Đại hội Trung Quốc: Cách \’Người trên Cầu\’ huỷ hoại khoảnh khắc trọng đại của Tập Cận Bình

• Tác giả,Tessa Wong
• Vai trò,BBC News

Vào một buổi chiều nhiều âm u tuần trước, một người đàn ông leo lên cây cầu vượt đông đúc ở khu đại học Haidian, Bắc Kinh, mang theo một thùng các-tông và lốp xe.

Mặc một bộ quần áo bảo hộ lao động màu cam với chiếc mũ màu vàng, ông đã dễ dàng cải trang thành một công nhân xây dựng.

Nhưng sau đó, ông giương hai biểu ngữ lớn màu trắng được tràn ngập các khẩu hiệu viết bằng sơn đỏ. Ông đốt những lốp xe. Khi luồng khói đen bốc lên xung quanh, ông cầm một chiếc loa lớn và cất tiếng hô vang liên hồi:

\”Hãy đình công ở trường học và nơi làm việc, phế truất tên độc tài và kẻ phản bội tổ quốc Tập Cận Bình! Chúng tôi muốn được ăn, chúng tôi muốn tự do, chúng tôi muốn bỏ phiếu!\”

Ngay lập tức, người đàn ông này đã tạo nên một trong những hành động phản kháng tiêu biểu nhất của Trung Quốc dưới thời ông Tập, đả phá bước khởi đầu thắng lợi khi nắm quyền vào nhiệm kỳ thứ ba của nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Đánh đúng vào nguồn gốc của sự bất mãn, hành động của người đàn ông đã tạo nên cơn bão mạng xã hội lan truyền rộng nhất – cũng như là các cuộc đàn áp kiểm duyệt – được thấy trong những năm gần đây, để lại một di sản lâu dài trong giới bất đồng chính kiến ​​ở Trung Quốc.

Gần như ngay lập tức sau khi cuộc biểu tình bắt đầu, hình ảnh và video về sự kiện đã lan toả trên các nền tảng mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin, một minh chứng cho thấy vụ việc gây sốc như thế nào đối với người dân Trung Quốc bình thường.

Dù ở Trung Quốc vẫn diễn ra các cuộc biểu tình công khai, nhưng một cuộc biểu tình mang tính chính trị ở ngay thủ đô trước thềm đại hội Đảng Cộng sản trọng đại, xúc phạm trắng trợn Tập Cận Bình, là điều không thể mường tượng được cho đến bây giờ.

Nó còn phơi bày những sai sót trong các lỗ hổng an ninh được cho là áp dụng chặt chẽ cho các sự kiện nhạy cảm về chính trị – người đàn ông không chỉ qua được trót lọt sự phát hiện ban đầu mà còn có đủ thời gian để thu hút sự chú ý của người qua đường trước khi nhanh chóng bị đưa vào xe cảnh sát.

Hành động trên còn thu hút sự chú ý của các nhà kiểm duyệt của Trung Quốc, những người đã không ngừng lọc bỏ các bức ảnh và thước phim, đồng thời giới hạn kết quả tìm kiếm cho một loạt các từ khoá bao gồm các thuật ngữ chung chung như \”Bắc Kinh\” và \”cây cầu\”.

Điều này đã dẫn đến một trò chơi mèo vờn chuột không dứt với việc các công dân, những người đã chuyển sang dùng AirDrop và các dịch vụ gửi tài liệu khác để chia sẻ hình ảnh hoặc đưa ra các thuật ngữ gián tiếp như \”Tôi đã thấy\” để thảo luận về vụ việc.

\”Đây thực sự là cuộc đàn áp nghiêm ngặt nhất mà tôi chứng kiến trong nhiều năm, xét về phạm vi rộng lớn của những thứ mà họ đang đã xoá. Nó quá mức cần thiết\”, nhà phân tích kiểm duyệt, Eric Liu, nói với China Digital Times.

Cuộc biểu tình đã gây tiếng vang sâu sắc khi nó làm dấy lên làn sóng bất mãn âm ỉ của công chúng đối với Zero-Covid, theo sau các sự cố chấn động khiến nhiều người đặt nghi vấn về chính sách bóp nghẹt này. 

Tuần này, cái chết của một cậu bé 14 tuổi trong khu cách ly đã trở thành tâm điểm tranh cãi mới nhất, làm dấy lên sự căm tức.

Theo các nhà quan sát, sự bất mãn và mỏi mệt này đã lan đến hầu hết mọi tầng lớp trong xã hội Trung Quốc.

Với việc Thượng Hải và Bắc Kinh phải đối mặt với những hạn chế và vô số đợt xét nghiệm Covid trong những tháng gần đây – và ​​các biện pháp mới được ban hành vào thứ Năm – \”tầng lớp trung lưu và thượng lưu thực sự bị ảnh hưởng … đó là một lời cảnh tỉnh cho những người có đặc quyền, họ cảm thấy rằng chế độ cũng đang gây hại đến họ,” Victoria Hui, một nhà khoa học chính trị của Đại học Notre Dame, nói.

Cuộc biểu tình cũng gây ra những bất an sâu sắc về đường hướng độc tài mà Trung Quốc đang tiến tới – một biểu ngữ viết “không cần lãnh đạo, chúng tôi muốn có bỏ phiếu\” và \”chúng tôi là công dân, không phải nô lệ\”.

Nhà xã hội học, Ming-sho Ho, của Đại học Quốc gia Đài Loan chỉ ra rằng, kể từ khi có nhà cải cách Đặng Tiểu Bình, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có xu hướng điều hành theo chu kỳ siết – nới những giới hạn.

\”Nhưng ông Tập không có chu kỳ đó, chỉ độc nhất sự kiểm soát chặt chẽ. Zero-covid chỉ là một trong những triệu chứng của một hệ thống đang trở nên ngày một độc tài hơn với sự giới hạn lớn hơn về quyền tự do của người dân. \”

Tất cả các cuộc thảo luận và chỉ trích về việc củng cố quyền lực của ông Tập đã bị nhà kiểm duyệt đóng triệt để, họ thậm chí đã cấm luôn cả thuật ngữ Internet “ba kỳ liên tiếp với một chìa khoá” (nhất kiện tam liên) – ám chỉ ba nhiệm kỳ của ông.

Nhưng sự im lặng được thực thi này đã bị sự phản kháng trên cầu phá vỡ, điều này đã làm khuếch đại cuộc thảo luận vào đêm trước ngày tái bổ nhiệm của ông Tập, và có thể còn xa hơn nữa.

\”Với tính thời điểm của nó, cuộc biểu tình hiện là biểu tượng cho nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập – mọi người sẽ liên tưởng đến sự kiện đó trong tương lai,\” Giáo sư Ho nói.

Từ ‘Người chặn xe tăng’ tới ‘Người trên Cầu’  

Một số người đã đặt tên cho người biểu tình bí ẩn Bridge Man (người trên Cầu), ám chỉ người biểu tình Tank Man (Người chặn xe tăng) không rõ danh tính trong cuộc biểu tình Thiên An Môn năm 1989.

Tuy nhiên, các chuyên gia về bất đồng chính kiến ​​của Trung Quốc cho rằng còn quá sớm để nói liệu người đàn ông này có đạt đến mức mang tầm ý nghĩa lịch sử hay không.

Họ chỉ ra rằng không có hình ảnh rõ ràng nào về Bridge Man, và cuộc biểu tình của ông là một hành động phản đối đơn lẻ. Ngược lại, người biểu tình vô danh tại Quảng trường Thiên An Môn đã trở nên bất tử trong các bức ảnh thời sự, xuất hiện trong một phong trào quần chúng để lại di sản tàn bạo vốn trở thành một chủ đề cấm kỵ ở Trung Quốc, làm ám ảnh tâm thức người Trung Quốc cho đến ngày nay.

Nhiều người hoài nghi hành động của Bridge Man đủ để dẫn đến một cuộc nổi dậy hàng loạt. Những lời kêu gọi công chúng đình công và thực hiện các hành vi bất tuân dân sự khác nhau của ông trong đại hội đảng đã bị phớt lờ.

“Kiểu phản đối đơn phương độc mã này này khác xa với hành động mang tính tập thể mà Đảng Cộng sản lo ngại… và họ đã có thể ngăn chặn những mối đe dọa lớn hơn cả Bridge Man,” chuyên gia kinh tế chính trị Ho-Mush Hung từ Đại học Johns Hopkins, chỉ ra các cuộc đàn áp trí thức, nhà hoạt động và luật sư trong những năm gần đây.

Vụ việc đã cảnh báo cho đảng về \”mầm mống của sự bất mãn\” này và cho họ cái cớ để siết chặt hơn nữa, ông nói thêm.

Nhưng trong thời đại của phương tiện truyền thông xã hội, hành động phản đối đầy kịch tính của Bridge Man và thông điệp của ông có thể sẽ vang dội rất lâu sau khi ông khuất khỏi tầm mắt của công chúng.

Một số người Trung Quốc hiện đang chống lại sự kiểm duyệt với lòng quyết liệt tương đương để bảo tồn di sản của Bridge Man.

Các nhóm hoạt động đã tái lập các khẩu hiệu chính trị của ông trong các áp phích và meme. Các dấu hiệu phản đối và hình vẽ đường phố đã tràn lan ở các trường đại học, các bức tường công cộng, cầu đường, và thậm chí cả các quầy hàng trong phòng tắm ở Trung Quốc cũng nhiều nơi khác trên thế giới.

Nhiều người cũng đã phát động một cuộc tìm kiếm người phản kháng bí ẩn trên, hướng vào một nhà vật lý và học giả, người dường như đã để lại một dấu vết kỹ thuật số cho mọi người tìm thấy. Nó bao gồm một tuyên ngôn trực tuyến, mà một số đã sao chép lại và lưu hành trực tuyến.

Các tài khoản Twitter của ông ấy đã tràn ngập những thông điệp bày tỏ sự ngưỡng mộ và nguyện tưởng nhớ ông ấy.

Không ai biết chắc liệu ông ta có thực sự là Bridge Man hay không, nhưng quá rõ ràng từ những xúc cảm mãnh liệt  mà người đàn ông bí ẩn đã trở thành một biểu tượng tập hợp của niềm hy vọng.

“Ông ấy đã lên tiếng vì mọi người… Tôi nghĩ đặc biệt là sau Thiên An Môn, mọi người không muốn quên một người như ông ấy,” Tiến sĩ Hui nói.

Giờ đây, ông ấy đã nằm trong tay chính quyền, ông có khả năng phải đối mặt với hình phạt nghiêm khắc, bà lưu ý.

\”Nhưng thông điệp của ông ấy sẽ không chết đi.”