Điều gì đằng sau sự gia tăng số ca tử vong vì Covid-19 ở Nhật Bản?

• Tác giả,Kelly Ng
• Vai trò,BBC News
• 3 tháng 2 2023

Khả năng miễn dịch thấp đối với Covid-19 và dân số già yếu ngày càng tăng đang khiến số ca tử vong do virus corona gia tăng ở Nhật Bản, quốc gia đã duy trì một số hạn chế nghiêm ngặt nhất về đại dịch trong một thời gian dài.

Nhật Bản từng tự hào là một trong những nước có tỷ lệ tử vong vì Covid thấp nhất, nhưng con số này đang có xu hướng tăng lên kể từ cuối năm 2022.

Nó đạt mức cao nhất mọi thời đại vào ngày 20/1 năm nay, vượt qua Vương quốc Anh, Mỹ và Hàn Quốc, theo Our World in Data của Đại học Oxford.

Nhật Bản đóng cửa phần lớn với du khách nước ngoài từ năm 2020 đến giữa tháng 6 năm ngoái. Nước này mở cửa biên giới một cách thận trọng – lúc đầu, khách du lịch phải tham gia tour du lịch trọn gói, mua bảo hiểm y tế và đeo khẩu trang ở tất cả những nơi công cộng

Một số học sinh đã phải ăn trong im lặng trong hơn hai năm khi các trường áp đặt lệnh cấm trò chuyện trong giờ ăn trưa.

Tuy nhiên, khi các hạn chế được nới lỏng, khả năng miễn dịch với Covid của người dân thấp có thể khiến các ca lây nhiễm tăng đột biến, các chuyên gia y tế trong nước nói với BBC.

Các chuyên gia cho biết, hầu hết các trường hợp tử vong mới nhất do Covid là người cao tuổi có bệnh lý nền. Điều này trái ngược với hàng loạt ca tử vong ban đầu do viêm phổi và thường được điều trị trong phòng chăm sóc đặc biệt.

“Thật khó để ngăn chặn những ca tử vong này bằng cách điều trị,” Hitoshi Oshitani, một trong những nhà virus học hàng đầu của Nhật Bản, nói, và cho biết thêm rằng Covid chỉ là sự kích hoạt.

“Do sự xuất hiện của các biến thể có thể tránh được miễn dịch và biến thể phụ và sự suy yếu của khả năng miễn dịch, ngày càng khó để ngăn ngừa lây nhiễm,\” ông nói.

\”Tránh được miễn dịch\” là khi hệ thống miễn dịch của vật chủ con người trở nên không có khả năng phản ứng chống lại tác nhân truyền nhiễm. Các phiên bản mới của biến thể Omicron được biết đến là bậc thầy về tránh miễn dịch.

Tiến sĩ Oshitani, người từng là cố vấn khu vực của WHO về giám sát và ứng phó với bệnh truyền nhiễm, cho biết trước khi biến thể Omicron tấn công, các trường hợp tử vong do Covid chủ yếu xảy ra ở các thành phố như Tokyo và Osaka, nhưng hiện đã có các trường hợp tử vong trên cả nước.

\”Ở các quận nhỏ hơn và khu vực nông thôn, tỷ lệ người già thậm chí còn cao hơn tỷ lệ trung bình của cả nước. Sự thay đổi về địa lý này cũng có thể góp phần vào xu hướng tử vong ngày càng tăng,\” ông nói.

Nhật Bản là xã hội già nhất trên thế giới xét theo nhiều thước đo khác nhau, và tỷ lệ người cao tuổi của nước này đã tăng lên hàng năm kể từ năm 1950.

Nhà dịch tễ học Kenji Shibuya, giám đốc Tổ chức Nghiên cứu Chính sách Tokyo, cho biết những người cao tuổi bị nhiễm bệnh trong viện dưỡng lão hoặc trong các cụm cộng đồng không được điều trị kịp thời.

Điều trị nhanh hơn có thể hữu ích, ông cho biết, nhưng do phân loại Covid của Nhật Bản là loại (Class) 2 hoặc bệnh \”rất nguy hiểm\”, nên chỉ các bệnh viện do chính phủ chỉ định mới có thể điều trị cho người nhiễm bệnh. Và họ đã bị choáng ngợp bởi số ca nhiễm ngày càng tăng.

Tiến sĩ Shibuya đã kêu gọi hạ cấp Covid-19 và coi nó như một dạng bệnh cúm, cho phép tất cả các phòng khám và bệnh viện điều trị cho bệnh nhân nhiễm virus.

Thủ tướng Fumio Kishida đã tuyên bố vào đầu tháng này rằng việc phân loại sẽ được hạ xuống, nhưng chỉ đến ngày 8/5. Các chuyên gia, bao gồm cả cố vấn hàng đầu về virus corona của Nhật Bản Shigeru Omi, đã kêu gọi thực hiện điều này từ năm ngoái.

Tiến sĩ Oshitani và Tiến sĩ Shibuya cũng nói rằng tỷ lệ tử vong có thể đã tăng cao do báo cáo không đầy đủ các trường hợp nhiễm Covid do nhiễm trùng không có triệu chứng và việc điều chỉnh các yêu cầu báo cáo của bác sĩ vào năm ngoái. Điều đó cho thấy Nhật Bản là một trong số ít quốc gia vẫn cung cấp số liệu Covid hàng ngày.

Yasuharu Tokuda, một bác sĩ tại Viện Chính sách Y tế và Toàn cầu, lưu ý rằng khả năng miễn dịch tự nhiên của người dân Nhật Bản – có được thông qua lây nhiễm – đã ở mức thấp trước giữa năm ngoái.

Ông nói rằng khả năng miễn dịch tự nhiên mạnh hơn khả năng miễn dịch có được từ tiêm chủng – và tỷ lệ lây nhiễm thấp như vậy đã dẫn đến khả năng miễn dịch thấp ở Nhật Bản, từ đó gây ra nhiều ca tử vong hơn.

Tiến sĩ Oshitani chỉ ra một hiện tượng tương tự ở Úc, nơi tỷ lệ tử vong do Covid đã tăng lên kể từ khi nước này mở cửa biên giới trở lại vào đầu năm 2022 sau khi đóng cửa trong hai năm.

Các chuyên gia bị chia rẽ về quỹ đạo của Covid tại Nhật Bản. Ví dụ, Tiến sĩ Tokuda tin rằng tỷ lệ lây nhiễm và tử vong trong tương lai sẽ thấp hơn.

Mặt khác, Tiến sĩ Oshitani dự đoán số ca tử vong sẽ tăng mạnh hơn trong những tháng tới vì thuốc kháng virus với giá phải chăng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.