- Tác giả,Vitaly Shevchenko
- Vai trò,BBC Monitoring
- 22 tháng 10 2023
Thiết bị bay tự động đã có tác động sâu sắc đến cuộc chiến ở Ukraine, được cả hai bên sử dụng với số lượng lớn.
Tuy nhiên, việc Trung Quốc có động thái nhằm hạn chế xuất khẩu khiến có lo ngại rằng nguồn cung có thể gặp vấn đề.
Nhiều thiết bị bay tự động được sản xuất thương mại ở Trung Quốc và có thể dễ dàng mua được trong các cửa hàng. Nguồn cung mới đóng vai trò rất quan trọng, bởi có rất nhiều thiết bị đã bị mất trong cuộc chiến.
Tuy nhiên, hiện có những chỉ dấu cho thấy số lượng thiết bị bay tự động và các phụ tùng liên quan của Trung Quốc cung cấp cho cả Ukraine và Nga đều giảm đi.
Theo Royal United Services Institute (Rusi), một tổ chức tư vấn có trụ sở tại London, thì Ukraine đang mất khoảng 10.000 thiết bị bay tự động mỗi tháng.
Nhiều nhóm tình nguyện viên đã góp quỹ để giúp quân đội Ukraine bổ sung nguồn cung.
Thiết bị bay tự động dân dụng được sự dụng song song với các loại thiết kế nhằm phục vụ mục đích quân sự, chẳng hạn như Ukraine dùng drone Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ, còn Nga dùng drone Shaheds của Iran.
Những hạn chế mới nhất do chính phủ Trung Quốc đưa ra có hiệu lực từ ngày 1/09. Chúng áp dụng cho các thiết bị bay tự động tầm xa nặng trên 4kg, cũng như các thiết bị liên quan như một số loại máy ảnh và mô-đun vô tuyến.
Các nhà sản xuất của Trung Quốc hiện phải xin giấy phép xuất khẩu và cung cấp chứng chỉ cho người dùng đầu cuối. Chính quyền Bắc Kinh – vốn không lên án việc Nga xâm lược Ukraine – nói rằng thiết bị bay tự động dân dụng của Trung Quốc không được dùng vào mục đích quân sự.
Các tình nguyện viên và binh sĩ Ukraine cho biết những hạn chế mới nhất của Trung Quốc cho đến nay mới chỉ có tác động tối thiểu đến sự sẵn có của thiết bị bay tự động, đặc biệt là loại Mavic hạng nhẹ phổ biến do công ty Trung Quốc DJI sản xuất.
Tuy nhiên, họ cho biết nguồn cung cấp linh kiện đã bị ảnh hưởng và họ cũng lo ngại tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn trong tương lai.
“Thay đổi duy nhất hiện nay là chúng tôi đang tích cực mua bất kỳ hàng tồn kho nào còn lại trong các kho hàng ở châu Âu,” Lyuba Shypovych, người đứng đầu Dignitas, một trong những nhóm tình nguyện lớn nhất Ukraine cung cấp thiết bị bay tự động cho quân đội, cho biết. “Nhưng chưa rõ trong tương lai chúng tôi sẽ làm thế nào.”
Bà đặc biệt lo lắng về sự sẵn có của các bộ phận như máy ảnh tầm nhiệt.
“Vì ngày đang trở nên ngắn hơn và đêm dài hơn, điều này chắc chắn có tác động đến nguồn cung cho quân đội chúng tôi và cách tiến hành chiến tranh nói chung, vì chúng tôi không có nhiều thiết bị bay tự động chụp ảnh tầm nhiệt. Các đơn vị của chúng tôi đang trở nên bị mù vào ban đêm,” bà nói.
Yếu tố sẵn có của các bộ phận đặc biệt quan trọng đối với những người tự lắp ráp thiết bị bay tự động của mình hoặc cải tiến các mẫu đã mua.
“Tác động đang được cảm nhận rõ ràng. Các giấy phép mà Trung Quốc yêu cầu hiện đã hạn chế khả năng tiếp cận các bộ phận của thiết bị bay tự động của Ukraine,” một nhà điều hành thiết bị bay tự động cấp cao của trung đoàn Kastus Kalinouski, người lấy biệt hiệu là Oddr, cho biết. “Nhưng chúng tôi đang tìm kiếm giải pháp thay thế để đảm bảo thiết bị bay tự động của chúng tôi hoạt động như trước đây.”
Đây chỉ là trở ngại mới nhất mà các tình nguyện viên mua thiết bị bay tự động cho cả quân đội Nga và Ukraine phải đối mặt.
Nhà sản xuất thiết bị bay tự động dân dụng lớn nhất thế giới, DJI, đã tạm dừng bán hàng trực tiếp cho cả hai nước hai tháng sau khi cuộc xâm lược toàn diện bắt đầu vào tháng 2/2022. Họ cũng cấm các nhà phân phối trên toàn cầu bán sản phẩm DJI cho khách hàng ở Nga hoặc Ukraine.
Theo bà Shypovych, số lượng thiết bị bay tự động Trung Quốc được cung cấp cho các nhà phân phối ở châu Âu đã giảm mạnh trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 9/2022.
“Khó có khả năng đó là chuyện xảy ra một cách ngẫu nhiên. Ukraine nhập khẩu thiết bị bay tự động từ các nước châu Âu khá là nhiều.”
Khi được BBC liên hệ, DJI không thể xác nhận hay phủ nhận bất kỳ thay đổi nào về số lượng thiết bị bay tự động có sẵn cho các nhà phân phối ở châu Âu.
Không ai trong số 10 công ty bán sản phẩm DJI ở Anh mà BBC tiếp cận đưa ra bình luận về vấn đề này.
Một cuộc điều tra của The New York Times cho thấy các công ty Trung Quốc trong những tháng gần đây đã cắt giảm doanh số bán thiết bị bay tự động và linh kiện cho Ukraine.
Nhưng không chỉ Ukraine bị ảnh hưởng.
Đề cập đến các lệnh hạn chế có hiệu lực từ ngày 1/09, tờ Kommersant của Nga đưa tin: “Những hạn chế do chính quyền Trung Quốc áp đặt đối với xuất khẩu thiết bị bay tự động đã làm phức tạp nghiêm trọng nguồn cung của họ sang Nga và dẫn đến tình trạng thiếu một số bộ phận, chẳng hạn như máy ảnh tầm nhiệt.”
Trong trường hợp không có nguồn cung trực tiếp, người mua từ Nga thường mua thiết bị bay tự động của Trung Quốc ở các quốc gia như Kazakhstan, và theo Kommersant, quốc gia Trung Á này còn khiến mọi việc trở nên phức tạp hơn bằng cách thắt chặt các quy định nhập khẩu thiết bị bay tự động của chính họ.
Để giảm thiểu tác động từ các hạn chế của Trung Quốc, các tình nguyện viên Ukraine đã bận rộn tìm kiếm các lựa chọn thay thế được sản xuất ở các quốc gia khác – cả ở phương Tây và chính Ukraine.
Anatoly Polkovnikov, người giúp mua thiết bị bay tự động, cho biết một công ty khởi nghiệp ở Ukraine đang chuẩn bị triển khai sản xuất động cơ thiết bị bay tự động.
Ông nói rằng ông lạc quan về tương lai: “Tôi không nghĩ những hạn chế này của Trung Quốc sẽ có bất kỳ tác động nào đến tình hình chung. Tôi có cảm giác rằng về lâu dài chúng sẽ kích thích sản xuất ở Ukraine.”
Cuộc chiến ở Ukraine là cuộc xung đột vũ trang đầu tiên trong đó thiết bị bay tự động được sử dụng rộng rãi và với số lượng lớn như vậy, và cả hai bên tham chiến đều quyết tâm duy trì điều đó.
