- Lê Tây Sơn – 18 tháng 11, 2023
(ảnh: Kevin Frayer/Getty Images)
Osama bin Laden, Chủ nghĩa bài Do Thái (antisemitism), TikTok đang phải đối mặt với mối đe dọa lớn nhất: Bị cấm tại Mỹ.
Có lẽ đây là cuộc khủng hoảng lớn nhất từ trước đến nay của TikTok khi ứng dụng phổ biến nhất thế giới này phải đối mặt với phản ứng dữ dội vì bị hiểu là thiên vị về những nội dung ủng hộ người Palestine và chống Do Thái.
Bị đánh hội đồng
Trích dẫn các bài đăng chống Israel xuất hiện trên TikTok kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu và một bức thư cũ hàng thập niên của trùm khủng bố al-Qaeda Osama bin Laden được lưu hành trong tuần này cũng trên TikTok, các nhà lập pháp ở Washington đã khởi động trở lại chiến dịch kêu gọi cấm TikTok ở Mỹ.
Bà Nikki Haley, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, người đang nổi lên trong các cuộc thăm dò trong cuộc đua sơ bộ tổng thống của đảng Cộng hòa xem sự xuất hiện bức thư của Osama bin Laden trên TikTok là lý do biện minh cho việc phải cấm ứng dụng này.
TikTok phụ thuộc vào thị trường lớn của Mỹ về doanh số quảng cáo như một dòng doanh thu mới. Câu hỏi các giám đốc điều hành TikTok đặt ra hiện nay là: Không biết liệu công ty có thể tồn tại ở phần còn lại của thế giới nếu bị cấm ở Mỹ không?
Động lực cấm TikTok của lưỡng đảng tăng cao ngay sau phiên điều trần của Chew trước Quốc hội. Tuy nhiên, cơn sốt chống đối nguội dần, một phần vì các nhà lập pháp bị phân tâm bởi các vấn đề thu hút sự chú ý hơn như cuộc chiến Ukraine.
Tưởng mọi chuyện đã tạm yên, nhưng như một bất ngờ không báo trước, TikTok lại quay về điểm sáng khi Hamas, nhóm chiến binh kiểm soát lãnh thổ Gaza của Palestine đột kích Israel vào ngày 7 Tháng Mười, gây ra thảm sát và cuộc trả thù của Israel sau đó.
Cố gắng thích nghi với tình hình mới, TikTok tạo ra một “trung tâm chỉ huy” ảo với những người kiểm duyệt tiếng Ả-rập và tiếng Do Thái ở Singapore, Ireland và Hoa Kỳ để sàng lọc các nội dung liên quan đến chiến tranh 24 giờ một ngày. Nó đã nhận được sự trợ giáp Hội đồng Cố vấn An toàn Trung Đông (Middle East Safety Advisory Council-MESAC), một nhóm gồm bảy học giả và các chuyên gia khác.
Hai thành viên hội đồng cho biết, trong hội đồng đã gắn cờ các video có vấn đề rồi chuyển cho người liên lạc của TikTok để công ty xóa chúng. Nhưng TikTok không thể nào hoàn hảo trong tình hình bát nháo thông tin như hiện nay.
Phía sau hậu trường, những người điều hành TikTok đã phải vật lộn để cân bằng giữa việc kiểm duyệt nội dung chống Do Thái và nội dung chống Hồi giáo. Trong những ngày đầu của cuộc chiến, họ tập trung xóa các video và bình luận mang tính bài Do Thái.
Sau đó, khi TikTok bắt đầu nhận thấy ngày càng có nhiều nhân vật nổi tiếng ủng hộ người Palestine, công ty soi kỹ hơn các nội dung (video và bình luận) chống người Palestine và chống Hồi giáo để xóa những nội dung đó.
Đây chính là lúc vấn đề xảy ra với TikTok. Một người tham gia kiểm duyệt lưu ý: “Nếu TikTok không tích cực và nhanh chóng thiết lập sự cân bằng thông tin, mọi thứ có thể trở nên tồi tệ rất nhanh”.
Một phát ngôn viên của TikTok đính chính: “Chúng tôi không cần cân bằng mà loại bỏ thẳng thừng những nội dung căm thù”.
Ngày 26 Tháng Mười, nhà đầu tư mạo hiểm Jeff Morris Jr. sống ở California tung ra “quả bom” mới khi đưa một bài “tự nghiên cứu” lên X, trong đó nêu rõ: “TikTok đang bị các bot và phần mềm tự động khống chế. Nhiều người được ai đó trả tiền để phát tán các nội dung chống Israel, ủng hộ Hamas. TikTok có nhiều hashtag hoặc cụm từ ủng hộ Palestine hơn so với những cụm từ ủng hộ Israel”.
Các bài đăng của Morris lôi kéo được khoảng 10 triệu lượt xem. Chew, Giám đốc của TikTok hoảng hốt đến mức gọi cho Morris để phân trần nghiên cứu có sai sót về mặt phân tích dữ liệu nhưng Chew không thể thuyết phục Morris rút lại bài viết.
Vấn đề leo thang hơn nữa khi các chính trị gia bắt đầu nghi ngờ TikTok cố tình tạo điều kiện để giới trẻ Mỹ chống lại Israel. Đầu Tháng Mười Một, Dân biểu Mike Gallagher (Cộng hoà-Wisconsin), Chủ tịch Ủy ban Hạ viện về Trung Quốc trong một bài xã luận cho một ấn phẩm trực tuyến đã gọi thẳng TikTok là “fentanyl kỹ thuật số”. Ông cảnh báo thẳng: “TikTok đang tẩy não giới trẻ của chúng ta bằng cách quảng bá nội dung chống Israel”.
Bài xã luận được chia sẻ rộng rãi bởi những người bảo thủ khác. Vài ngày sau, Thượng nghị sĩ Josh Hawley (Cộng hoà-Missouri) viết một lá thư cho Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, kêu gọi thành lập một hội đồng về đầu tư nước ngoài do Bộ Tài chính lãnh đạo để cấm TikTok ở Mỹ.
Tại cuộc tranh luận tổng thống của GOP ở Miami vào tuần trước, một số ứng cử viên đã phản hồi lời kêu gọi cấm TikTok. Cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie cáo buộc “TikTok đang làm ô nhiễm tâm trí của giới trẻ Mỹ bằng những thứ khủng khiếp, chống Do Thái”. Ông nhấn mạnh: “Đây là cách Trung Quốc cố gắng chia rẽ hơn nữa nước Mỹ”. TikTok biện minh bằng một bài đăng trên trang web của mình, trong đó nêu rõ, việc so sánh các hashtag là cách thiếu sót để xác định xem một nền tảng có thiên vị không.
Liệu có thoát?
TikTok tưởng sắp bảo vệ được mình thì một vấn đề mới nảy sinh: Trên TikTok lan truyền các bài đăng người dùng trích dẫn từ “Thư gửi nước Mỹ” viết năm 2002 của bin Laden, một tài liệu chống Do Thái và biện minh cho vụ tấn công ngày 11 Tháng Chín.
Lập tức các chính trị gia như Haley và Gallagher xem đây là lý do mới nhất để cấm TikTok. Hiểu được nguy cơ, TikTok lập tức ra tuyên bố nhấn mạnh: “TikTok đã thực hiện các bước để ngăn chặn sự lan truyền của nó” và giải thích thêm: Chỉ có 274 video có hashtag #lettertoamerica và chỉ được xem tổng cộng 1.85 triệu lần, thấp hơn rất nhiều với các hashtag có vài trăm triệu lượt xem, như các bài đăng có hashtag #gymtok thu hút hơn 200 triệu lượt xem trong cùng một thời gian.
TikTok cũng tổ chức họp với các nhà lãnh đạo cộng đồng Do Thái ở Hoa Kỳ, kể cả cuộc họp giữa Chew và cựu Dân biểu Ted Deutch (Dân chủ-Florida) hiện là giám đốc điều hành của nhóm vận động Ủy ban Do Thái Mỹ (American Jewish Committee-AJC).
Ngày Thứ Tư, hai giám đốc điều hành hàng đầu của TikTok đã tổ chức một cuộc gọi điện video với những người nổi tiếng Do Thái như đầu bếp Eitan Bernath và hai diễn viên hài Amy Schumer, Sacha Baron Cohen.
Sau cuộc gặp thân thiện, Bernath ra tuyên bố với giọng điệu nhẹ nhàng: “Tôi đánh giá cao khả năng làm chủ vấn đề của TikTok trong cuộc trò chuyện quan trọng này. Tất cả chúng tôi đều yêu thích TikTok và mong muốn ban lãnh đạo của công ty cam kết thực hiện những gì cần làm để đảm bảo TikTok là nơi an toàn cho những người sáng tạo Do Thái và cộng đồng Do Thái nói chung”.
Kể từ khi xung đột nổ ra vào đầu Tháng Mười, các ông lớn mạng xã hội đã phải bù đầu thực thi các chính sách nội bộ đối với những bài đăng gây hiểu lầm và chia rẽ xã hội. Nhưng TikTok, với tỷ lệ khá lớn giới trẻ vào xem tin tức thời sự quốc tế đang bị “soi” kỹ nhất.
Cuộc khủng hoảng mới là thử thách nữa cho hoạt động vận động hành lang của công ty có trụ sở tại Washington sau khi đã chi $7.4 triệu từ đầu năm đến nay, tăng gấp đôi năm ngoái và thuê Zenia Mucha, Giám đốc truyền thông cũ của Disney làm làm giám đốc truyền thông mới của nó.
Cuộc khủng hoảng cũng đặt ra thách thức lớn nhất cho Chew, người đã phải chịu đựng một phiên điều trần đầy thù địch của Quốc hội vào Tháng Ba vừa qua. Không giống các nền tảng truyền thông xã hội khác, TikTok thuộc sở hữu của công ty mẹ Trung Quốc, ByteDance nên dễ bị ảnh hưởng bởi những làn gió chính trị đang thay đổi.
Các nhà lập pháp của cả hai đảng, cũng như một số quan chức chính quyền Biden, tin rằng chính phủ Trung Quốc có thể ra lệnh cho TikTok theo dõi hoặc tuyên truyền ý thức hệ cho 150 triệu người dùng Mỹ.
TikTok phản hồi là không bao giờ tuân thủ mệnh lệnh như thế và đang trong quá trình chuyển các hoạt động tại Hoa Kỳ khỏi Trung Quốc với chi phí $1.5 tỷ.
