Vương quốc Anh gia nhập tổ chức tìm kiếm \’trật tự mới không có Nga\’

Jessica Parker

Phóng viên BBC Brussels ở Prague

Các nhà lãnh đạo của 44 quốc gia châu Âu gặp nhau tại Prague vào thứ Năm (6/10), tại một cuộc họp đầu tiên mang tính lịch sử của một tổ chức chính trị mới.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell nói về việc xây dựng \”một cộng đồng chính trị châu Âu (European political community – EPC) không có nước Nga của Putin\”.

Thủ tướng Anh Liz Truss tham gia cùng các nhà lãnh đạo từ EU, Thổ Nhĩ Kỳ, Na Uy và vùng Balkan, cùng với Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine qua video.

Bà Truss khẳng định hội nghị thượng đỉnh \”không phải là một bản mẫu EU hay một sự thay thế EU\”.

Theo tờ The Times, bà nói rằng sau Brexit, Vương quốc Anh nên tham gia vào các cuộc thảo luận có ảnh hưởng đến \”toàn bộ lục địa và tất cả chúng ta ngay trên mảnh đất này\”.

Ý tưởng về một cộng đồng chính trị châu Âu rộng lớn hơn EU được ủng hộ bởi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhưng vẫn có sự hoài nghi, ngay cả trong EU, về diễn đàn mới này.

Bà Truss hội đàm với Tổng thống Macron và các nhà lãnh đạo khác vào thứ Năm, có thể đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ của Vương quốc Anh với châu Âu hậu Brexit.

Văn phòng chính phủ Anh chỉ xác nhận việc tham dự của bà Liz Truss vào cuối tuần trước, khi thủ tướng rời khỏi hội nghị của Đảng Bảo thủ đang bị phủ bóng bởi sự chia rẽ và suy thoái kinh tế từ việc cắt giảm ngân sách của bà.

44 nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về năng lượng, di cư và an ninh, với trọng tâm là cuộc chiến ở Ukraine.

Trong một blog, ông Borrell cho biết sau cuộc xâm lược của Nga, cần phải \”suy nghĩ lại và cải cách trật tự châu Âu rộng lớn hơn, ngoài công việc của EU và NATO\”, nhưng ông nói thêm rằng hội nghị thượng đỉnh sẽ không hơn một cuộc họp trao đổi ban đầu.

Cộng đồng mới này là gì?

Các nhà phê bình coi đó là một sự lặp lại mơ hồ những ý tưởng cũ và vai trò chính xác của nó vẫn chưa được làm rõ.

Khi ông đề xuất ý tưởng trong năm nay, Tổng thống Macron nói rằng nó sẽ \”tạo ra một nền tảng cho hợp tác chính trị\” cho các quốc gia cả trong và ngoài EU.

Việc Nga xâm lược Ukraine đã tạo động lực mới cho sự hợp tác giữa các quốc gia ngoài 27 quốc gia thành viên của EU.

Nhưng EPC mới không có các cơ quan hoặc nhân viên chuyên trách. Điều đó dẫn đến câu hỏi về cách thức thực hiện bất kỳ quyết định nào.

Vì vậy, đó là một nỗ lực chưa từng có để tập hợp các nhà lãnh đạo từ khắp châu lục lại với nhau để thảo luận về các lĩnh vực cùng quan tâm.

Nếu nó được chứng minh là thành công, nó có thể tiếp tục diễn ra tối đa hai lần một năm.

Bà Truss từng không thích dự án EPC, vậy điều gì đã thay đổi?

Khởi động

Một số nhà quan sát chỉ ra rằng không bao giờ có khả năng bà sẽ bày tỏ sự nhiệt tình tha thiết đối với cuộc gặp gỡ ở châu Âu do Pháp dẫn đầu trong khi đang tranh giành vị trí lãnh đạo Đảng Bảo thủ.

Nhưng sau khi nắm quyền, bà tỏ ra nhiệt tình với ý tưởng này.

Đây có thể là một bước ngoặt \”khiêm tốn\” trong quan hệ EU-Vương quốc Anh, Giám đốc Trung tâm Cải cách Châu Âu, Charles Grant, cho biết.

Tuy tranh cãi về các thỏa thuận hậu Brexit đối với Bắc Ireland vẫn chưa được giải quyết, các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu lại trong tuần này.

“Không bên nào đang cố gắng đẩy vấn đề đó đến bờ vực vào lúc này,\” ông Grant nói. \”Vì vậy, hội nghị thượng đỉnh này có thể là dấu hiệu của một sự tái lập mối quan hệ khiêm tốn.\”

Văn phòng chính phủ Anh cho biết bà Truss sẽ kêu gọi các nhà lãnh đạo giữ cho việc kết nối dầu khí mở vào mùa đông này trong khi tham gia các cuộc hội đàm về các dự án chung nhằm phát triển năng lực gió ngoài khơi và năng lượng hạt nhân mới.

Một điểm khác thu hút Vương quốc Anh là sự hiện diện của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, và Na Uy, nhà cung cấp năng lượng chính cho Vương quốc Anh.

Trong phiên khai mạc, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ phát biểu qua video trong khi bà Truss cũng sẽ phát biểu trên bục, nơi bà sẽ nói rằng mối đe dọa từ Nga đã \”để lại quá lâu\”.

Nhưng không phải tất cả những người tham dự đều có chung mối quan tâm về cuộc xung đột.

\”Một trong những thước đo thành công sẽ là liệu nó có thuyết phục được Serbia, Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ nghiêng nhiều hơn về phương Tây và ít nghiêng về Nga hơn không?\” ông Grant nói.

Thổ Nhĩ Kỳ nói về cách tiếp cận \”cân bằng\” với Nga và không chấp nhận các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Bản sắc không chắc chắn

Một dấu hiệu cho thấy sự không chắc chắn về mục đích thực sự của EPC là đã có những thông điệp rõ ràng hơn nhiều về những gì không phải là EPC.

Nó không phải là một sự thay thế cho NATO hoặc G7.

Đây không phải là một \”phòng chờ\” tiện nghi hơn cho các quốc gia mong muốn gia nhập EU.

Nó cũng không phải là một diễn đàn sẽ bị chi phối bởi các thể chế của EU.

Brussels khẳng định họ chỉ đơn thuần là tạo điều kiện cho diễn đàn – đó không phải là \”EU mở rộng\”, một quan chức cấp cao nhấn mạnh.

EPC tiếp theo, trong thời gian sáu tháng hoặc một năm, có thể sẽ được tổ chức tại Moldova.

Nếu dự án tồn tại, Vương quốc Anh hiện đang đứng thứ tư trong danh sách tổ chức hội nghị thượng đỉnh.

Nhưng các quan chức Anh muốn giữ bình tĩnh về EPC, khẳng định họ sẽ bỏ đi nếu nó phát triển theo hướng không mong muốn.