Blogger Lê Anh Hùng mãn án 5 năm sau khi bị giam trong bệnh viện tâm thần, nhà tù

2023.07.05

Blogger VOA Lê Anh Hùng

FB Le Anh Hung

Sau năm năm bị giam giữ và bị ép buộc điều trị tâm thần, ông Lê Anh Hùng mãn án vào ngày 5/7/2023.

Bị bắt từ tháng 7 năm 2018 dưới cáo buộc “lợi dụng các quyền tự do dân chủ”, blogger 50 tuổi này đã phải trải qua quá trình giam giữ khắc nghiệt, ngay cả khi so sánh với những người tù chính trị khác. 

Trong tổng cộng 5 năm bị giam cầm, thì có đến hơn ba năm ông Lê Anh Hùng bị giam hãm và bị ép buộc điều trị tâm thần ở một cơ sở của nhà nước. Khoảng thời gian còn lại thì ông phải trải qua hai nhà tù có tiếng hà khắc gồm trại giam Hỏa Lò và trại Ba Sao ở Hà Nam. Đây là những nơi chuyên giam giữ tù chính trị ở phía bắc.

Ông này cũng phải trải qua quá trình giam giữ không xét xử dài đến bốn năm, tức bị tước đoạt tự do khi chưa bị tòa kết tội, một kỉ lục trong giới tù chính trị.

Nhưng điều đặc biệt nhất đối với trường hợp của nhà hoạt động dân chủ này, đó là mặc dù ông bị cơ sở điều trị tâm thần xác định “mất khả năng nhận thức trong khi phạm tội”, điều đáng lý ra phải buộc nhà nước trả tự do cho ông, nhưng trái lại, ông Lê Anh Hùng đã bị tòa án tuyên 5 năm tù giam hồi ngày 30 tháng 8 năm 2022.

Ở Việt Nam, việc quan chức nhà nước phạm tội nhưng sau đó không bị bắt vì có giấy giám định tâm thần đã trở thành hiện tượng được biết đến rộng rãi. Tuy nhiên, trong trường hợp của ông Lê Anh Hùng, thì tiêu chuẩn đó lại không được áp dụng.

Phiên tòa xét xử ông này cũng đặc biệt không kém, được diễn ra dưới hình thức xử kín. Không một ai ngoài ông Lê Anh Hùng được phép xuất hiện tại tòa, thậm chí gia đình cũng không được thông báo. Một điều mà các tù chính trị khác hiếm khi phải trải qua trong những năm gần đây.

Trả lời phỏng vấn của Đài Á châu Tự do trong ngày đầu sau khi mãn án, ông Lê Anh Hùng cho biết cảm nghĩ của mình:

“Thì được tự do sau 5 năm ở trong nhà tù Cộng sản tôi tất nhiên cũng cảm thấy vui thôi, nhưng mà trở về với xã hội thấy bây giờ tình hình bầu không khí sinh hoạt dân chủ ngột ngạt hơn, biết bao nhiêu người đã bị bắt thì tôi cũng lấy làm buồn. Trong cái niềm vui riêng của mình nhưng cũng có nỗi buồn chung cho bầu không khí sinh hoạt chính trị của đất nước.”

Nói về khoảng thời gian bị ép buộc điều trị tâm thần, ông Lê Anh Hùng cho biết đã bị cưỡng chế tiêm và uống thuốc mà không biết nguồn gốc cũng như tác dụng, khiến cho sức khỏe của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

“Tôi vào đấy thì tôi phản đối việc uống thuốc nhưng họ trói tôi lại rồi tiêm thuốc độc tâm thần vào người tôi, tôi không thể chống cự lại họ được. Sau thì họ ép buộc tôi phải uống thuốc tâm thần, nếu mà tôi không uống thì họ lại trói rồi tiêm thuốc cho tôi. Thì tôi buộc phải uống. Uống thuốc vào thì ai cũng có thể hình dung ra, thuốc tâm thần thì vô cùng có hại cho sức khỏe thần kinh, trí não của con người.”

Ông cho biết thêm là đã liên tục phải chịu đựng sự hành hạ về mặt sức khỏe sau mỗi lần uống thuốc như buồn nôn, chóng mặt, ảo giác, mất ngủ, suy kiệt thể lực, và “lờ đờ như người bị tâm thần”. Trong hơn ba năm bị ép buộc điều trị tại bệnh viện tâm thần, ông Hùng cho biết ngày nào ông cũng phải uống thuốc.   

Dù phải trải qua 5 năm tù đày cho những bài viết và phát ngôn của mình về tình hình chính trị, xã hội ở Việt Nam. Nhưng ông Lê Anh Hùng cho biết mình chấp nhận đó như một điều bình thường. Tuy nhiên, ông cũng tỏ ra thất vọng khi tình hình ở trong nước ngày càng trở nên xấu hơn.

“Việc chúng tôi lên tiếng đấu tranh cho một Việt Nam tốt đẹp hơn thì có rất nhiều người đã làm. Tôi chỉ là một trong số rất nhiều người đó thôi. Khi mà chúng tôi dấn thân vào con đường này thì chúng tôi sẵn sàng chấp nhận chuyện tù đày. Tôi chỉ buồn rằng sau thời gian mà tôi chịu tù đày như vậy, khi trở về thì tình hình nhân quyền, dân chủ ở trong nước có vẻ như càng ngột ngạt hơn.”

Trước khi bị bắt, ông Lê Anh Hùng từng làm đơn tố cáo ông Hoàng Trung Hải, Phó Thủ tướng vào thời điểm đó, tội buôn lậu và làm gián điệp cho Trung Quốc, và đương kim Tổng Bí thư đảng Nguyễn Phú Trọng tội “phản quốc”. Ông Lê Anh Hùng cũng chỉ trích kịch liệt Bí thư Thành ủy Hà Nội lúc bấy giờ là ông Phạm Quang Nghị.