Trong khủng hoảng tiền tệ, Li-Băng phá giá nội tệ 90% trong ngày 1/2/2023

Người dân Li-Băng xuống đường biểu tình vì đồng nội tệ sụp đổ, người dân không thể rút tiền khỏi nhà băng. Hình ảnh biểu tình ở Thủ đô Beirut ngày 25/1/2023 (Nguồn: Getty Images)

 Bình luậnQuang Nhật • 01/02/23

Li-Băng, quốc gia từng là \”Thuỵ Sỹ ở Trung Đông\”, vừa mạnh tay phá giá đồng nội tệ tới 90% chỉ sau một đêm, theo Thống đốc Ngân hàng Trung ương (NHTW). Đây là lần đầu tiên đồng tiền nội tệ Li-Băng phá giá sau 25 năm do khủng hoảng tồi tệ. Người Li-Băng biểu tình khi tiền không thể rút khỏi ngân hàng. Tỷ giá biến động mạnh cũng khiến xăng tăng mạnh, nhiều cửa hàng đóng cửa…

Thống đốc ngân hàng trung ương của Li-Băng, ông Riad Salameh cho biết, Li-Băng sẽ áp dụng tỷ giá hối đoái chính thức mới là 15,000 đồng bảng Li-Băng cho mỗi USD vào ngày 1/2/2023; Như vậy đồng nội tệ của Li-Băng đột ngột mất 90% giá trị sau 25 năm cố định tỷ giá.

Sự thay đổi từ tỷ giá cũ 1,507 bảng Li-Băng cho mỗi USD thành 15,000 bảng/USD vẫn còn xa so với thị trường chợ đen. Tại thị trường chợ đen (thị trường tự do), tỷ giá là 57,000 bảng Li-Băng đổi lấy 1 USD.

Ông Salameh cho biết, thay đổi tỷ giá này sẽ áp dụng cho các ngân hàng; việc này sẽ khiến vốn chủ sở hữu của các định chế tài chính suy giảm trên giá trị sổ sách.

Tuy nhiên, các nhà phân tích hiểu biết về nền kinh tế này tin rằng việc NHTW làm mất giá đồng nội tệ 90% cũng không ảnh hưởng gì lớn tới thị trường tài chính và nền kinh tế. Lý do là vì Li-Băng là nền kinh tế bị đô-la hoá trầm trọng, hầu hết các giao dịch đều diễn ra theo tỷ giá trên thị trường chợ đen trong hàng chục năm qua.

Thống đốc Salameh nói với Reuters rằng các ngân hàng thương mại trong nước \”sẽ thấy vốn chủ sở hữu của họ bằng đồng nội địa giảm xuống khi được chuyển đổi sang USD ở mức 15,000 đồng bảng Li-Băng/USD thay vì 1,507 bảng/USD như trước kia\”.

Thống đốc Salameh cho việc việc thay đổi tỷ giá về gần hơn với giá trên thị trường tự do là phù hợp với thoả thuận mà Li-Băng đã đạt được với Quỹ Tiền tệ (IMF) trước đó vào năm ngoái. Đây là một trong những điều kiện để Li-Băng tiếp cận gói cứu trợ trị giá 3 tỷ USD của IMF.

Một số loại tỷ giá vẫn được giữ nguyên, bao gồm tỷ giá chính thức, tỷ giá nền tảng hối đoái Sayrafa của NHTW hiện ở mức 38,000 bảng Li-Băng/USD và tỷ giá thị trường tự do.

IMF đã ủng hộ chính quyền thống nhất mức tỷ giá phù hợp hơn với thị trường. Hiện Li-Băng đang phải đối diện với khoản thiệt hại ước tính lên tới 70 tỷ USD tại các ngân hàng thương mại; vốn là kết quả của nhiều thập kỷ chính phủ chi tiêu hoang phí, tham nhũng và quản lý yếu kém. Thị trường tài chính của Li-Băng thực tế đã sụp đổ và rất khó để phục hồi. Thoả thuận với IMF gần như là hy vọng duy nhất để Li-Băng tái cấu trúc thị trường, vay tiền giải cứu hệ thống tài chính và trả các khoản nợ đã rất nóng.

Tuy nhiên, dễ thấy rằng sự thay đổi tỷ giá hối đoái sẽ không làm giảm bớt khủng hoảng kinh tế – tài chính, cũng không giúp người dân Li-Băng bớt khó khăn hơn. Theo luật pháp ở Li – Băng, người dân nước này hiện không được tự do rút tiền tiết kiệm bằng USD của họ ở ngân hàng. Khủng hoảng ngoại tệ và đổ vỡ của NHTM ở quốc gia này đang ngày một trầm trọng.

Mặc dù các biện pháp kiểm soát vốn chưa bao giờ được áp đặt chính thức ở Lebanon, nhưng kể từ năm 2019, các ngân hàng thương mại nước này đã áp đặt các biện pháp kiểm soát của riêng họ, hạn chế nghiêm ngặt việc rút tiền bằng USD và đồng bảng Li-Băng.

Người Li-Băng đã xuống đường biểu tình trước tình trạng khủng hoảng ngày một trầm trọng này. Ngày 25/1, người biểu tình Li-Băng đã chặn các tuyến đường và đốt lốp xe gần trụ sở Ngân hàng Trung ương ở thủ đô Beirut khi giá trị đồng nội tệ của nước này giảm xuống mức thấp kỷ lục mới so với đồng USD.

Đồng bảng Liban, vốn đã mất hơn 97% giá trị kể từ năm 2019, đã giảm xuống mức thấp kỷ lục mới là gần 57.000 bảng đổi 1 USD trên thị trường tự do (1/2/2023). Sự sụp đổ về giá trị của đồng tiền quốc gia đã khiến người dân giận dữ xuống đường biểu tình tại Beirut, miền Nam Li-Băng, vùng Baalbek và Akkar cũng như những vùng lân cận các trại tị nạn của người Palestine.

Giữa lúc đồng bảng Li-Băng mất giá, giá xăng tại nước này đã tăng vọt, lên khoảng 18 USD/20 lít. Sự hỗn loạn của tỷ giá trên thị trường tự do đã khiến một số lĩnh vực, bao gồm các trạm nhiên liệu, phải đóng cửa do không thể theo kịp tỷ giá đang thay đổi từng ngày.

Quang Nhật