Kinh tế Anh ra sao sau ba năm rời khỏi EU?

• Tác giả,Dharshini David
• Vai trò,Phóng viên thương mại toàn cầu, BBC News

Dù muốn hay không thì cũng đã ba năm trôi qua kể từ khi Vương quốc Anh rời Liên minh châu Âu.

Kể từ đó, đại dịch bùng phát, va theo sau đó rất nhanh là cuộc khủng hoảng năng lượng.

Điều này khiến cho việc giải mã tác động của Brexit trở nên khó khăn.

Những dữ liệu mới nhất cho thấy nền kinh tế bị ảnh hưởng – nhưng theo những cách thức không trông đợi

Thương mại

Khi Anh rút khỏi thị trường chung và liên minh thuế quan vào năm 2021, các công ty giao dịch với EU phải đối mặt với các quy tắc mới, thủ tục giấy tờ mới và các biện pháp kiểm tra mới đối với một số hàng hóa.

Điều đó làm dấy lên lo ngại về những gì sẽ xảy ra với 550 tỷ bảng thương mại giữa Anh và đối tác thương mại ở gần Anh nhất.

Đã có sự sụt giảm ban đầu về số lượng hàng Anh xuất sang EU. Theo số liệu chính thức, sau khi các vấn đề căn bản được xử lý, khối lượng giao dịch đã phục hồi về mức trước đại dịch. Tuy nhiên, người ta cho rằng thương mại có thể đã phát triển hơn nếu như không xảy ra Brexit.

Tình trạng nhập khẩu hàng hóa cũng diễn ra tương tự – khối lượng đã phục hồi về mức trước đại dịch. Tuy nhiên, các học giả tại Trường Kinh tế London (London School of Economics – LSE) chỉ ra rằng giá thực phẩm nhập khẩu từ EU – như cà chua hoặc khoai tây – đã tăng tới 6% trong năm 2020 và 2021, mà đây là mức tăng trước khi lạm phát cao vọt trong thời gian gần đây.

Mặt khác, điều này giúp các nhà sản xuất thực phẩm trong nước cạnh tranh dễ dàng hơn; các kinh tế gia nói rằng nhà nông nội địa có thể đã đạt khoản tăng 5 tỷ bảng.

Tuy nhiên, bức tranh lớn hơn mới là điều bắt mắt hơn.

Hầu hết các quốc gia đều phải hứng chịu tình trạng sụp đổ thương mại quốc tế vào lúc đại dịch lên tới đỉnh điểm. 

Kể từ đó, các nước còn lại trong khối G7 đã đạt mức thương mại phục hồi trở lại, riêng Anh thì chưa. Anh quốc đang bị tụt lại phía sau.

Các thỏa thuận thương mại

Còn các giao dịch thương mại mới thì sao? 

Tổng cộng 71 thỏa thuận thương mại đã được ký kết, đây là một tiến độ nhanh chóng, nhưng phần lớn chỉ sao chép các thỏa thuận mà Anh đã có khi còn là một phần của EU.

Vương quốc Anh đã ký các thỏa thuận mới với Úc và New Zealand – nhưng các thỏa thuận này chỉ được kỳ vọng sẽ mang lại một sự thúc đẩy nhỏ cho thương mại, mà thậm chí những thúc đẩy đó cũng phải mất vài năm nữa mới đạt được. Thêm vào đó, chúng còn gây tranh cãi – một số nhà nông ở Anh lo sợ rằng họ sẽ thiệt thòi.

Các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra với Ấn Độ và các thành viên của hiệp ước xuyên Thái Bình Dương. Mất nhiều thời gian hơn so với kỳ vọng của các quan chức tiền nhiệm – nhưng các nhà phân tích cho rằng việc thực hiện mọi thứ chậm hơn thực sự có thể dẫn đến các thỏa thuận có lợi hơn.

Các thỏa thuận thương mại với một số nước lớn, chẳng hạn như Hoa Kỳ và Trung Quốc, vẫn chưa đi đến đâu.

Đầu tư

Việc các doanh nghiệp lựa chọn chi bao nhiêu cho nhà máy, đào tạo, thiết bị và công nghệ cũng bị ảnh hưởng bởi mối quan hệ của Anh với EU. Và bộ trưởng tài chính Anh thừa nhận rằng đầu tư có thể thúc đẩy tăng trưởng.

Nhưng đầu tư đã bị đình trệ kể từ cuộc trưng cầu dân ý, do các doanh nghiệp vẫn cảnh giác với triển vọng của nền kinh tế. Đầu tư ngay cả hồi trước năm 2016 cũng đã không to tát gì, nhưng nếu nó tiếp tục xu hướng trước cuộc trưng cầu dân ý, thì theo phân tích của nhóm chuyên gia cố vấn Vương quốc Anh trong một Châu Âu đang thay đổi, quy mô đầu tư có thể cao hơn khoảng 25% so với hiện tại.

Công ăn việc làm

Rời khỏi EU cũng có nghĩa là những thay đổi đối với các quy tắc về di chuyển lao động tự do và việc áp dụng hệ thống cho phép nhập cư dựa trên thang điểm.

Một nghiên cứu của Trung tâm Cải cách Châu Âu và Vương quốc Anh trong một Châu Âu đang thay đổi cho thấy rằng lượng công nhân ở Anh đã giảm đi 330.000 người do Brexit. Con số này tuy chỉ chiếm 1% tổng lực lượng lao động – nhưng các lĩnh vực như vận tải, nhà hàng, khách sạn và bán lẻ đã bị ảnh hưởng nặng nề.

Việc thiếu nhân công đã dẫn đến tình trạng thiếu hàng và đẩy hóa đơn cho khách hàng lên cao.

Một số nhà bình luận cho rằng những hạn chế này sẽ thuyết phục các doanh nghiệp nâng cao kỹ năng của nhân viên và đầu tư nhiều hơn.

Trong khi đó, lĩnh vực dịch vụ tài chính bị mất đi 7.000 việc làm, theo báo cáo của Hạ viện, nhưng con số này thấp hơn nhiều so với con số 70.000 mà người ta lo ngại trước đây.

Tiếp theo là gì?

Tất cả những điều trên góp phần tạo nên một nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả hơn so với các nền kinh tế tương đương. Vương quốc Anh là nền kinh tế giàu có lớn duy nhất vẫn còn bị thu nhỏ hơn – nghèo hơn – so với trước đại dịch, và Brexit có thể là một yếu tố.

Nhìn chung, cơ quan giám sát độc lập của chính phủ, Văn phòng Theo dõi Ngân sách, cho rằng Anh cuối cùng sẽ tồi tệ đi 4% so với trường hợp chúng ta bỏ phiếu không thực hiện Brexit – mặc dù đối với nhiều cử tri, Brexit liên quan đến chủ quyền hơn là nền kinh tế .

Nhưng vẫn còn rất nhiều để được giải quyết.

Đó không chỉ là thủ tục xử lý hải quan ở biên giới Bắc Ireland, mà còn là các thỏa thuận lâu dài cho các ngành như dịch vụ tài chính, đánh bắt cá và phụ tùng xe điện, hợp tác về khoa học và các cách để giảm tệ quan liêu.

Có những lợi ích tiềm năng, và việc hiện thực hóa chúng là vấn đề chiến lược chính trị và kinh tế.