Gia đình Việt ở Ukraine sang Anh lánh nạn (kỳ 1): Vượt đạn pháo rời Kyiv

6 tháng 8 2022

Minh Thư

BBC News Tiếng Việt

Nguyễn Thu Hương, người từng sống ở Kyiv 20 năm, cùng chồng và hai con gái rời Kyiv sáu ngày sau khi Nga mở cuộc xâm lược vào Ukraine.

Gia đình chị bắt đầu cuộc sống mới ở thị trấn Sutton, hạt Surrey, Nam London từ đầu tháng Sáu.

Tôi có dịp gặp và hỏi chuyện Hương khi chị cùng chồng con tới thăm trụ sở chính của BBC một ngày hè tháng Bảy.

Chân thành và cởi mở, chị Nguyễn Thu Hương kể lại hành trình đầy rủi ro, thử thách nhưng cũng nhiều may mắn đưa gia đình sang lánh nạn ở Anh quốc.

Khu nhà ở Kyiv ‘cắt cử người bảo vệ khỏi gián điệp Nga’

Đã đọc nhiều tin tức về gián điệp hoạt động cho Nga ở Ukraine từ đầu cuộc chiến, những gì chị Hương kể về cách cư dân Kyiv bảo vệ tòa nhà của mình cho tôi biết nhiều chi tiết mới.

“Quân đội Ukraine cảnh báo có những người là gián điệp, và chỉ điểm nằm vùng của Nga. Họ vẽ lên tòa nhà những ký hiệu theo quy ước để giúp tên lửa Nga bắn trúng mục tiêu về ban đêm.”

Vì thế, dân cư tòa nhà đã cắt cử người thay phiên để trông nom, bảo vệ khu nhà. Mỗi người sẽ phụ trách một cầu thang, và phải trèo lên nóc xem nếu có ký hiệu đó thì xóa đi.

Mỗi khi phát hiện bom mìn gián điệp gắn ở cầu thang, họ gọi các cơ quan chức năng chuyên xử lý bom mìn đến gỡ.

“Gián điệp Nga thường làm bom mìn có hình giống như đồ chơi – lợn đất hay những hình rất đẹp và sặc sỡ – mà trẻ con cầm vào là nổ ngay. Họ hay gắn ở cầu thang trong các khu dân cư,” chị Hương kể.

Mỗi lần như vậy mọi người đều chụp ảnh và đăng lên nhóm Facebook của tòa nhà để mọi người biết.

Đến giờ, tòa nhà vẫn tiếp tục được bảo vệ theo cách đó.

Xác định có thể phải bỏ mạng trên đường khi rời Kyiv

Thử đặt mình vào tình thế phải bất ngờ đối mặt với chiến tranh, tên rơi đạn lạc, tôi muốn biết gia đình chị Nguyễn Thu Hương quyết định rời Kyiv khi nào và ra sao.

Chị không ngần ngại chia sẻ rằng đây thực sự là một ‘cuộc đấu tranh’ giữa hai vợ chồng.

Ba ngày sau khi chiến tranh nổ ra, Nga tấn công vào Đại lộ Chiến thắng ở Kyiv. Giao tranh rất dữ dội và ngay ở khu nhà chị Hương ở, tiếng súng nổ liên tục, tiếng tên lửa bắn thấy rất gần, thậm chí, “nghe thấy được cả tiếng tên lửa di chuyển trên đầu mình”.

Việc rời thủ đô thực sự rất nguy hiểm, khiến chồng chị Hương không muốn đi.

“Khi đó nhà tôi có hai quan điểm, tôi muốn đi còn chồng tôi lại không muốn đi.”

“Mình nghĩ là người mẹ, mình phải che chở cho các con, không thể để cho chúng nó sống trong sự nguy hiểm như thế được.”

Nhưng đến ngày thứ bảy của cuộc chiến, vào phút chót, chồng chị đã đồng ý lên đường rời Kyiv.

“Khi ra đi, thực sự chúng tôi xác định khả năng đến nơi an toàn là 50:50, và có thể phải bỏ mạng trên đường,” chị Hương xúc động kể lại.

“Lúc đó không chỉ có bom đạn mà còn cả trấn cướp nữa. Rất nhiều trấn cướp hoạt động trên tuyến đường từ Kyiv đi Lviv. Không ai biết điều gì sẽ xảy ra.”

Chất đồ lên xe giữa tiếng còi báo động rú rít, họ lên đường chỉ mang theo hành lý tối thiểu, mỗi người hai bộ quần áo.

Khi xe chạy trên đường, một chiếc tên lửa bay ngay qua đầu xe, bắn trúng máy bay ngay bên cạnh xe, gây tiếng nổ lớn.

Hai con gái chị đang ngủ trên xe, giật mình tỉnh giấc và thấy khói đen ở đằng sau khi xe lướt nhanh.

Với chị Hương, khoảnh khắc cận kề cái chết này vẫn là nỗi ám ảnh kinh hoàng không biết bao giờ mới xóa mờ.

“Đúng là nhà tôi đã đi dưới làn bom đạn. Lần đầu tiên trong cuộc đời, mình hiểu chiến tranh là thế nào.”

Không những thế, để đảm bảo an ninh cho quân đội Ukraine, tất cả các biển báo trên đường đều bị dỡ bỏ hết. Cây cầu nối Kyiv với Zitomir cũng bị quân Nga đánh phá nên nhà chị phải đi đường vòng.

Nhờ vệ tinh của Elon Musk (Starlink) hỗ trợ, họ dùng Google Map để định vị khi lái xe và cuối cùng đã đến Lviv an toàn sau khi nghỉ một đêm ở thành phố Ternopil.

Họ đã may mắn hơn nhiều người khác bị trúng bom đạn hay bị cướp, giết và phải bỏ mạng trên đường.

Thoát trấn cướp tới Ba Lan nhưng chưa biết sẽ đi đâu tiếp

Khi tới Lviv, tưởng gia đình mình được ở nơi an toàn, nhưng “không ngờ lại có báo động suốt ngày suốt đêm”, và trong nỗi sợ hãi, nghe theo lời khuyên của nhiều người, gia đình chị Hương quyết định đi Ba Lan sau hai ngày.

Tôi hỏi thêm về cảm xúc của chị và gia đình trên đường đi thì được biết chặng đường sang Ba Lan cũng không kém phần kịch tính.

\”Khi từ Lviv đi sang biên giới Balan thì nhà chị gặp cướp, lúc đó các cháu hoảng sợ thật sự.

\”Cả hai con bảo: “Trông chú ấy mặt rất dữ tợn, chắc chắn là người không tốt, bố lái xe nhanh lên…”.

Một chiếc xe kín mít bám theo và bảo xe nhà chị đi cùng họ, họ sẽ dẫn đi đường nhanh nhất tới biên giới Balan.

Thật may xe nhà chị Hương, chiếc xe hơi duy nhất trên đường lúc đó, đã gặp trạm kiểm soát của Quân đội Ukraine. Chiếc xe kia rẽ theo hướng khác và mất hút.

Họ sang Ba Lan giữa cao điểm của làn sóng di dân, khi chùa Nhân Hòa tiếp nhận tới 600 người Việt và người thân mỗi ngày.

Trong dòng chảy của cảm xúc, chị kể với tôi khá nhiều về lòng tốt và tình người ấm áp của người dân Ba Lan, trong đó có cộng đồng gốc Việt, những người đã mở rộng cửa đón người từ Ukraine sang dù không biết họ là ai.

Trong khi rất nhiều người Việt chỉ ở Ba Lan một, hai ngày, rồi đi tiếp sang Đức, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Phần Lan…gia đình họ chưa xác định đi đâu tiếp theo.

Tôi tò mò muốn biết về Việt Nam có phải là một khả năng chị cân nhắc.

“Về Việt Nam, mình biết chắc là con mình không học được vì tiếng Việt không đủ giỏi, vì thế tôi không quyết định về nước mà chỉ là đi tiếp nước nào thôi,” chị Hương kể.