- Lương Thái Sỹ
15 tháng 10, 2023
(minh họa: Unsplash)
Các nhà sản xuất điện thoại thông minh thường cập nhật bảo mật trên điện thoại bạn mua từ bốn đến tám năm, thậm chí lâu hơn. Khi vòng đời của nó đã hết (tức là không còn sự hỗ trợ của nhà sản xuất), tuổi thọ vẫn có thể kéo dài nhờ tài “phù phép” của “bên thứ ba”. Vì vậy, bạn cứ thoải mái sử dụng chúng trong thời gian dài nếu túi tiền eo hẹp.
Đến ngày “khai tử” không có nghĩa là không còn dùng được nữa
Nhiều người mua điện thoại, đặc biệt là iPhone thường xuyên hỏi câu hỏi này: Điện thoại của tôi đã năm, bảy tuổi. Nó vẫn an toàn để sử dụng chứ? Có lẽ đúng thế (với một số lưu ý)! Apple, Samsung và các nhà sản xuất điện thoại liên tục sửa các lỗi bảo mật của những chiếc điện thoại thông minh họ bán ra thị trường, thông qua việc cập nhật hệ điều hành trong nhiều năm liền. Bằng cách này, chiếc điện thoại cũ của bạn an toàn trước tin tặc. Nhưng thật không dễ dàng để biết chính xác bao nhiêu tuổi được xem là “quá cũ để còn an toàn”.
Theo các chuyên gia bảo mật kỹ thuật số, nhìn chung, điện thoại Android có thể sử dụng an toàn ít nhất bốn năm trở lên kể từ lúc mua mới. Một chiếc iPhone an toàn đến bảy, tám năm hoặc có thể lâu hơn. Chiếc Pixel 8 8 Pro mới của Google được cập nhật hệ điều hành đến 7 năm.
Dĩ nhiên, không phải ai cũng muốn cầm trong tay chiếc điện thoại thông minh già nua vì nhiều lý do; và trên nguyên tắc, điện thoại càng cũ càng dễ gặp hỏng hóc.
Các ứng dụng cũng không còn hoạt động tốt (hay chức năng đầy đủ) như điện thoại mới. Nhưng nếu bạn quyết định giữ điện thoại trong nhiều năm vì lý do tài chính hoặc lý do khác (như vật kỷ niệm hay yêu thích chẳng hạn) thì bạn cũng không cần phải lo lắng quá, ngay cả khi điện thoại của bạn không còn được cập nhật hệ điều hành và quá yếu để sử dụng những ứng dụng đã nâng cấp mới.
Thực tế cho thấy, mua một chiếc điện thoại cũ để dùng là một giải pháp tốt nếu bạn không có khả năng mua một chiếc mới giá trên dưới $1,000. Các nhà sản xuất và cơ quan quản lý điện thoại biết rất rõ là điện thoại thông minh được sinh ra để…chết sau khi hết vòng đời.
Nhưng chúng không chết hẳn mà chỉ kém an toàn hơn vì nhà sản xuất đã ngừng sửa các lỗ hổng bảo mật. Mất một số chức năng và kho ứng dụng hạn chế cũng không có nghĩa là điện thoại đã…vứt đi.
Điều quan trọng là các công ty điện thoại thông minh cần cho người mua biết “ngày chết” (trên danh nghĩa) của chiếc điện thoại họ mua. Và khi ngừng phát hành các bản sửa lỗi bảo mật cho dòng điện thoại nào, họ cũng nên trao quyền kiểm soát nó cho “bên thứ ba” (những người sửa chữa độc lập có thể giữ cho những điện thoại cũ vẫn hoạt động được). Với xe hơi, chúng ta có mốc thời gian chạy an toàn. Với điện thoại thông minh cũng thế. Nhà sản xuất sẽ đưa ra thời gian này.
Nói chung, việc tiếp tục sử dụng điện thoại cũ là khá an toàn, kể cả khi nó không còn nhận được bản cập nhật bảo mật từ nhà sản xuất hoặc các nhà sáng tạo ứng dụng không còn quan tâm đến nó.
Apple vẫn đang cập nhật bảo mật cho những chiếc iPhone có tuổi đời lên tới 8 năm. Nếu bạn đang dùng chiếc iPhone X 6 tuổi đời và không thể cập nhật lên hệ điều hành mới nhất iOS 17, bạn vẫn tiếp tục được cập nhật bảo mật cho iOS 16.
Thậm chí Apple vẫn cập nhật bảo mật cho iOS 15! Chính những bản cập nhật bảo mật đã giúp chiếc iPhone 8 năm tuổi an toàn, trừ khi bạn là mục tiêu có giá trị cao của tin tặc.
Nhưng Tarah Wheeler, giám đốc điều hành của công ty bảo mật thông tin Red Queen Dynamics không đồng ý như thế. Bà nói: “Chúng tôi thường xuyên sử dụng điện thoại cho công việc nên bảo mật là ưu tiên hàng đầu. Các điện thoại thế hệ mới bảo mật tốt hơn nhiều nên việc tiếp tục dùng chiếc điện thoại cũ trong nhiều năm là không đáng!”.
Nếu bạn sử dụng điện thoại của Samsung hoặc của các công ty dùng hệ điều hành Android, việc tìm xem điện thoại cũ của bạn còn đủ an toàn không sẽ phức tạp hơn.
Samsung cho biết sẽ cập nhật bảo mật lên đến 5 năm cho các điện thoại thông minh mới. Nếu không thấy điện thoại Samsung của bạn có tên trong danh sách được cập nhật bảo mật hai lần một năm, điện thoại của bạn sẽ kém an toàn hơn (Galaxy A20s bán từ năm 2019 thuộc số này).
Hãy tham khảo trang web End of Life để xem liệu Apple, Samsung và các công ty khác có còn sửa các lỗi bảo mật cho điện thoại của bạn không. Điện thoại Android cập nhật nhiều ít còn tùy thuộc vào nhà cung cấp dịch vụ không dây của bạn.
Apple cũng cập nhật ít hơn cho các hệ điều hành cũ như iOS 15 và 16. Nhưng các chuyên gia trấn an, điện thoại của bạn vẫn được an toàn.
“Bên thứ ba” giúp kéo dài tuổi thọ cho điện thoại
Paul Roberts, người sáng lập Secure Repairs, một tổ chức gồm các chuyên viên công nghệ ủng hộ tuổi thọ của điện thoại, lưu ý: “Khi nhà sản xuất ngừng cập nhật bảo mật phần mềm, điện thoại của bạn sẽ dễ bị tin tặc tấn công hơn.
Đây thực sự là ‘ngày khai tử’ được tích hợp sẵn trong chiếc điện thoại bạn mua”. Roberts muốn nhà sản xuất ghi rõ ngày đó trên hộp điện thoại. Ví dụ: nếu bạn mua iPhone 15 vào lúc này, Apple nên nói rõ sẽ cập nhật bảo mật đến năm 2030 hoặc khi nào.
“Khi Apple, Samsung và các nhà sản xuất điện thoại không còn hứng thú cập nhật bảo mật cho các điện thoại cũ nữa, họ nên để người khác tự do làm công việc này.
Có rất nhiều chuyên gia có trình độ hoặc những người yêu công nghệ sẵn sàng cập nhật bảo mật cho những chiếc điện thoại cũ và rất cũ”. Một lần nữa, đây là cách xe hơi hoạt động. Khi xe của bạn hết hạn bảo hành, đại lý không còn chịu trách nhiệm sửa chữa nhưng bạn có thể mang nó đến một cửa hàng sửa chữa độc lập. “Không phải ai cũng muốn giữ điện thoại cũ nhiều năm. Nhưng đó là sự lựa chọn không nên bị xem nhẹ – Roberts nói – Người dùng có thể tiếp tục dùng điện thoại cũ miễn là nó còn dùng được.
Trong một thế giới đang cố gắng tận dụng tối đa tuổi thọ của những thiết bị cực kỳ tiêu tốn tài nguyên và có hại cho môi trường như điện thoại thông minh thì vòng đời trên dưới chục năm không phải là quá dài!”.
Cũng cần biết là ngay cả sau khi điện thoại của bạn không còn nhận được các bản cập nhật bảo mật từ nhà sản xuất, nó vẫn an toàn để nghe nhạc, lướt web và mua sắm trực tuyến.
Nhược điểm là điện thoại càng cũ càng cần được chăm sóc nhiều hơn và tốn tiền sửa chữa. Pin hết, hỏng linh kiện (ứng dụng không cập nhật được nữa hay bị liệt là chuyện khác). Nhưng giá sửa và thay thế có lúc chấp nhận được. Đến khi điện thoại của bạn “không đáng để sửa chữa” nữa, bạn nên “mạnh dạn” cho nó về hưu.
Còn nếu nó vẫn nghe gọi được hay truy cập bình thường, bạn không cần mua một chiếc điện thoại mới. Mua một chiếc điện thoại cũ đã qua sử dụng hai hoặc ba năm vừa tốt cho ví tiền của bạn vừa tốt cho hành tinh.
Trên trang bán điện thoại đã qua sử dụng uy tín Back Market, một chiếc Samsung Galaxy S21 gần ba năm tuổi có giá khoảng $200 đến $300. Một chiếc iPhone 12 ba năm tuổi đang được bán với giá từ $300 đến $400 trong khi mẫu mới của có giá niêm yết từ $800 trở lên.
Thực sự, không có gì xấu hổ nếu bạn không thể nhớ mình đang dùng loại điện thoại nào hoặc không biết tên hệ điều hành của nó.
Nhưng có cách kiểm tra. Trên iPhone: Nhấn vào Cài đặt trên → Chung → Giới thiệu. Nếu iOS của bạn cũ hơn iOS 15, Apple sẽ không cập nhật bảo mật nữa. Trên điện thoại Android: Không có hướng dẫn chung cho tất cả các loại điện thoại Android nhưng hãy thử tìm trong Cài đặt → Giới thiệu.
Để biết bạn điện thoại Samsung của bạn có hệ điều hành mới nhất không, hãy kiểm tra ứng dụng Cài đặt và chọn “Cập nhật phần mềm”. Trang web End of Life cũng cho biết điện thoại Samsung hoặc điện thoại Google Pixel nào còn được cập nhật bảo mật.
