August 23, 2023
Nhật báo tài chính của Anh quốc cảnh báo về cổ phiếu Vinfast trên sàn chứng khoán Mỹ và cho rằng đây một lối niêm yết qua cửa hậu, vào một cái vỏ đã niêm yết sẵn. Và giá cổ phiếu chỉ là một con số trên màn hình chứ không phải sự đánh giá của thị trường về giá trị của công ty.
Các công ty mua lại có mục đích đặc biệt (Spacs) không còn được ưa chuộng. Được quảng cáo là một cách hấp dẫn để niêm yết trên thị trường chứng khoán, các công ty séc trắng này thường sáp nhập với các công ty dưới chuẩn với mức định giá cắt cổ. Các nhà đầu tư bây giờ đã chán kiểu giao dịch này.
Sự kết hợp kinh doanh của VinFast với Black Spade về hình thức là một de-Spac (hợp nhất với Spac). Các công ty luật hàng đầu đã soạn thảo hồ sơ lên SEC và tất cả các biện pháp bảo vệ về mặt thủ tục, bao gồm phiếu bầu của cổ đông và quyền mua lại, đều được tôn trọng một cách nghiêm ngặt. Nhưng về bản chất, thỏa thuận này giống như một vụ sáp nhập ngược kiểu cũ.
Một mặt, Black Spade Spac – huy động được 169 triệu đô la khi làm IPO – chỉ còn lại 13,6 triệu đô la sau khi trả lại cho cổ đông. Đó là món hồi môn tí xíu nực cười cho cuộc hôn nhân trị giá 23 tỷ USD. Mặt khác, VinFast thả nổi dưới một phần trăm và khối lượng giao dịch thấp và đang giảm. Việc niêm yết trên thị trường chứng khoán phải cung cấp khả năng phát hiện giá và tính thanh khoản; cổ phiếu VinFast không có những cái này.
Việc niêm yết của VinFast có nguy cơ lặp lại cái gọi là “giao dịch eejit” nổi tiếng vào năm 2013 khi Ngân hàng Allied Irish Bank được quốc hữu hóa trong thời gian ngắn đạt mức vốn hóa thị trường 99 tỷ USD, khiến nó trở thành cổ phiếu ngân hàng có giá trị nhất châu Âu. “Eejit” là một cách đọc chữ “idiot”, người ngu. Eejit trade là mua những cổ phiếu không biết giá thật vì số cổ phiếu lưu hành quá ít.
Vào thời điểm đó, AIB có ít hơn một phần trăm cổ phiếu được giao dịch tự do, dẫn đến giá cổ phiếu bị thổi phồng một cách giả tạo và lố bịch. Bộ trưởng Tài chính Ireland thậm chí còn cảnh báo các nhà đầu tư không nên mua cổ phiếu này.
Điều đáng lo ngại ở đây là các nhà đầu tư nhỏ có thể mua cổ phiếu VinFast vì tưởng lầm rằng giá cổ phiếu phản ánh phán đoán chung của thị trường. Trên thực tế, hầu như không có thị trường nào xác thực việc định giá. Sau khi đệ trình lên SEC, VinFast đã rút đơn IPO và do đó chưa bao giờ thử thách khẩu vị của nhà đầu tư. Và gần như toàn bộ cổ đông của Spac đã lấy lại tiền mặt thay vì nhận cổ phần của VinFast. Vào tháng 6, VinFast đã cố gắng huy động 250 triệu USD thông qua PIPE (đầu tư tư nhân vào vốn cổ phần công), đây là một tính năng phổ biến trong de-Spacs, nhưng đã từ bỏ ý tưởng này.
Theo hồ sơ, VinFast và Black Spade đã định giá vốn cổ phần 23 tỷ USD bằng cách lấy bội số giá trên doanh thu dự báo năm 2023 của nhà sản xuất xe điện Lucid Group, giảm 18% để phản ánh “chiết khấu phát hành mới” và áp dụng vào con số doanh thu kiếm được từ ưu đãi quản lý của VinFast cho năm 2023, mà – như chúng ta đã được thông báo rõ ràng – “không nhằm mục đích dự đoán hay dự báo.” Điều đó nghe có vẻ không giống một kết quả M&A (Hợp nhất và mua) được đàm phán gay gắt, càng không phải là một phán quyết của thị trường.
Dù sao, không có ý kiến về sự công bằng của định giá từ một cố vấn tài chính bên thứ ba, mặc dù điều này đã trở thành “yêu cầu thực tế đối với de-Spacs”.
Thực chất, VinFast sử dụng Black Spade Spac để niêm yết khi không tìm được người mua cổ phiếu của mình.
Không có lý do để nghi rằng có điều không hay, nhưng vụ hợp nhất kinh doanh này đã hầu như không mang lại lợi nhuận nào, không phát hiện được giá cổ phiếu và không có tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp. Ranh giới giữa legit (hợp pháp) và “eejit” ngày càng mỏng hơn.
