Bà Tiêu Mỹ Cầm (Hsiao Bi-khim), cựu nghị sĩ quốc hội và đại diện ngoại giao chính thức của Đài Loan ở Hoa Kỳ, vừa quyết định sẽ ra tranh cử chức phó tổng thống trong liên danh với ông Lại Thanh Đức.
Sáng ngày 20/11/2023, theo giờ Đài Bắc, bà Tiêu Mỹ Cầm chính thức đệ đơn lên Bộ Ngoại giao Đài Loan (Trung Hoa Dân quốc) xin thôi chức Đại diện Ngoại giao Hoa Kỳ.
Trong buổi chiều cùng ngày, Phó Tổng thống Lại Thanh Đức của Đài Loan lên Facebook công bố bà Tiêu Mỹ Cầm sẽ là ứng viên phó tổng thống cùng liên danh với ông.
Dân Tiến Đảng (DPP) hy vọng với ông Lại Thanh Đức là ứng viên tổng thống và bà Tiêu Mỹ Cầm làm phó cho ông, họ sẽ thắng cử để duy trì quyền lực sau tám năm cầm quyền của bà Thái Anh Văn.
Theo luật của Đài Loan, bà Thái không thể ra tranh cử lần ba, sau hai nhiệm kỳ và các đảng chính trị chỉ còn hạn tới chiều thứ Năm tuần này (24/11) để chính thức đăng ký các ứng viên ra tranh cử tổng thống và phó tổng thống.
Cuộc đầu phiếu dự kiến vào ngày 13/01/2024 sẽ diễn ra trong bối cảnh quan hệ ba bên: Hoa Kỳ-Trung Quốc và Đài Loan căng thẳng.
‘Chiến miu’ đọ ‘chiến lang’?
Sinh ra ở Nhật Bản năm 1971 trong gia đình cha là mục sư người Đài, mẹ là một giáo viên dạy nhạc người Mỹ (Peggy Cooley) , bà Tiêu Mỹ Cầm lớn lên ở Đài Loan nhưng sang Hoa Kỳ học trung học và tốt nghiệp đại học ở Oberlin College, Ohio.
Sau khi có bằng thạc sĩ ngành chính trị học ở ĐH Columbia, New York, bà làm việc tại Văn phòng Liên lạc Đài-Mỹ.
Là người có song tịch, bà phải bỏ hộ chiếu Mỹ để về Đài Loan ra tranh cử vào Hạ viện lần đầu năm 2002.
Bà từng có bốn nhiệm kỳ làm dân biểu và từ 2020 được bổ nhiệm làm đặc sứ (envoy) của Trung Hoa Dân quốc tại Mỹ, chức vụ gần như là đại sứ nhưng không được dùng danh xưng đại sứ vì hai bên không có quan hệ ngoại giao chính thức cấp nhà nước.
Phát biểu hôm 20/11, bà nhấn mạnh vai trò của ngoại giao Đài Loan trong bối cảnh phải đương đầu với Trung Quốc, điều bà luôn nói từ khi bước vào chính trường.
Năm 2006, trả lời nhà báo Nguyễn Giang của BBC tại Đài Bắc, bà Tiêu Mỹ Cầm, khi đó là nghị sĩ Quốc hội, đã nói nền dân chủ Đài Loan vẫn tồn tại trong bối cảnh bị Trung Quốc thách thức liên tục:
“Đài Loan đối diện sự đe dọa đáng kể từ Trung Quốc. Hàng ngày, họ tìm cách hạ thấp nền dân chủ của chúng tôi, bằng đủ mọi biện pháp, từ chiến tranh tâm lý, đe dọa quân sự, đến chia rẽ, can thiệp vào nội bộ chính trị Đài Loan.” (xem thêm).
Nay, tự nhận mình là ‘nhà ngoại giao khôn ngoan, đi bước chân mềm mại mà chắc chắn như chiến binh mèo (car warrior)’ bà nhắc khéo về cách làm của Đài Loan, đối chọi với ‘ngoại giao chiến lang’ (wolf warrior) của Trrung Quốc.
Các hãng thông tấn trích lời nhà phân tích Mỹ chuyên về quan hệ Trung-Đài, bà Bonnie Glaser, thuộc Quỹ German Marshall Fund ở Mỹ ca ngợi bà Tiêu Mỹ Cầm đã “làm được những việc nổi bật” cho quan hệ Đài Bắc-Washington.
Trong thời gian bà làm việc ở Mỹ, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua các khoản viện trợ lớn cho Đài Bắc.
Các nhà bình luận từ Đài Loan đánh giá rằng liên danh Lại Thanh Đức-Tiêu Mỹ Cầm thể hiện tinh thần “chống lại Trung Quốc, hướng theo Hoa Kỳ”.
Tuy thế, vì ông Lại Thanh Đức từng bị cho là có phát biểu “cực đoan” theo hướng đòi độc lập cho Đài Loan, việc chọn bà Tiêu Mỹ Cầm, người có quan hệ rộng trong giới cầm quyền Mỹ và Nhật, khiến người ta “yên tâm hơn” là Đài Loan sẽ giữ nguyên trạng như hiện nay, theo tờ Japan Times cùng ngày.
Bà Tiêu Mỹ Cầm được cho là người thân tín của Tổng thống sắp mãn nhiệm Thái Anh Văn, và giống nhau ở chỗ cả hai là nữ, học cao ở Phương Tây và giỏi tiếng Anh.
Bà Thái Anh Văn luôn khẳng định Đài Loan cần giữ nguyên trạng chứ không tuyên bố độc lập.
Cả hai bà Thái Anh Văn và Tiêu Mỹ Cầm đều từng bị Trung Quốc lên án kịch liệt.
Liên danh hai đảng không ưa nhau?
Về phía đối lập, mới đây nhất, hai đảng chống Dân Tiến Đảng đã cố gắng lập một liên danh để cùng ra tranh cử tổng thống nhưng bất thành.
Hôm cuối tuần qua, ông Hầu Hữu Nghĩa, ứng cử viên tổng thống của Quốc Dân Đảng (KMT) và ông Kha Văn Triết, ứng viên của đảng Nhân dân Đài Loan (TPP) đã không đồng ý được ai trong số họ chịu làm ứng viên phó tổng thống.
Sáng kiến mamg tính chiến thuật, lập liên danh Hầu-Kha, do cựu TT Mã Anh Cửu đề xuất để giành tối đa số phiếu cho họ nhằm hợp sức đánh bại hai ứng cử viên của DPP, đã không đạt mục tiêu.
Nếu từ nay tới thứ Sáu tuần này hai bên tiếp tục không đồng ý được việc lập liên danh thì hai đảng này sẽ ra tranh cử riêng rẽ.
Hôm 19/11, ông Kha Văn Triết, cựu thị trưởng Đài Bắc nói ông sẽ vẫn tiếp tục ra ứng cử tổng thống, và không rút lại lời nói rằng ông căm ghét Quốc Dân Đảng “vì đó là một đảng tham nhũng”.
Việc tỷ phú Terry Gou (Quách Đài Minh) cũng ra tranh cử tổng thống khiến số phiếu của các bên đối lập với Dân Tiến Đảng lại càng bị chia sẻ.