượng sức mạnh và niềm tự hào của người da trắng trước năm 1994, ông đã khuyên giải mọi người bỏ qua những hận thù trong quá khứ và bỏ qua ý định xóa sổ đội bóng này. Ông nói: “Kẻ thù của chúng ta không còn là người Afrikaner (người Nam Phi da trắng) nữa. Họ là những đồng bào Nam Phi của chúng ta, những người bạn đồng hành của chúng ta trong nền dân chủ. Và họ gìn giữ yêu thương đội bóng Springboks. Nếu chúng ta xóa sổ đội bóng, chúng ta sẽ đánh mất họ. Chúng ta sẽ chỉ chứng minh cho họ thấy rằng chúng ta quả đúng là những con người như họ đã từng lo sợ. Chúng ta phải tỏ ra hơn thế.” (Our enemy is no longer the Afrikaners. They are our fellow South Africans, our partners in democracy. And they treasure Springbok rugby. If we take that away, we lose them. We prove that we are what they feared we would be. We have to be better than that). Vô cùng cao thượng.

Sau đó ông đã mời đội trưởng François Pienaar (do Matt Damon thủ vai) đến Dinh Tổng thống để chuyện trò thăm hỏi, và đến tận sân tập động viên và ủy lạo các cầu thủ.

Cảm kích trước tấm thịnh tình của tổng thống, nhất là sau khi được đến thăm nhà tù và tận mắt thấy căn buồng giam nơi Mandela bị giam giữ trong 27 năm trời và nghe kể lại những khổ hình mà người da trắng đã dành cho ông, đội bóng bầu dục quốc gia Nam Phi – mà nòng cốt là đội bóng Springboks – đã thi đấu xuất sắc đánh bại đội New Zealand, giành chức vô địch thế giới lần đầu tiên cho Nam Phi tại Giải vô địch thế giới bóng bầu dục năm 1995 trong niềm vui vỡ oà của người dân nước này.

Phim kết thúc với một chi tiết đọng lại trong lòng khán giả nhiều cảm xúc: Trong lúc ngồi xe về Dinh Tổng thống giữa dòng người đen nghẹt phố xá ăn mừng chức vô địch bóng bầu dục của đội nhà, trong đầu ông Nelson Mandela vang lên mấy câu thơ trong bài Invictus (Bất khuất) của nhà thơ Anh William Ernest Henley (1849 – 1903) mà ông từng đọc đi đọc lại trong những ngày tù đày:

I thank whatever gods may be

For my unconquerable soul.

….

I am the master of my fate:

I am the captain of my soul.

Tạm dịch:

Cảm ơn tất cả các thần linh,

Đã cho tôi linh hồn bất khuất.

….

Vận mệnh đời tôi, tôi làm chủ

Và tự tôi chèo lái linh hồn.

Những câu thơ đó chính là sức mạnh đã giúp ông đứng vững trong suốt 27 năm lao tù của bạo quyền của chế độ Apartheid.

Nội dung phim là thế. Trong thực tế, “người tù thế kỷ” Nelson Mandela sau khi lên cầm quyền đã ra sức thực hiện công việc hòa giải, hòa hợp dân tộc và không hề có bất kỳ hành động trả thù nhỏ nhen nào đối với những kẻ đã đàn áp chà đạp nòi giống mình hàng trăm năm qua.

Lòng vị tha với thực tâm đoàn kết dân tộc của ông Nelson Mandela đã giúp Nam Phi thống nhất thành một khối sau một thời kỳ dài bị chia rẽ về chính trị – xã hội, để dân tộc của họ đã nắm tay nhau chung sức xây dựng đất nước hùng mạnh. Chính tinh thần đó đã giúp Nam Phi vô địch Giải vô địch thế giới bóng bầu dục năm 1995, và sau đó tổ chức thành công Giải vô địch thế giới bóng đá năm 2010.

Sau 1994, tại Nam Phi không có bất kỳ chiến dịch thanh trừng hay trả đũa nào được tiến hành. Không có viên chức hay quân nhân nào của chế độ cũ bị còng tay đưa đi trại cải tạo, không có người da trắng nào bị tước đoạt tài sản và bị lùa vào khu tập trung. Không có đánh đổ giai cấp này, không có cải tạo giai cấp nọ.

Các đảng phái chính trị có từ trước 1994 vẫn tiếp tục hoạt động tự do bình thường. Đương nhiên, vẫn có những phiên tòa xét xử các tội phạm phân biệt chủng tộc dưới chế độ Apartheid, nhưng các chánh án và luật sư tại các phiên tòa này phần lớn vẫn là người da trắng từng hành nghề trước 1994 được trọng dụng vì họ có kiến thức về luật pháp.

Ông Nelson Mandela đã thực hiện việc hòa giải và hòa hợp dân tộc như thế đó. Và đó là điều khiến người Việt Nam phải suy ngẫm.

Lê Quang Huy