Quan hệ Nga – Trung : Liên minh quân sự để bắt đầu một “kỷ nguyên mới”

Đăng ngày: 18/04/2023

Anh Vũ

Chuyến thăm Nga của bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc từ ngày 16 đến ngày 19/04/2023 đang thu hút sự quan tâm chú ý của phương Tây, trong bối cảnh các đồng minh của Ukraina đang nỗ lực ngăn chặn Bắc Kinh hỗ trợ quân sự cho Matxcơva trong cuộc chiến tranh tại Ukraina

Khi cuộc chiến tranh xâm lược Ukraina được Kremlin phát động, vì những tính toán lợi ích riêng, Trung Quốc luôn tỏ thái độ mập mờ, vừa không muốn làm tổn hại đến quan hệ với các đối tác thương mại phương Tây, đồng thời vẫn duy trì hợp tác chặt chẽ với láng giềng Nga. Thời gian gần đây, trục chống Mỹ Matxcơva – Bắc Kinh hình thành ngày càng rõ nét hơn, đặc biệt với chuyến thăm Nga của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, mà trong đó lãnh đạo hai nước đã nhất trí tuyên bố quan hệ Nga – Trung đang bước vào « kỷ nguyên mới ».

Chỉ vài tuần sau chuyến thăm Matxcơva của chủ tịch Tập Cận Bình, bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc, Lý Thượng Phúc, dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi nhậm chức đến Nga. Theo như ông giải thích, đó là nhằm nhấn mạnh « tính chất đặc biệt và tầm quan trọng chiến lược của quan hệ song phương ».

Tại Matxcơva, lãnh đạo Quốc Phòng Trung Quốc đã nhấn mạnh « Nga và Trung Quốc gắn kết với nhau bằng mối quan hệ bền chặt vượt qua các mối liên minh quân sự – chính trị thời Chiến Tranh Lạnh ». 

 Những tuyên bố của ông Lý Thượng Phúc, như « Trung Quốc sẵn sàng làm việc với Nga » để tăng cường trao đổi thông tin chiến lược giữa quân đội hai bên và « đem đến những đóng góp mới cho việc duy trì và ổn định thế giới và khu vực » … đã cho thấy tầm chiến lược rộng lớn trong quan hệ quân sự hai bên. Như để nhấn thêm tầm quan trọng của chuyến đi, tổng thống Nga đã đích thân tiếp của bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc. Tại cuộc gặp, ông Putin đã ca ngợi sự hợp tác quân sự giữa hai nước và khẳng định sẽ tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực kỹ thuật quân sự và tổ chức các cuộc tập trận chung giữa quân đội hai nước.

Giữa chuyến thăm Matxcơva của ông Lý Thượng Phúc, hai nước đã tổ chức cuộc tập trận chung quy mô lớn tại Thái Bình Dương, huy động hơn 25.000 quân, 167 tàu chiến, 12 tàu ngầm và 89 máy bay các loại. Tổng thống Putin khẳng định với lãnh đạo Quốc Phòng Trung Quốc rằng, mặc dù hiện tại đang phải tập trung quân đội ưu tiên cho chiến dịch tại Ukraina, nhưng Nga không bỏ rơi khu vực Thái Bình Dương, khu vực trọng điểm trong chiến lược của Hoa Kỳ trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng Mỹ – Trung. Các nhà quan sát nhận thấy Nga chung vai sát cánh với Trung Quốc trên Thái Bình Dương như là một đối tác chiến lược, sẵn sàng giúp Bắc Kinh không bị lẻ loi một mình chống chọi với Hoa Kỳ và các đồng minh của họ.

Trên thực tế, quân đội Nga – Trung từ năm 2018 vẫn thường xuyên tổ chức các cuộc diễn tập quân sự quy mô lớn, đặc biệt là cuộc tập trận Vostok năm 2018. Từ đó đến giờ, hoạt động hợp tác quân sự như vậy không ngừng phát triển về tần suất cũng như quy mô, trong đó phải kể đến cuộc tập trận Zapad hồi tháng 08/2021. Sau đó đến tháng 05/2022, tức là 3 tháng sau khi nổ ra cuộc chiến tranh Ukraina, hai nước đã tổ chức các cuộc tuần tra chung trên không và trên biển ở các vùng biển Nhật Bản và Biển Đông, giữa lúc tại Tokyo diễn ra cuộc họp thượng đỉnh Bộ Tứ (Quad).

Tuy nhiên, đó là những hoạt động hợp tác quân sự diễn ra đều ở rất xa khu vực nóng Ukraina. Điều mà các nước phương Tây lo ngại nhất hiện nay là quan hệ quốc phòng « bền chặt » Nga – Trung sẽ dẫn tới việc Bắc Kinh hỗ trợ quân sự Matxcơva trong cuộc chiến tranh tại Ukraina. Tại Hội nghị An ninh Munich tháng 02/2023, Hoa Kỳ đã cảnh báo khả năng Trung Quốc cung cấp vũ khí cho Nga. Mặc dù Bắc Kinh nhiều lần bác bỏ, nhưng giới quan sát vẫn chú ý rất sát mọi động thái có liên quan đến sự hậu thuẫn quân sự của Trung Quốc. Trong khi đó, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, Ursula von der Leyen, trong chuyến thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng 04, và mới nhất là ngoại trưởng các nước G7 họp tại Tokyo từ đầu tuần này, đã đưa ra những cảnh cáo răn đe với Trung Quốc về chủ đề này.

Những năm qua, Matxcơva và Bắc Kinh liên tục tăng cường hợp tác trên tất cả các lĩnh vực. Mối quan hệ « không giới hạn » như xác nhận của ông Tập Cận Bình, ngày tiến xa hơn từ khi xung đột Nga – Ukraina bùng phát hồi tháng 2/2022, nhất là khi hai nước tìm được động cơ chung : thiết lập lại trật tự thế giới mới không có sự thống trị của Hoa Kỳ.