19 tháng 9 2023
Hai nhà hoạt động mà chính quyền Biden tin rằng đã bị chính quyền cộng sản Việt Nam bắt giam một cách sai trái đang được đưa đến Mỹ dưới một thỏa thuận đã được đàm phán trước chuyến thăm của tổng thống Mỹ tới Hà Nội, quan chức Mỹ nói với Reuters.
Một luật sư nhân quyền, người đã vận động để buộc cảnh sát phải chịu trách nhiệm trước các hành vi ngược đãi, một giáo dân Công giáo đã bị trục xuất khỏi quê nhà, gia đình họ đang rời Việt Nam sang Mỹ, một trong các quan chức Mỹ cho hay.
Tại Mỹ, các gia đình này dự kiến sẽ tìm diện định cư theo chương trình tị nạn ‘Ưu tiên 1’. Các nhà hoạt động này không bị tù giam, nhưng bị cấm rời khỏi Việt Nam.
Chính phủ Việt Nam cũng đồng ý trả tự do cho hai nhà hoạt động đang bị giam giữ trước chuyến thăm của ông Biden tuần trước, một quan chức Mỹ cho hay, và đã ký một thỏa thuận riêng nhằm đạt được tiến bộ về các vấn đề như tự do tôn giáo, hoạt động của các tổ chức phi chính phủ (NGO) trong nước, điều kiện sống của các tù nhân và luật lao động, một trong các quan chức Mỹ cho hay.
Các chủ đề trong thỏa thuận riêng này, mà Reuters chưa đánh giá một cách độc lập, đã không được thông tin trước đó. Chúng được ký kết khi Việt Nam đồng ý nâng cấp mối quan hệ với Mỹ lên mức cao nhất cùng với Trung Quốc và Nga trong một chuyến thăm mà ông Biden đánh giá Việt Nam có triển vọng trở thành một trong những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực công nghệ cao.
Các thỏa thuận này được đưa ra sau khi chính quyền Biden vấp phải những chỉ trích về chính sách ngoại giao của họ với Việt Nam, Ấn Độ và Ả Rập Saudi, những quốc gia mà chính phủ tước bỏ quyền tự do chính trị vốn được hưởng ở phương Tây, và về các thỏa thuận của Mỹ về trao đổi tù nhân với Iran.
Các nhà hoạt động Việt Nam nói trên bao gồm một học giả về luật chuyên về tôn giáo – người đã được trả tự do để sang Đức và một người nữa bị tù với tội trốn thuế liên quan đến tổ chức NGO của ông.
Giới chức không nói rõ danh tính của ai trong số bốn người này vì lý do nhạy cảm ngoại giao và an ninh, nhưng tên của của hai cựu tù nhân đã được biết. Luật sư Nguyễn Bắc Truyển xác nhận ông được trả tự do và đã sang Đức cùng vợ vào đầu tháng này. Việc trả tự do cho nhà báo Mai Phan Lợi cũng được xác nhận vào đầu tháng này.
‘Các đại diện cho một nhóm lớn hơn nhiều’
Cộng đồng nhân quyền Việt Nam nhìn nhận tình trạng hiện nay đang diễn biến theo chiều hướng rất xấu.
Việt Nam đang giam giữ ít nhất 159 tù nhân chính trị và 22 người khác, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết đầu tháng này. Chính quyền Việt Nam đã bỏ tù 15 người với án tù dài hạn vào đầu năm nay mà không được xét xử công bằng, một nhóm vận động cho hay.
Việt Nam cũng soạn thảo các quy định mới nhằm hạn chế quyền tự do ngôn luận trực tuyến, cấm người dùng mạng xã hội đăng các nội dung liên quan đến tin tức nếu họ không phải là một nhà báo, theo những nguồn tin nắm rõ các quy định này.
“Thật phẫn nộ khi Tổng thống Biden chọn nâng cấp quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào thời điểm mà nhà nước độc đảng này đang đàn áp tàn bạo các nhà hoạt động, bất đồng chính kiến và tổ chức xã hội dân sự,” ông Ben Swanton, đồng giám đốc Dự án 88, một tổ chức vận động về quyền con người tại Việt Nam nói.
Việt Nam thường trả tự do cho các tù nhân trước các chuyến thăm cấp nguyên thủ quốc gia. Các quan chức chính quyền Biden đã thúc đẩy việc cấp thị thực xuất cảnh như một bước đàm phán cuối cùng về tuyên bố chung và hậu cần cho chuyến đi, theo một trong các quan chức Mỹ.
Những người này là ‘đại diện cho một nhóm lớn hơn nhiều của những người mà chúng tôi tin rằng cần phải được trả tự do,” một quan chức Mỹ cho hay.
“Mặc dù chúng tôi mong rằng đã có thể đón nhiều người hơn trước chuyến thăm của tổng thống, chúng tôi tin rằng mối quan hệ hợp tác ngày càng được tăng cường và củng cố này sẽ mang lại cho chúng tôi các phương tiện và quy trình mà chúng tôi cần để tiếp tục giải quyết các vấn đề này với những bạn Việt Nam.”
Giới chức Mỹ nói họ hi vọng những cuộc đối thoại này sẽ được thực hiện trong cả cuộc đối thoại về nhân quyền hàng năm với Việt Nam – đôi khi bị một số nhà hoạt động nhân quyền và quan chức coi là không mang tính thực chất – cũng như trong các cuộc đàm phán vẫn đang tiếp diễn giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và người đồng cấp Việt Nam, Bùi Thanh Sơn.
