Colombia: Làm cách nào bốn em bé có thể sống sót trong \’rừng thiêng nước độc\’?

• Matt Murphy
• BBC News

12 tháng 6 2023

Đêm khuya ngày thứ Sáu 09/06, ngay giữa khu rừng rậm Colombia, những chiếc radio của quân đội vang lên tín hiệu sự sống với thông điệp mà cả đất nước đã nguyện cầu: \”Phép màu, phép màu, phép màu, phép màu.\”

Mã số của quân đội cho thấy bốn trẻ em bị mất tích trong rừng trong 40 ngày qua vẫn còn sống sót.

Các em nhỏ, tất cả đều thuộc bộ tộc bản địa Huitoto, đã bị mất tích kể từ khi một chiếc bay hạng nhẹ lao xuống rừng Amazon vào buổi sớm ngày 01/05.

Thảm kịch đã khiến người mẹ qua đời, và ba đứa con, 13, chín, bốn và một tuổi, bị lạc trong một khu vực đầy rắn, báo đốm và muỗi.

Nhân viên cứu hộ ban đầu e sợ điều tồi tệ nhất sẽ xảy đến, nhưng những dấu chân, trái cây trong rừng bị ăn dở, và những tín hiệu khác sớm mang đến cho họ một hy vọng là các em có thể còn sống sót sau khi rời khỏi nơi chiếc máy bay rơi để tìm kiếm sự giúp đỡ.

Trong sáu tuần kế tiếp, các em nhỏ chống chọi với những khó khăn, mà Tổng thống Colombia Gustavo Petro gọi là \”một minh chứng về khả năng sinh tồn toàn diện sẽ vẫn còn lưu lại trong sử sách\”.

\’Những đứa trẻ trong rừng\’

Nếu từng có những trẻ em được trang bị tốt để vượt qua những thách thức như vậy thì đó là gia đình Mucutuy.

Người thuộc bộ tộc người Huitoto đã học cách săn bắt, đánh bắt cá và hái lượm từ khi còn nhỏ, và ông của các em Fidencio Valenci nói với các phóng viên rằng những người con lớn nhất của họ, Lesly and Soleiny đã quen với rừng rậm.

Phát biểu trước truyền thông của Colombia, dì của những trẻ em này, bà Damarys Mucutuy cho biết gia đình thường xuyên chơi trò \”sinh tồn\” khi lớn lên cùng nhau.

\”Khi chúng tôi chơi, chúng tôi dựng nên những túp lều nhỏ,\” bà nhớ lại. Bà cho biết thêm Lesly ,13 tuổi \”biết trái cây nào mà cô bé không thể ăn được bởi vì có nhiều trái cây độc trong rừng. Và Lesly còn biết chăm sóc cho em bé nữa\”.

Sau vụ tai nạn, Lesly đã dựng các nơi trú ẩn tạm thời từ những nhánh cây, được cột với nhau bằng dây thun cột tóc của mình.

Cô bé cũng tìm Fariña, một dạng bột mì từ mảnh vỡ của chiếc máy bay Cessna 206 bị rơi.

Những đứa trẻ sống nhờ bột mì cho đến khi hết và sau đó đã ăn các loại hạt, Edwin Paki, một trong những người đứng đầu bộ tộc và có tham gia vào nỗ lực tìm kiếm, nói với các phóng viên.

\”Có một loại trái cây, tương tự như quả chanh dây, gọi là avichure,\” ông cho biết. \”Các em cũng tìm hạt để ăn từ cây avichure cách đó khoảng 1,5 km từ địa điểm máy bay rơi.\”

Astrid Cáceres, người đứng đầu Viện Phúc lợi Gia đình Colombia (Colombian Institute of Family Welfare) nói thời điểm xảy ra vụ tai nạn là \”khi khu rừng vào mùa thu hoạch\” và các em nhỏ có thể ăn trái cây chín.

Nhưng các em nhỏ vẫn phải đối mặt với những thách thức rất khó khăn để tồn tại trong một môi trường khắc nghiệt.

Trả lời BBC Mundo ngày thứ Bảy 10/06, Alex Rufino, một chuyên gia về bản địa nói các em nhỏ \”đã ở trong một rừng rậm rất tăm tối, rậm rạp, có những cây lớn nhất trong vùng\”.

Và trong khi các em nhỏ có thể dùng lá cây để lọc nước uống, thì ông cũng cảnh báo \”các lá cây khác rất độc\”.

\”Đây là một khu vực chưa được khám phá. Các thị trấn thì lại nhỏ và chúng lại nằm gần sông, không phải trong rừng,\” ông cho biết thêm.

Bên cạnh việc tránh những con thú săn mồi, những trẻ em cũng phải chịu đựng mưa bão dữ dội và có thể phải chạy trốn những nhóm vũ trang, được cho hoạt động trong rừng.

Vào một giai đoạn, các em đã phải bảo vệ bản thân trước một con chó hoang, Tổng thống Petro nói.

Nhưng ông Rufino cũng lưu ý rằng cô bé 13 tuổi được lớn lên trong một cộng đồng bộ tộc bản địa, sẽ có nhiều kỹ năng cần có để sinh tồn trong một môi trường như vậy.

John Moreno, người đứng đầu nhóm Guanano ở Vaupes, miền đông nam Colombia, nơi các em nhỏ được nuôi dưỡng, cho biết bốn em nhỏ này đã được \”bà ấy nuôi nấng\”, một đấng cao niên được tôn kính trong bộ tộc.

\”Các cháu tận dụng những gì đã học được trong cộng đồng, dựa vào kiến thức từ tổ tiên để tồn tại,\” ông cho biết.

Giải cứu ngoạn mục

Khi công cuộc tìm kiếm tiếp diễn, giới chức tại Bogota đã chịu áp lực vì sự trì trệ của mình. Tổng thống Petro đã đối mặt với những lời chỉ trích sau khi văn phòng của ông ta đã đăng một dòng tweet sai rằng các em nhỏ đã được tìm thấy.

Giới chức đã rải 10.000 tờ rơi với những lời khuyên về sinh tồn được viết bằng tiếng Tây Ban Nha và tiếng bản địa của bộ tộc Huitoto, và các trực thăng của quân đội phát đi thông điệp của bà các em nhỏ qua loa, để trấn an các em là công cuộc tìm kiếm vẫn đang tiếp diễn.

Nhưng khi truyền thông chưa nắm tin, quân đội Colombia ngày càng gần tìm ra được các em nhỏ. Trong một số khoảnh khắc, những đội cứu hộ chỉ cách nơi các em nhỏ được phát hiện chỉ trong khoảng từ 20 đến 50 mét, người chỉ huy chiến dịch tìm kiếm, Tướng Pedro Sánchez nói.

Trước khi các em nhỏ được phát hiện, khoảng 150 binh sĩ và 200 tình nguyện viện từ các nhóm bộ tộc bản địa đã cùng tham gia chiến dịch, bao phủ trên một khu vực rộng hơn 300 km2.

\”Đây không chỉ là một cuộc tìm kiếm \”cây kim trong đống rơm\”, mà đây mà con rận bé xíu trong một chiếc thảm rộng, bởi vì các em nhỏ cứ di chuyển,\” Tướng Sanchez nói với các phóng viên trong quá trình tìm kiếm.

Nhưng vào ngày thứ Sáu 09/06, sau quá trình tìm kiếm kéo dài hơn một tháng, những chú chó cứu hộ đặc nhiệm đã tìm thấy các em nhỏ.

Câu nói đầu tiên từ người chị cả Lesly, đang ẵm em bé trong tay mình, là \”Con đói\”, một trong những nhân viên cứu hộ nói với Đài RTVC của Colombia. Một trong những bé trai, đang nằm, ngồi dậy và nói rằng: \”Mẹ cháu đã chết rồi\”.

Sau đó có thông tin là mẹ của những cháu bé đã sống trong bốn ngày trong rừng sau vụ máy bay rơi. \”Trước khi vợ tôi chết, vợ tôi nói với các con rằng, \’Các con phải ra khỏi đây\’,\” cha của các em, Manuel Ranoque nói.

Một video được Bộ Quốc phòng Colombia chia sẻ cho thấy những đứa trẻ được đưa lên trực thăng trong đêm tối bay trên những cây cao. Các em nhỏ được máy bay chuyển tới thủ đô Bogota, sau đó được các xe cứu thương đưa đến bệnh viện để được chữa trị.

Gia đình các em cảm ơn quân đội vì đã duy trì nỗ lực tìm kiếm mặc dù cơ hội sống sót rất thấp, và họ đã kêu gọi chính phủ mang các em nhỏ trở về nhà càng sớm càng tốt.

\”Tôi không bao giờ từ bỏ hy vọng, tôi luôn ủng hộ cuộc tìm kiếm. Tôi cảm thấy rất hạnh phúc, tôi cảm ơn Tổng thống Petro và \’những người đàn ông quê hương của chúng tôi\’ đã trải qua rất nhiều gian khó,\” bà của các em nói với truyền thông nhà nước.

Tổng thống Petro cũng ca ngợi các nỗ lực của quân đội và tình nguyện viên, gọi đây là \”sự gặp gỡ của tri thức: bản địa và quân đội\”, và nói thêm rằng \”đây là con đường thật sự dẫn đến hoà bình\”.

Nhưng ông cũng dành sự tán dương đặc biệt cho những đứa trẻ và sự kết nối giữa các em và môi trường.

\”Các em là những đứa trẻ trong rừng, và giờ cũng là trẻ em của Colombia,\” ông nói.

Trong khi nhiều người ở Colombia vốn có đông đảo người dân theo Công giáo, xem việc cứu hộ các em nhỏ là \”một phép màu\”, ông Rufino, một chuyên gia bản địa nói, câu chuyện thật sự nằm ở \”sự kết nối tâm linh với thiên nhiên\”.

\”Khu rừng không chỉ xanh, mà có những nguồn năng lượng cổ xưa mà các cộng đồng dân cư có thể kết nối, học tập và giúp đỡ lẫn nhau,\” ông cho biết.

\”Thật khó để hiểu điều này, tôi biết, nhưng đây là một cơ hội tốt cho xã hội, nhân loại, hiểu về những quan điểm thế giới khác nhau cùng tồn tại trong các vùng lãnh thổ.\”

\”Người mẹ ấy, linh hồn của bà đã bảo vệ các con mình,\” ông nói. \”Và giờ đây bà ấy đã có thể yên nghỉ.\”

Tường thuật bổ sung do Daniel Pardo, BBC Mundo thực hiện.