August 30, 2023
Tờ báo hàng đầu của Mỹ dự báo vụ niêm yết thông qua SPAC “ngu ngốc” của Vinfast trên sàn chứng khoán Mỹ “sẽ kết thúc trong nước mắt”.
Khi Vinfast công bố kế hoạch niêm yết tại Mỹ, thương vụ đi “đường tắt” thông qua SPAC (công ty mua lại có mục đích đặc biệt), các chuyên gia đã đánh giá rằng đây là một vụ ngu ngốc và cổ phiếu có thể sẽ biến động do số lượng cổ phiếu sẵn có để giao dịch quá thấp.
Sau khi hoàn tất thương vụ sáp nhập vào đầu tháng này, cái gọi là vốn hóa thị trường của Vinfast bỗng nhiên… tăng vọt lên 190 tỷ USD, khiến hãng xe non trẻ trở thành nhà sản xuất xe hơi có giá trị thứ ba trên thế giới, chỉ sau Tesla Inc. và Toyota Motor. Cùng lúc đó, Phạm Nhật Vượng là một trong những người giàu nhất thế giới.
Tuy nhiên, những giá trị này về cơ bản là vô nghĩa và chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Bởi lẽ, chỉ một phần rất nhỏ trong số 2,3 tỷ cổ phiếu của Vinfast đang lưu hành có sẵn để giao dịch. Không mất nhiều thời gian để bơm một chiếc phao nhỏ và các nhà đầu tư bán lẻ đã vui vẻ tận dụng lợi thế.
Trong những phiên giao dịch gần đây, toàn bộ số cổ phiếu này đã được đổi chủ trong một ngày và giá trị số cổ phiếu đó đã tăng khoảng tám lần.
Mặc dù Vinfast khó bán khống và phần lớn cổ phiếu chưa thể bán được, nhưng các nhà đầu cơ Vinfast đang chơi với lửa: Nền tảng tài chính cơ bản của nhà sản xuất này rất kém và xe Vinfast nhận được nhiều đánh giá gay gắt, chê bai thậm tệ.
Những người thực hiện giao dịch này – Vinfast và Black Spade lẽ ra hơn ai hết, biết cổ phiếu của họ có thể tăng giá theo kiểu “bạo phát bạo tàn”.
Trước Vinfast, đã có nhiều công ty niêm yết thông qua SPAC với số cổ phiếu nhỏ và sau đó tăng vọt trong thời gian ngắn – trong một số trường hợp, làm giàu cho những người trong nội bộ.
Nguyên nhân luôn giống nhau – số tiền hoàn lại cao khi phần lớn các cổ đông của SPAC yêu cầu lấy lại tiền thay vì tài trợ cho việc sáp nhập.
Trong trường hợp của Vinfast, 92% cổ đông chế giễu giá trị vốn chủ sở hữu được cho là 23 tỷ USD và mua lại. Bởi vì có rất ít cổ đông ủng hộ thương vụ này, những người sáng lập Black Spade buộc phải cung cấp một khoản hỗ trợ tài chính để đảm bảo số tiền mặt tối thiểu 30 triệu USD được huy động.
Những khoản mua lại cao đó chỉ còn lại 1,3 triệu cổ phiếu, mặc dù hiện tại có thể nhiều hơn: Hồ sơ này cho thấy gần 3 triệu cổ phiếu đã được gỡ khỏi các hạn chế bị khóa vào đầu tháng này theo thỏa thuận chung giữa Vinfast và nhà tài trợ SPAC.
Theo bản cáo bạch, gần 15 triệu chứng quyền mua cổ phiếu VinFast cũng sẽ sớm được thực thi, bao gồm cả những chứng quyền thuộc sở hữu của Black Spade, nhưng nếu không, cổ phiếu của nhà tài trợ SPAC sẽ bị khóa trong một năm, trong khi của Vượng bị khóa 180 ngày.
Về lý thuyết, Vinfast có thể cố gắng tận dụng giá trị cao thông qua đợt chào bán thứ cấp – chắc chắn hãng này đang “khát” tiền sau nhiều quý thua lỗ triền miên hàng tỷ đô. Vinfast chỉ còn 159 triệu USD tiền mặt vào cuối tháng 3 và lỗ lũy kế gần 6 tỷ USD. Tuy nhiên, việc bán thêm cổ phiếu có thể sẽ khiến giá giảm vì lượng cổ phiếu thả nổi lớn hơn sẽ khó bị siết chặt hơn.
Điều đáng ngạc nhiên là gã khổng lồ KKR & Co Inc. dường như lại dẫn đầu trong cuộc đua này. KKR, Qatar Holding LLC và Seatown Holdings International Pte. Ltd là các nhà đầu tư năm ngoái đã cho Vincom vay tổng cộng 625 triệu USD.
Bản cáo bạch nêu rõ những trái phiếu đó có thể đổi thành cổ phiếu Vinfast, mặc dù phải đến sáu tháng sau khi hoàn tất việc sáp nhập SPAC.
Ban đầu, Vinfast dự định IPO trên sàn chứng khoán Mỹ nhưng bất thành. Họ lập tức chuyển sang SPAC mà không giải thích lý do. Hợp tác với SPAC có nghĩa là các nhà đầu tư tổ chức không xác thực giá trị giao dịch và Black Spade đã quyết định từ bỏ việc tìm kiếm bản đánh giá công bằng (Fairness Opinion) về thương vụ này.
Với vụ niêm yết của Vinfast, các nhà đầu tư nhỏ lẻ được khuyến cáo sẽ sớm mất một số tiền lớn khi đặt cược vào vụ này.
Đã có thông lệ về chuyện các nhà sản xuất xe điện được SPAC hỗ trợ bay lên mặt trăng rồi chìm xuống như một hòn đá sau một quá trình “bơm xả” trên sàn chứng khoán.
Và Vinfast khó là ngoại lệ.
