Hơn 60 tổ chức nhân quyền kêu gọi Obama thúc giục VN trả tự do cho bà Minh Hồng

21 tháng 6 2023

Hôm 20/6/2023, sáu mươi lăm tổ chức nhân quyền và môi trường đã công bố một bức thư ngỏ gửi tới cựu Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama, yêu cầu ông công khai kêu gọi chính phủ Việt Nam trả tự do vô điều kiện cho nhà hoạt động khí hậu và học giả của Quỹ Obama, Hoàng Thị Minh Hồng.

Bà Hồng đã bị giam giữ mà không bị buộc tội vào ngày 31/5 và bị bắt vì tội \”trốn thuế\” vào ngày hôm sau.

Bức thư viết:

\”Công an Việt Nam đã bắt giữ bà Hồng vào ngày 1/6/2023. Bà đang bị biệt giam và không được gặp luật sư. Chính phủ đang chuẩn bị truy tố bà Hồng với tội danh trốn thuế. Bà phải đối mặt với án tù bảy năm và nếu bị kết tội, bà có thể phải bị tù trong một hệ thống nhà tù nổi tiếng về tra tấn và thiếu trách nhiệm.\”

Bức thư cũng lập luận rằng vụ bắt giữ bà Hồng là vụ mới nhất trong một loạt các vụ truy tố có động cơ chính trị, sử dụng các cáo buộc sai trái về trốn thuế để hình sự hóa các hoạt động bảo vệ khí hậu:

\”Bà Hồng là nhà hoạt động khí hậu thứ năm bị bỏ tù trong hai năm qua tại Việt Nam vì bị cáo buộc trốn thuế. Đặng Đình Bách, một nhà hoạt động bị bỏ tù khác, đã bị kết án 5 năm tù sau khi ông vận động thành công để chính phủ loại bỏ carbon trong ngành năng lượng. Một cuộc điều tra nhân quyền, được công bố vào tháng Tư, đã ghi lại bằng chứng rõ ràng rằng các vụ truy tố này có động cơ chính trị và được thiết kế để hình sự hóa các hoạt động bảo vệ khí hậu bằng cách sử dụng các cáo buộc sai trái về trốn thuế.\”

\”Liên Hiệp Quốc và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã đưa ra tuyên bố công khai kêu gọi trả tự do cho bà Hồng. Ông đã gặp bà Hồng và ca ngợi công việc của bà, và quỹ ông tiếp tục sử dụng tên và hình ảnh của bà trên trang web của mình. Vì vậy, có lẽ sẽ rất thích hợp nếu ông tham gia cùng Liên Hiệp Quốc và Bộ Ngoại giao để đưa ra tuyên bố công khai của riêng ông kêu gọi chính phủ Việt Nam trả tự do cho bà.\”

Những người ký tên trong bức thư bao gồm các tổ chức nhân quyền hàng đầu, như Tổ chức Ân xá Quốc tế, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, tổ chức Hòa bình xanh (Greenpeace), Tổ chức Sông ngòi Quốc tế (International Rivers), và Những người bạn của Trái đất (Friends of the Earth).

Bức thư được đưa ra sau những tuyên bố công khai từ Liên Hiệp Quốc, Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Đức về việc bắt giữ bà Hong.

Hôm 8/6, cộng đồng cựu sinh viên quỹ Obama đã gửi thư riêng cho Obama, yêu cầu ông can thiệp để đảm bảo bà Hồng được trả tự do. Hai ngày sau, Quỹ Obama đã đưa ra một tuyên bố trên tài khoản Instagram của mình kêu gọi \”Việt Nam tôn trọng các quyền của bà Hồng\”.

Cùng ngày, nhà hoạt động khí hậu Thụy Điển Greta Thunberg cũng kêu gọi trả tự do cho bà Hồng.

Sau đó, ngày 15/6, Ban biên tập tờ Washington Post cho rằng Hoa Kỳ và các chính phủ G7 nên đặt điều kiện tài trợ cho quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam bằng việc yêu cầu trả tự do cho bà Hồng và các nhà hoạt động khí hậu khác khỏi tù. Bất chấp ngày càng nhiều tiếng kêu gọi trả tự do cho bà Hồng, cựu Tổng thống Mỹ Obama cho đến nay vẫn im lặng.

\”Ông Obama nên đẩy mạnh yêu cầu chính phủ Việt Nam trả tự do vô điều kiện cho bà Hồng,\” ông Ben Swanton, Đồng Giám đốc Dự án 88 nói. \”Một tuyên bố công khai của ông Obama có rất nhiều trọng lượng. Nó không chỉ giúp nâng cao nhận thức về hoàn cảnh của bà Hồng trong giới chính trị Hoa Kỳ, mà còn tạo ra nhiều áp lực trong nước đối với chính phủ Việt Nam. Obama cực kỳ nổi tiếng ở Việt Nam. Nếu ông Obama kêu gọi trả tự do cho bà Hồng, chính phủ sẽ phải giải thích cho người dân Việt Nam lý do tại sao bà Hồng bị giam giữ.\”

Bà Hồng bị bắt giữ thế nào?

Hôm 31/5/2023, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã tạm giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng cùng với khoảng 15 nhân viên cũ và hiện tại và chồng của bà. Bà Hồng buộc phải thú nhận hành vi trốn thuế và vào ngày 1/6 và chính thức bị bắt theo điều 200 Bộ luật Hình sự Việt Nam. Trong khi các nhân viên và chồng bà được trả tự do, bà Hồng hiện bị giam giữ biệt lập trước khi xét xử.

Ben Swanton, Đồng Giám đốc Dự án 88 nhận định rằng do đây là vụ bắt giữ có động cơ chính trị nên có thể phải mất một thời gian dài, có khi tới một năm, trước khi bà Hồng được đưa ra xét xử và kết án.

Trong khi đó, chính phủ Việt Nam tới nay chưa công bố chính thức lý do bắt giữ bà Hồng.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng là nhà hoạt động môi trường và lãnh đạo phong trào chống biến đổi khí hậu tại Việt Nam. Năm 2013, bà Hồng thành lập Trung tâm Hành động Chung tay và Kết nối vì Tăng trưởng và Môi trường (CHANGE), một tổ chức ủng hộ các hoạt động chống biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và động vật hoang dã. CHANGE là thành viên của Liên minh Năng lượng Bền vững Việt Nam, một liên minh vận động chính sách đã bị buộc phải giải tán sau khi 4 lãnh đạo của liên minh này bị bỏ tù vì tội trốn thuế trong giai đoạn 2021-2022.

Năm 2017, CHANGE đã tổ chức kiến nghị ngừng xây dựng một nhà máy nhiệt điện than ở tỉnh Long An của Việt Nam, đã thu được hơn 15.000 chữ ký và được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Tuy nhiên, công việc này đã buộc phải dừng lại sau khi cảnh sát can thiệp.

Bà Hồng nói rằng \”các chữ ký đã được lên kế hoạch gửi cho các chủ sở hữu và nhà đầu tư Hàn Quốc, và các nhà lãnh đạo chính phủ Việt Nam, nhưng do sự đàn áp của cảnh sát trong thời gian đó, chúng tôi quyết định không gửi kiến nghị.\”

Theo ông Swanton, hoạt động tích cực của CHANGE khiến tổ chức này trở thành kẻ thù của ngành than.

Bà Hồng đã không giấu giếm điều này và trong một bài báo đăng trên báo nhà nước Việt Nam, bà được trích dẫn nói rằng \”ngành than là vô đạo đức\”.

Bối cảnh vụ bắt giữ

Việc bắt giữ các các nhà hoạt động khí hậu hàng đầu của Việt Nam diễn ra vào thời điểm chính phủ Việt Nam đang trong quá trình đàm phán các chi tiết của Hiệp định Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JET-P) trị giá 15 tỷ USD với khối G7 cộng, Đan Mạch và Na Uy.

Theo thỏa thuận, Việt Nam được cho là sẽ phải đạt trung hòa carbon vào năm 2050.

Để quá trình chuyển đổi diễn ra công bằng và bình đẳng, cần phải có sự tham vấn thường xuyên với giới truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và các bên liên quan khác. Tuy nhiên, ông Swanton lưu ý rằng \”nếu các xu hướng hiện tại tiếp tục, thì sẽ không còn tổ chức dân sự độc lập nào tham gia vào quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam.\”