Chiến tranh Ukraine: Kịch bản nào trong năm 2023?

27 tháng 12 2022

Cuộc xung đột tại Ukraine sắp bước sang năm thứ hai. BBC đã hỏi một số nhà phân tích quân sự về những diễn biến trên chiến trường có thể xảy ra trong năm 2023.

Liệu cuộc chiến này có kết thúc trong năm sau và bằng cách thế nào – trên chiến trường hoặc trên bàn đàm phán? Hoặc liệu nó có thể kéo sang năm 2024?

\’Cuộc tấn công mùa xuân của Nga sẽ mang tính cốt lõi\’

Michael Clarke, Phó Giáo sư, Viện Nghiên cứu Chiến lược (Strategic Studies Institute), Exeter, Anh Quốc

Những kẻ tìm cách xâm lược quốc gia khác ở bất kỳ nơi đâu trên khắp lục địa Á-Âu rộng lớn cuối cùng phải chịu bản án mùa đông tại nơi đó.

Napoleon, Hitler và Stalin đều phải để quân đội của mình di chuyển khi đối mặt với mùa đông khắc nghiệt.

Và bây giờ – cuộc xâm lược của Vladimir Putin đi hướng ngược lại trên chiến trường – Vladimir Putin đang bố trí lực lượng của mình trong mùa đông để chờ đợi một cuộc tấn công mùa xuân.

Cả hai bên đều cần một thời gian dừng nhưng quân đội Ukraine thì lại được trang bị tốt hơn và có động lực tiếp tục chiến đấu, và chúng ta có thể kỳ vọng họ duy trì sức ép, ít nhất là tại vùng Donbas.

Xung quanh Kreminna và Svatove, họ đã tiến rất gần đến một bước ngoặt lớn – đẩy lùi quân Nga 40 dặm ngược về đường phòng vệ thiên nhiên tiếp theo, gần nơi mà cuộc xâm lược bắt đầu vào tháng Hai.

Kyiv sẽ chần chừ dừng lại khi phần thưởng tức thì quá lớn. Các cuộc tấn công của Ukraine, tuy nhiên, có thể tạm ngưng ở miền tây nam, theo sau việc Kherson được giải phóng.

Vượt qua bờ phía đông của con sông Dnipro nhằm gây sức ép lên các tuyến đường bộ và tàu hỏa dễ bị tấn công kết nối giữa Nga và Crimea có thể cần rất nhiều công sức. Thế nhưng không bao giờ có thể loại trừ khả năng Kyiv tiến hành một cuộc tấn công mới, gây ngỡ ngàng.

Trong năm 2023, nhân tố quyết định chính sẽ là vận mệnh của cuộc tấn công mùa xuân của Nga. Putin đã thừa nhận khoảng 50.000 binh sĩ mới được huy động hiện đã ở trên chiến trường, và 250.000 người khác vừa được huy động đang tham gia huấn luyện cho năm sau.

Không có khả năng cho bất kỳ điều gì khác ngoại trừ việc thêm giao tranh cho đến khi lực lượng mới của Nga được dàn xếp trên chiến trường.

Một viễn cảnh khác chỉ có thể là lệnh ngừng bắn ngắn và không ổn định. Putin đã nói rõ là ông ta sẽ không dừng lại. Và Ukraine cũng đã nói rõ sẽ chiến đấu vì cuộc sống của mình.

\’Ukraine sẽ giành lại lãnh thổ của mình\’

Andrei Piontkovsky, nhà khoa học và phân tích tại Washington DC

Ukraine sẽ chiến thắng bằng cách phục hồi hoàn toàn sự toàn vẹn lãnh thổ của mình, trễ nhất là trước thời điểm mùa xuân năm 2023. Có hai nhân tố định hình kết luận này.

Một là động lực, lòng quyết tâm và can trường của quân đội Ukraine và toàn thể quốc gia Ukraine, vốn chưa từng có trong lịch sử chiến tranh hiện đại.

Nhân tố nữa là có một sự thật rằng, sau nhiều năm nhân nhượng một nhà độc tài Nga, Phương Tây cuối cùng đã trưởng thành và nhận ra tầm quan trọng của thách thức lịch sử mà họ đang đối mặt.

Điều này được mô tả tốt nhất thông qua tuyên bố gần đây của Tổng Thư ký Nato Jens Stoltenberg.

\”Cái giá chúng ta trả là tiền. Trong khi cái giá mà người dân Ukraine trả là bằng máu. Nếu các chế độ độc tài thấy rằng sức mạnh đó được tưởng thưởng thì tất cả chúng ta sẽ phải trả một cái giá cao hơn nhiều. Và thế giới sẽ trở nên nguy hiểm hơn cho tất cả chúng ta.\”

Thời gian chính xác cho một chiến thắng chắc chắn đạt được của Ukraine sẽ được quyết định theo tốc độ mà Nato có thể chuyển giao gói vũ khí tấn công quân sự mang tính chất thay đổi cục diện (xe tăng, máy bay, tên lửa tầm xa).

Tôi cho rằng Melitopol sẽ là một điểm giao chiến chính trong những tháng (có thể tuần) tiếp theo. Nắm thế kiểm soát Melitopol, quân đội Ukraine sẽ dễ dàng tiến ra biển Azov, cắt đứt tuyến liên lạc và hậu cần của Nga đến Crimea.

Việc Nga chấp nhận thất bại sẽ chính thức được thông qua tại các cuộc hội đàm mang tính kỹ thuật sau bước tiến công mang tính hủy diệt của Ukraine trên chiến trường.

Các quốc gia chiến thắng – Ukraine, Anh và Mỹ – sẽ định hình một kiến trúc an ninh quốc tế mới.

\’Không thấy có kết thúc\’

Barbara Zanchetta, Khoa Nghiên cứu Chiến tranh, Đại học King\’s College London

Vladimir Putin đã kỳ vọng về sự chấp nhận thụ động của Ukraine đối với hành động của quốc gia láng giềng mạnh hơn, và các quốc gia khác không có sự can dự mang ý nghĩa nào. Sự tính toán sai lầm này đã dẫn đến cuộc xung đột kéo dài, và dường như không thấy điểm kết thúc.

Mùa đông này sẽ khó khăn, khi Nga tấn công vào cơ sở hạ tầng của Ukraine nhằm làm phá vỡ nhuệ khí và sức chống chọi của các cư dân vốn đã tan nát. Thế nhưng sức kháng cự của Ukraine thật đáng nể. Họ sẽ đứng vững. Cuộc chiến này sẽ kéo dài. Và kéo dài.

Viễn cảnh đàm phán là mong manh. Đối với một thỏa thuận hòa bình có thể đạt được, thì ít nhất một bên cần phải thay đổi các yêu cầu cốt lõi.

Không thấy có bằng chứng điều này đã xảy ra, hoặc có thể sớm xảy ra.

Thế thì sau đó, cuộc chiến này sẽ kết thúc thế nào?

Cái giá của cuộc chiến tranh, cả về vật chất và con người, có thể phá vỡ mức độ cam kết của giới tinh hoa chính trị Nga. Yếu tố cốt lõi sẽ nằm bên trong lòng nước Nga.

Các cuộc chiến tranh trong quá khứ, mà sự tính toán sai lầm là yếu tố cực kỳ quan trọng, như Việt Nam đối với Mỹ, Afghanistan đối với Liên Xô, chỉ kết thúc theo cách này.

Các điều kiện chính trị trong nước thay đổi ở quốc gia có tính toán sai lầm, khiến việc rời đi – dù là \”danh dự\” hay không – là lựa chọn khả thi duy nhất.

Tuy nhiên, điều này chỉ có thể xảy ra nếu phương Tây kiên quyết ủng hộ Ukraine, trước những áp lực gia tăng trong nước liên quan đến chi phí chiến tranh.

Đáng buồn là cuộc chiến này sẽ là một cuộc chiến đấu của lòng quyết tâm chính trị, kinh tế và quân sự kéo dài. Và trước thời điểm cuối năm 2023, cuộc chiến này sẽ hầu như có thể vẫn tiếp diễn.

\’Không có kết quả nào khác ngoại trừ Nga bị đánh bại\’

Ben Hodges, cựu tướng chỉ huy, Tư lệnh United States Army Europe

Thật quá sớm để lên một kế hoạch diễu binh mừng chiến thắng tại Kyiv nhưng Ukraine đang có tất cả động lực vào lúc này, và tôi không còn ngờ vực gì nữa là họ sẽ chiến thắng trong cuộc chiến này, có thể vào năm 2023.

Mọi thứ sẽ diễn ra chậm hơn trong mùa đông nhưng chắc chắn rằng các lực lượng của Ukraine sẽ có khả năng đối phó tốt hơn so với Nga vì tất cả các thiết bị mùa đông đều đến từ Anh, Canada và Đức.

Đến tháng Giêng, Ukraine có thể bắt đầu giai đoạn cuối cùng của chiến dịch giải phóng Crimea.

Chúng ta biết được từ lịch sử, một cuộc chiến tranh sẽ là phép thử của ý chí và sẽ là phép thử về hậu cần. Khi tôi thấy ý chí của người dân và binh sĩ Ukraine, và tình hình hậu cần được cải thiện nhanh chóng cho Ukraine, tôi không thấy kết quả nào khác ngoại trừ một thất bại cho Nga.

Việc Nga rút quân khỏi Kherson đã phần nào đưa tôi đến kết luận này. Đầu tiên là củng cố tâm lý cho người dân Ukraine, thứ hai là một sự hổ thẹn sâu sắc dành cho Điện Kremlin và thứ ba là trao cho lực lượng quân đội Ukraine một lợi thế tác chiến quan trọng – tất cả các phương pháp tiếp cận Crimea hiện đều nằm trong tầm bắn của các hệ thống vũ khí Ukraine.

Tôi tin rằng vào cuối năm 2023 thì Crimea sẽ hoàn toàn trở về sự kiểm soát và thuộc chủ quyền của Ukraine mặc dù cũng có một dạng thỏa thuận nào đó cho phép Nga rút dần sự hiện diện hải quân tại Sevastopol theo từng giai đoạn… thậm chí đến hiệp ước (khoảng năm 2025), vốn đã tồn tại trước khi Nga sáp nhập trái phép Crimea.

Các nỗ lực tái thiết cơ sở hạ tầng Ukraine sẽ diễn ra dọc biển Azov, bao gồm các cảng quan trọng tại Mariupol và Berdyansk, và mở lại kênh đào Bắc Crimea (North Crimean Canal) dẫn nước từ sông Dnipro đến Crimea sẽ là một dự án quan trọng khác, thu hút sự quan tâm.

\’Chờ đợi điều giống nhau hơn\’

David Gendelman, chuyên gia quân sự ở Tel Aviv

Thay vì nói \”cách cuộc chiến này sẽ kết thúc như thế nào\” thì đây là những gì mỗi bên có thể đạt được trong giai đoạn tiếp theo.

Chỉ khoảng một nửa trong số 300.000 binh sĩ được huy động của Nga đã trong vùng chiến sự. Phần còn lại, cùng với các lực lượng được ngừng chiến đấu sau khi rút khỏi Kherson, đã mang đến cho Nga cơ hội tiến hành một cuộc tấn công.

Việc chiếm vùng Luhansk và Donetsk sẽ tiếp diễn nhưng bước đột phá quan trọng của Nga như di chuyển từ miền nam đến Pavlograd, thiết lập vòng vây đối với lực lượng Ukraine tại Donbas là ít khả thi.

Nhiều khả năng hơn là sự tiếp tục của các chiến thuật hiện tại – tấn công chậm các lực lượng Ukraine theo các hướng hẹp và tiến công chậm, như ở các khu vực Bakhmut và Avdiivka, với các chiến thuật tương tự có thể xảy ra ở khu vực Svatove-Kreminna.

Việc tiếp tục nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine và các cuộc tấn công khác vào hậu phương của Ukraine sẽ hoàn tất chiến lược chiến tranh tiêu hao này.

Các lực lượng quan trọng của Ukraine cũng được giải phóng sau khi quân Nga rút lui khỏi Kherson. Đối với họ, hướng có giá trị chiến lược nhất là hướng nam, tới Melitopol hoặc Berdyansk, nhằm cắt hành lang bộ của Nga tới Crimea. Đó sẽ là một chiến thắng lớn của Ukraine, và đó chính là lý do tại sao Nga đang củng cố Melitopol.

Một lựa chọn khác cho Ukraine là Svatove – thành công này sẽ đe dọa toàn bộ phần sườn phía bắc của toàn bộ phía tiền tuyến Nga.

Và câu hỏi lớn là bao nhiêu binh sĩ Ukraine có thể được huy động cho cuộc tấn công vào lúc này, và lộ trình nào mà Tướng Zaluzhnyi có trên bàn làm việc cho biết có bao nhiêu lữ đoàn và quân đoàn dự bị mới, đang được thiết lập sẽ sẵn sàng trong vòng một, hai hoặc ba tháng tới, tính từ thời điểm này, bao gồm nhân lực, xe thiết giáp và vũ khí hạng nặng.

Và sau khi lớp bùn đóng băng, chúng ta sẽ có lời giải đáp đối với câu hỏi này. Và câu trả lời sẽ đưa chúng ta đến gần hơn một chút đối với cách \”cuộc chiến này sẽ kết thúc như thế nào\”.

Các nhà phân tích được lựa chọn dựa theo chuyên môn quân sự và sự tổng hòa các quan điểm của họ.