- Phạm Cao Phong
- Gửi tới BBC từ Paris, Pháp
14 tháng 12 2022
![\"France,](\"https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/E3F6/production/_127985385_gettyimages-1245568377.jpg\")
Con đường đến trận chung kết World Cup năm nay ở Qatar có những phút giây tao ngộ của những người anh em thể thao là Pháp và Morocco.
Tại Pháp, cộng đồng người Pháp gốc Morocco rất lớn. Vùng thuộc địa cũ Bắc Phi gồm Algérie, Tunisie, Marocco có ảnh hưởng và góp mặt trong sự hình thành bản sắc Pháp.
Bản sắc Pháp là gì vậy?
Trong luận án \”Nước Pháp và sự đa dạng của các nền văn hóa\”, tháng 5 năm 1987 tại Đại học Sorbonne, cố Tổng thống François Mitterrand đã phát biểu:
\”Chúng ta là người Pháp, tổ tiên chúng ta là người Gaul, pha trộn một phần Đức, một phần La Mã, Do Thái, Ý và cả Bồ Đào Nha, Ba Lan. Và tôi tự hỏi liệu chúng ta có phải ngày càng pha trộn nhiều chất Arab.\”
Điều này đúng không?
Trên đường phố Paris, ra đường bạn không thể không gặp một người Arab, đàn ông với thân hình lực lưỡng, tóc xoăn và các cô gái Arab có vẻ đẹp mặn mà của nắng gió biển Địa Trung Hải.
Đất nước Morocco ai chưa biết hẳn sẽ nhún vai, coi đó chỉ là miền đất của những sa mạc đỏ rực như huyết bò, hoặc cát trắng mịn như mới chảy ra từ cối xay bột và những đàn lạc đà đeo những chiếc lục lạc bằng bạc reo vui vẻ theo những bước chân.
Không phải chỉ có vậy. Vùng đất Morocco vốn có một nền văn hóa rực rỡ và lưu truyền nhiều huyền thoại về những chiến công của chàng Hercule, người anh hùng vĩ đại nhất của Hy Lạp cổ đại.
Những khối đá bí hiểm Stonehenge ở Anh chắc hẳn nhiều người đã nghe nói đến? Ở Menhir thuộc Morocco có di tích M\’zora, niên đại thời kỳ đồ đồng cũng có những cột đá tương tự, cũng không kém kỳ bí vươn lên vòm trời. Tương truyền đó là xác của người khổng lồ Antée bị Hercule đánh bại.
Theo truyền thuyết La mã, con rồng một trăm đầu canh giữ vườn táo nằm dưới chân núi Atlas ở Morocco, nơi cho ra những quả táo vàng trường sinh bất tử. Dãy núi là con đường thiên lý của những con bạch mã lông trắng như tuyết trên đỉnh Thượng Atlas cao 4167m. Những con tuấn mã hùng vĩ đó hàng ngày hý vang, ruổi vó kéo chiếc xe hai bánh bằng vàng khối vàng như kiệu xe của các Hoàng Đế La mã, chở Thần Mặt trời về đi ngủ ở phía bờ kia của biển Đại Tây Dương.
Hercule có sứ mệnh vượt qua eo biển Gibraltar, nơi thần khổng lồ Atlas thua trận phải gánh sức nặng của cả bầu trời, để tìm đến khu vườn có trái táo vàng. Atlas là vị thần duy nhất có thể giúp Hercule đến khu vườn kỳ diệu của những nàng tiên cá Hesperides.
Thần Atlas đồng ý giúp, song đổi lại Hercule phải gánh hộ sức nặng của bầu trời, khi thần đi kiếm trái táo vàng.
Hercule chấp nhận và gánh cả bầu trời trên vai trong khi Atlas rời đi để tìm kiếm những quả táo trường sinh. Sau nhiều giờ chờ đợi, Atlas xuất hiện trở lại với ba quả táo vàng trên tay. Atlas lật lọng, muốn tự mình mang những quả táo cho Eurystheus.
Heracle dùng mánh khóe, giả vờ đồng thuận, yêu cầu Atlas đỡ hộ sức nặng của bầu trời trong chốc lát, để kiếm một chiếc đệm tốt cho đôi vai.
Atlas đặt những quả táo vàng xuống đất và tự tin đỡ lấy vòm trời. Khi nhìn thấy Heracle nhặt trái táo vàng mới hái và bước đi làm dấu từ biệt, Atlas mới biết, mình đã bị lừa.
\”Những con sư tử Atlas\”, tên gọi của đội tuyển bóng đá Morocco được nuôi sống bằng những truyền thuyết kỳ vĩ ấy hẳn tìm thấy những niềm tự hào và cảm xúc trên hành trình gian nan dẫn đến đỉnh cao của thế giới bóng đá ?
Đây là lần đầu tiên, một đội bóng Bắc Phi lọt vào sâu đến thế ở một kỳ World Cup.
Hơn thế nữa, phía sau Morocco là cả khối Arab và thế giới Hồi giáo. Mỗi lần chiến thắng, các tuyển thủ Morocco đều chụp ảnh với lá cờ Palestine, một miền đất và một dân tộc đang bị đầy đọa.
Bạn đừng nhầm lá cờ màu xanh lá cây, đỏ, trắng và đen là quốc kỳ của đất nước Morocco. Lá cờ của Morocco rất giống quốc kỳ Việt Nam, màu đỏ ở giữa có ngôi sao xanh.
Tôi không biết, cựu thuộc địa Morocco của Pháp giành được độc lập năm 1956, sau chiến thắng Điện Biên có lấy cảm hứng từ sự kiện mở đầu cho kỷ nguyên sụp đổ của chế độ thuộc địa hay không mà sáng tác lá cờ như vậy ?
Chứng kiến những trận đấu của \”Những con sư tử Atlas\”, tôi kinh ngạc về sự bền bỉ, kiên cường cũng như kỹ thuật đánh đầu thượng thặng của nhiều cầu thủ Morocco.
Với chiến thuật biển người được áp dụng gần như kiểu lật xe bus, dựng hào lũy trước khung thành được nhiều đội áp dụng, thêm những bàn tay dài như vượn của những thủ thành nhắm bắt những cú sút xa, cách đánh bại hiệu quả nhất là những đường chuyền chính xác, đúng điểm rơi cho các tiền đạo ghi bàn bằng đầu ở khu vực cận khung thành.
Những người thả cánh diều chết chóc kiểu đó không khác gì những chiếc drone cảm tử có trong đội hình Morocco. Thật sự họ rất nguy hiểm.
Phút 42 trận đấu giữa Bồ Đào Nha và Morocco, tiền đạo En-Nesyri đón quả tạt từ cánh trái của Yahya Attiat-Allah bay người, đánh đầu tung lưới Diogo Costa Ở tình huống này, tuyển thủ Morocco ghi bàn ở độ cao 2,78 m. Nghĩa là anh bật vượt chiều cao khung thành đến 28 cm. Một con số ấn tượng.
Chỉ có Cristiano Ronaldo nhẩy cao hơn với kỷ lục đánh đầu thành bàn, đánh bại Patrice Evra ở trận không chiến trên tầng hai với con số 2,93 m. Song đó là mùa giải 10 năm trước của Ronaldo. Đến EURO 2016, gặp đội Wales Ronaldo chỉ còn bật tới độ cao 2,4 m.
En-Nesyri \”Rocketman\”, người thay thế Ronaldo vĩ đại sẽ là phép thử cho hàng phòng ngự Pháp. Và không chỉ có chân sút cao 1,88m này của Morocco là gây nguy hiểm.
Tôi nói về chuyện này, vì nhắc tới một ký niệm không hứng thú gì với đội bóng Pháp. Câu chuyện về một đội bóng bé xíu, một cú đánh đầu không được mạnh như từ tầng hai ném gạch xuống nhà hàng xóm. Song…thế này.
Câu chuyện thần thoại Hercule không chỉ là bản trường ca phủ rêu. Bóng đá cũng có một \”nắng hạ Hy Lạp\” ở giải EURO 2004.
Pháp lúc đó với đầy đủ các danh thủ đang ở tuổi thanh xuân vừa vô địch World Cup 1998, vô địch châu Âu 2000, đã để thua đúng một bàn trước Hy Lạp ở trận tứ kết. Bàn thắng được nghi bằng đầu của Charisteas ở phút 64 đã dìm đội Pháp chết nghẹn. Hàng loạt các tuyển thủ Pháp như Lizarazu, Thuram, Trezeguet…đã treo giầy sau đó.
Ở Morocco cũng có một di tích hùng vĩ gợi nhớ đến các cột đá hoa cương khổng lồ như ở Athène. Đó là Đền Thánh Capitole ở Volubilis. Nó có phải là lời cảnh tỉnh cho đội quân của huấn luyện viên Deschamps ?
Không chiến luôn luôn là một kỹ thuật không phải cầu thủ nào cũng có thể luyện được. Kylian Mbappé chơi bằng chân, tốc độ rất tốt, nhưng đánh đầu thì dở ẹc. Kyky không được tặng phần thưởng đó.
Đội Pháp phát huy rất hiệu quả các tình huống đá phạt như vậy ở giải World Cup 2018 và năm nay. Có thể kể ra đây các bàn thắng của đội Pháp trong trận với Uruguay, hoặc Croatia ở Nga và những bàn thắng của Adrien Rabiot, Olivier Giroud giải tỏa bế tắc ở những kịch tính, khi các chân sút bị phong tỏa từ mọi phía.
Các tuyển thủ Morocco có thể nói là biết rõ nhất nội tình bóng đá Pháp. Huấn luyện viên Regragui chơi cùng ở Grenoble với O.Giroud tiền đạo Pháp đang tìm lại mùa xuân mới ở Inter Milan.
Có thể kể thêm tên vài cầu thủ Morocco hiện đang được nhắc tới nhiều nhất :
Đó là Noussair Mazraoui từng khoác áo đội tuyển U15 Hà Lan.
Hậu vệ thép Saïss ký hợp đồng chuyên nghiệp với đội Clermont của Pháp từ năm 2012. Đội đại diện Bắc Phi mới để thủng lưới một bàn từ đầu giải (bàn phản lưới nhà của Nayef Aguerd) có đóng góp không nhỏ của Saïss.
Sofiane Boufal, học trò cưng của Hervé Renard từ năm 2015, đá cho Lille thành phố phía bắc nước Pháp, huấn luyện viên biệt danh \”sơ mi trắng\”, từng đã làm việc tại Việt Nam. Boufal nhiều lần hy vọng được gọi vào đội tuyển Pháp không thành đã chọn màu áo Morocco.
Selim Amallah có mẹ là người Morocco, bố người Ý cũng giống như câu thành ngữ Anh \”make two bites at a cherry-cắn hai miếng vào một quả anh đào\”, lưỡng lự khi lựa chọn khoác áo đội tuyển Bỉ hay đội Morocco.
Natif d\’Anvers 25 tuổi, bố người Morocco, mẹ người Ba Lan chơi cho Queen Park Rangers đã ghi 11 bàn thắng cho đội tuyển quốc gia là liều độc dược cho bất cứ hàng phòng ngự nào.
Song cần kể đến hai ngôi sao sáng nhất của \” Sư tử Atlas \”. Đó là hậu vệ trái Hakimi, bạn thân của Mbappévà tiền đạo Ziyech của Chelsea.
Hakimi đã được chơi trong màu áo Real Madrid, được gọi vào đội tuyển trẻ Tây Ban Nha. Khi Zidane rời khỏi chiếc ghế huấn luyện Real, Hakimi cũng không còn thiết chơi cho Tây Ban Nha, anh hạ cánh xuống Paris St. Germain.
Lịch sử trớ trêu lại chọn Hakimi và Mabappé, hai người bạn cùng tuổi đời, thân thiết trong cùng một màu áo CLB và gắn bó trong cuộc sống ở chạm mặt tại đúng vị trí sở trường của họ.
Hakimi đá hậu vệ trái, có những cú sút phạt thần sầu ghi điểm cho Morocco sẽ sắm lại vai diễn của hậu vệ đội tuyển Anh Kyle Walker để phong tỏa Kylian. Kyky, tên thân mật của Mbappé, họ gọi với nhau như vậy hiện là Vua phá lưới của World Cup. Cuộc so tài giữa họ là chìa khóa của trận đấu. Ai sẽ thắng ?
Mbappé trong trận đấu với đội tuyển Anh cho thấy vẫn như chưa phát huy được hoàn toàn khả năng. Trong 6 phút đầu, Kyky đã đánh mất hai cơ hội để có thể gây nguy hiểm hơn, thậm chí kết thúc trận đấu.
Ở phút thứ hai, khi nhận đường chuyền của Theo Hernandez ở cánh trái sở trường, Kyky đã không xẻ nối bóng thọc sâu cho Hernandez, lúc đó đã di chuyển thông minh vặn lưng hàng hậu vệ Anh. Nếu nối bóng cho Theo, hậu vệ này có thể giật ngược bóng cho Mbappé ghi bàn, giống như trường hợp Kyky đá tung lưới Australia.
Hoặc phút thứ tư, Mbappé chọn chuyền bóng xa cho Dembéle ở góc phải, thay vì dũng cảm găm bóng vào góc cao khung thành Pickfort như trong trận gặp Ba Lan, ở đúng cự ly anh đã ghi bàn.
Đương nhiên, những tình huống này sẽ được mổ xẻ trong đội Pháp để hoàn thiện những miếng đánh tốt hơn. Pháp hiện sở hữu một lối chơi hiệu quả và đẹp mắt. Đá với bốn tiền đạo đã được huấn luyện viên Deschamps thử nghiệm ở giải Châu Âu. Kết quả là Pháp bị loại bởi đội bóng tí hon Thụy Sĩ. Chơi lại một chiến thuật phiêu lưu có ẩn chứa may rủi ?
Sự trở lại của Olivier Giroud với chiều cao 1m92 phần nào cân bằng thế trận tấn công của Pháp. Giroud là quái vật trong những trận đối kháng với các hậu vệ có chiều cao và không ngại va chạm.
Bàn thắng của anh trong trận đấu với Anh có thể nói là đỉnh cao của nghệ thuật không chiến. Cùng bay lên một lúc với Maguire, bị hậu vệ Anh dùng tay tỳ vào vai, khóa đà đâm bổ về phía khung thành, song Giroud đã kịp đánh đầu phá thủng lưới Pickfort.
Những bàn thắng của cầu thủ AC Milan làm các chuyên gia về chiến thuật bóng đá nhận định rằng, thời của các trung phong cắm vẫn còn tồn tại, chỉ có vấn đề tìm đâu ra những con khủng long như vậy.
Virgil van Dijk, thấm thía điều này hơn cả. Đội trưởng đội tuyển Hà Lan có bức tranh hoành tráng chiếm cả chiều rộng bức tường ở sân bay Hong Kong từng dính cứng với Giroud như hũ keo, Virgil đang còn nhìn đường bóng trên đà bay tới, lưỡng lự dùng cơ thể cản bóng, hay đá phá lên, thì tiền đạo Pháp đứng phía sau đã thò cẳng với, bẻ cổ chân 90 độ, xỉa bóng tung nóc lưới Hà Lan.
Tụi móc túi ở Montmarte cũng phải vái Giroud là tổ sư về quái chiêu quá lẹ này.
Ngược với các cầu thủ tiền đạo, các cầu thủ hậu vệ Pháp năm nay còn nhiểu điểm khiếm khuyết.
Năm nay, Pháp không phải là lời đảm bảo như bốn năm trước. Trận nào các cầu thủ hậu vệ Pháp cũng để xổng đối thủ và nhận bàn thua. Thần may mắn mà ngoảnh mặt thì kiểu lấy công bù thủ cũng làm người hâm mộ Gà trống đứng tim.
Tin mới nhất, tiền vệ Pháp Adrien Rabiot và hậu vệ Dayot Upamecano vắng mặt trong buổi tập của Bleus, nhiều khả năng không thể đá trong trận gặp Morocco. Đây là hai cá nhân rất quan trọng của đội tuyển Pháp.
Bóng đá có một dữ liệu khá lý thú. Đó là kể từ năm 1982, từ giải Espana của \”Naranjito-Chú bé bóng đá hình trái cam\”, không trận chung kết nào không có các cầu thủ của hai CLB lớn của Châu Âu góp mặt là FC Bayern München và AC Milan.
Các bạn có biết cầu thủ nào hiện có trong bốn đội ở vòng tranh huy chương thuộc hai đội bóng danh tiếng đó không?
Còn một chi tiết nữa, giống sư tử Atlas ở Marocco đã tuyệt chủng từ năm 1943. Bây giờ chỉ còn 35 con sư tử giống Saharan Africa trong vườn thú Rabat, trong tổng cộng 90 con trên toàn thế giới.
Gà trống Pháp đã chặt đuôi con sư tử Anh, liệu họ có sợ bóng ma Chúa tể một thời của rừng xanh Atlas?
*Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của nhà báo tự do Phạm Cao Phong ở Paris, Pháp.
