Gia đình và luật sư nói nhà hoạt động Trần Văn Bang bị mức án \’quá nặng\’

14 tháng 5 2023

Nhà hoạt động Trần Văn Bang, 62 tuổi, bị tạm giam tại số 4 Phan Đăng Lưu, Quận Bình Thạnh, TP HCM trong khi khối u đang diễn tiến xấu, luật sư và gia đình ông nói với BBC News Tiếng Việt vào hôm 14/05.

Kỹ sư Trần Văn Bang bị tuyên án tám năm tù giam vì tội \”chống phá nhà nước\” trong phiên tòa sơ thẩm ngày 12/05 tại Tòa án Nhân dân TP HCM. Ông bị bắt tạm giam để điều tra hôm 01/03/2022.

Cáo trạng nói ông Bang đã dùng ba tài khoản Facebook để đăng 39 bài viết và tàng trữ bốn tài liệu \”tuyên truyền chống nhà nước\”.

Tại phiên tòa, ông Bang nói ông không chống phá nhà nước mà chỉ muốn thực hiện quyền tự do ngôn luận.

\’Mức án quá nặng\’

Luật sư Trần Đình Dũng, người bào chữa cho ông Trần Văn Bang nói với BBC News Tiếng Việt hôm 14/5 rằng tòa đã ra mức án cao trong mức đề nghị của Viện Kiểm sát là từ sáu đến tám năm tù.

\”Thông thường, Viện Kiểm sát đề nghị mức sáu đến tám năm thì tòa sẽ xử mức ở giữa, nhưng [trong vụ này] họ đã xử đến mức tám năm,\” ông nói.

Từ Sài Gòn, một người thân trong gia đình ông Trần Văn Bang nói với BBC rằng gia đình thấy mức án là \”quá nặng\”.

\”Đáng lẽ anh tôi phải trắng án. Thật ra những bài viết của anh tôi trên Facebook chỉ là bày tỏ chính kiến về một số vấn đề xã hội, viết dạng câu hỏi.\”

\”Tôi có thể khẳng định là anh tôi không hề chống phá nhà nước, không phản bội lại nhân dân.\”

\”Anh tôi luôn muốn có một xã hội dân chủ, công bằng, luôn được tôn trọng sự thật, người dân được đảm bảo các quyền con người vì họ giờ đây bị mất nhiều quyền tự do nhiều lắm.\”

Được biết ông Trần Văn Bang đang trong tình trạng sức khỏe yếu.

\”Ông ấy có khối u, cũng khá lâu rồi, giờ thì khối u này trở nên lớn hơn,\” Luật sư Dũng nói.

\”Ngày 10/05 khi tôi vào trại giam thì mới biết bên cơ quan y tế của trại giam cũng đề nghị phẫu thuật bóc tách khối u. Tình hình nghiêm trọng nên người ta mới đề nghị như vậy.\”

\”Tuy nhiên, điều kiện y tế của trại giam rất đáng ngại để tiến hành ca phẫu thuật như thế.\”

Ông Bang sau phiên tòa đã muốn gặp luật sư Dũng tại trại giam để lập di chúc.

\”Chuyện này khiến tôi rất ái ngại về sức khỏe của ông Bang. Tôi cũng đề nghị đưa chi tiết này vào bản án để khi phúc thẩm có thể xem xét về tính nhân đạo,\” Luật sư Dũng nói.

Bên cạnh khối u, ông Bang còn mắc các bệnh khác và sức khỏe ông hiện đang tuột dốc, đại diện gia đình ông cho biết.

\”Thời gian gần đây sức khỏe của anh tôi xuống rất nhiều, khối u đang diễn biến xấu hơn. Và anh tôi còn mắc các bệnh mãn tính khác. Anh tôi đang rất cần được đưa ra ngoài để chữa trị.\”

Người mẹ 90 tuổi tại phiên tòa ngột ngạt

Gia đình đã rất vất vả mới có thể đưa người mẹ già hơn 90 tuổi của ông Bang vào dự phiên xét xử.

\”Gia đình tôi không nhận được giấy mời tham dự phiên tòa. Hôm trước đó, anh trai tôi đến đòi giấy mời thì họ nói cứ đem căn cước công dân đến thôi vì tòa xét xử công khai.\”

\”Đến ngày xử án hôm 12/05, công an lại làm khó dễ, đòi giấy khai sinh, chứng minh quan hệ anh em… Gia đình tôi cũng đã mang theo sẵn, thì sau đó họ nói là phải có giấy mời, giấy triệu tập mới được vào tòa.\”

\”Mẹ tôi, hơn 90 tuổi khi đi taxi đến phiên tòa thì bị công an làm khó dễ, thậm chí họ không cho taxi đậu xe trước cổng tòa án.\”

\”Mẹ tôi già yếu lắm rồi, công an nói chỉ cho mẹ tôi vào, không cho anh chị em tôi vào. Thế là chúng tôi cõng mẹ vào, tôi phải đem lỉnh kỉnh tã, sữa, nước cho mẹ…\”

\”Thầy giáo của anh Bang, hơn 80 tuổi, đến cũng bị ngăn cản, đòi phải có giấy mời, giấy triệu tập.\”

\”Gia đình tôi ngồi ở sảnh từ dưới sân đi lên, không được vào phòng xét xử, chỉ nghe qua màn hình mà thôi.\”

\”Công an còn ác thế này, trời hôm đó nóng tới 40 độ C mà mấy nhân viên an ninh kéo mấy cái quạt chỉ cho họ.\”

\”Ba mẹ con tôi ngồi trong tiết trời nóng bức. Thấy mẹ tôi mệt vì nóng quá, tôi tới hỏi quạt máy thì họ làm khó dễ, nói là không kéo dây ra được.\”

\”Thấy người già như vậy lẽ ra họ phải nhường cho bà, thế mà họ vô cảm, vô tâm như thế đó.\”

Tuy nhiên, gia đình đồng thời cũng nhận được những sự quan tâm ấm lòng quanh phiên xử.

\”Trước đó, năm hay sáu cơ quan ngoại giao nước ngoài yêu cầu tham dự phiên tòa nhưng ngày 11/05 chính quyền bác bỏ hết.\”

\”Tuy nhiên, lãnh sự quán Mỹ và Pháp đã kiên quyết đấu tranh để được vào, và tôi có gặp họ ngoài sân tòa. Họ rất quan tâm và lo lắng cho anh Bang.\”

\”Đại diện Lãnh sự quán Pháp ôm gia đình tôi. Chúng tôi rất xúc động khi nhận được chia sẻ,\” đại diện gia đình nói với BBC.

Internet và quyền tự do biểu đạt tại Việt Nam

Trước phiên tòa sơ thẩm ngày 12/05, Human Rights Watch đã yêu cầu thả tự do cho ông Trần Văn Bang.

\”Chính phủ Việt Nam đã thường xuyên vận dụng Điều 117 Bộ luật Hình sự nhằm bịt miệng bất kỳ công dân nào dám sử dụng internet để chỉ trích chính phủ hoặc lên tiếng ủng hộ nhân quyền và dân chủ. Chính quyền Việt Nam phải ngay lập tức thả tự do cho Trần Văn Bang và bãi bỏ điều luật tàn bạo này,\” Phil Robertson, Phó Giám đốc châu Á của Human Rights Watch nói.

\”Nhà nước Việt Nam đã cho thấy sự yếu kém, không phải sức mạnh, khi giam giữ và truy tố bất kỳ ai bày tỏ quan điểm chỉ trích chính phủ trên internet. Ông Trần Văn Bang không nên bị trừng phạt chỉ vì đơn giản đang thực thi quyền căn bản về tự do biểu đạt.\”

Theo thống kê từ Human Rights Watch, từ năm 2018 đến nay, đã có ít nhất 60 blogger và các nhà hoạt động ở Việt Nam bị kết án theo Điều 117 Bộ luật Hình sự 2015, với mức án từ 4 đến 15 năm tù giam.

Trong cùng khoảng thời gian này, đã có ít nhất 13 nhà hoạt động nhân quyền khác bị kết án theo Điều 88 Bộ luật Hình sự 1999 – là điều khoản sau được sửa đổi thành Điều 117 Bộ luật Hình sự 2015 – với mức án từ 4 đến 12 năm tù giam.

Như vậy, chỉ trong năm năm qua, Việt Nam đã kết tội và tống giam ít nhất 73 người bị coi là \’chống phá nhà nước\’, hầu như chỉ dựa vào các hoạt động của họ trên internet.

Trước phiên xử ông Bang hôm 12/5, ông Nguyễn Lân Thắng là nhà hoạt động gần đây nhất ở Việt Nam bị tuyên án 6 năm tù và 2 năm quản chế theo Điều 117.

Ông Trần Văn Bang, sinh năm 1961, phục vụ trong quân ngũ thời thập niên 1980, tham gia chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc. Ông là sinh viên Học viện Thuỷ Lợi khóa 1977 – 1982, từ chối trở thành giảng viên của học viện để tham gia chiến đấu.

Ông Bang đã tham gia các cuộc biểu tình chống Trung Quốc ở Sài Gòn trong khoảng 10 năm qua.

Ông cũng tham gia các cuộc biểu tình đòi bảo vệ môi trường, nhân quyền và phản đối Luật An ninh Mạng, Dự luật Đặc khu của Việt Nam hồi năm 2018.

Tháng 11/2015, ông bị đánh đập gây thương tích trong cuộc biểu tình phản đối Tập Cận Bình khi nhà lãnh đạo Trung Quốc sang thăm Việt Nam.

Ông từng tuyệt thực vào tháng 12/2020 để ủng hộ tù nhân lương tâm Trần Huỳnh Duy Thức, người đang thụ án 16 năm tù giam vì tội tuyên truyền đòi quyền dân chủ.