- Tác giả,Pallab Ghosh
- Vai trò,Phóng viên khoa học
- 6 tháng 1 2024
Làm sao một chàng thanh niên trẻ sinh ra cách đây 2.000 năm gần vùng đất ngày nay là miền nam nước Nga cuối cùng lại xuất hiện ở vùng nông thôn nước Anh?
Phương pháp điều tra DNA đã cho phép lần theo dấu vết của anh ta đồng thời làm sáng tỏ một chương quan trọng trong lịch sử nước Anh thuộc La Mã.
Nghiên cứu cho thấy bộ xương được tìm thấy ở Cambridgeshire là của một người đàn ông thuộc nhóm du mục được gọi là người Sarmatia.
Đây là bằng chứng sinh học đầu tiên cho thấy rằng những người này đến Anh từ những vùng xa nhất của đế quốc La Mã và rằng một số sinh sống ở nông thôn.
Bộ xương/Hài cốt này được phát hiện trong quá trình khai quật để nâng cấp đường A14 đoạn giữa Cambridge và Huntingdon.
Các phương pháp khoa học được sử dụng sẽ giúp tiết lộ những câu chuyện thường không được kể về những người bình thường đằng sau các sự kiện lịch sử trọng đại.
Các phương pháp này bao gồm đọc mã di truyền trong các mảnh xương hóa thạch có tuổi đời hàng trăm ngàn năm, qua đó xác định được nguồn gốc tộc người của một cá nhân.
Các nhà khảo cổ đã phát hiện một bộ xương hoàn chỉnh, được bảo quản tốt của một người đàn ông, họ đặt tên là Offord Cluny 203645 – cái tên là sự kết hợp giữa tên ngôi làng vùng Cambridgeshire nơi bộ xương được tìm thấy và số mẫu vật của của bộ xương.
Người này được chôn cất một mình trong một con mương và không có bất kỳ tài sản cá nhân nào, vì vậy không có gì để có thể xác minh thêm thông tin cá nhân.
Tiến sĩ Marina Silva thuộc Phòng thí nghiệm gien cổ tại Viện Francis Crick, London, đã trích xuất và giải mã DNA cổ xưa của Offord từ một chiếc xương nhỏ lấy từ tai trong của người này, vốn là phần được bảo quản tốt nhất trong toàn bộ bộ xương“““`
Bà giải thích: “Điều này khác với việc kiểm tra DNA một người còn sống.
DNA rất dễ bị phân mảnh và hư hỏng. Tuy nhiên, chúng tôi đã có thể (giải mã) đủ về nó.
“Điều đầu tiên chúng tôi thấy là về mặt di truyền, người này rất khác biệt so với những cá thể người Anh gốc La Mã khác được nghiên cứu cho đến nay.”
Các phương pháp phân tích DNA cổ mới nhất hiện nay có thể giúp làm sáng tỏ những câu chuyện của con người đằng sau các sự kiện mà cho đến gần đây chỉ được tái tạo lại bằng các tài liệu và bằng chứng khảo cổ học.
Phần lớn chúng kể những câu chuyện về những người giàu có và quyền lực.
Nghiên cứu mới nhất là một câu chuyện mang màu sắc trinh thám, sử dụng khoa học pháp y tiên tiến để làm sáng tỏ bí ẩn về một người bình thường – một chàng trai trẻ bị chôn vùi trong một con mương ở Cambridgeshire trong khoảng thời gian từ năm 126 đến 228 Công nguyên, trong thời kỳ La Mã chiếm đóng nước Anh.
Lúc đầu, các nhà khảo cổ cho rằng Offord là một khám phá không mấy nổi bật của một người đàn ông địa phương. Nhưng phân tích DNA tại phòng thí nghiệm của tiến sĩ Silva cho thấy người này đến từ vùng xa nhất của đế quốc La Mã, khu vực hiện là miền nam nước Nga, Armenia và Ukraine.
Phân tích cho thấy người này là người Sarmatia, sắc dân nói tiếng Iran nổi tiếng với kỹ năng cưỡi ngựa.
Vậy làm thế nào mà người này lại chết ở một vùng hiu quạnh của đế chế cách xa quê hương đến vậy?
Để tìm câu trả lời, một nhóm từ khoa khảo cổ học của Đại học Durham đã sử dụng một kỹ thuật phân tích thú vị khác để kiểm tra hàm răng hóa thạch của người này, chúng có dấu vết hóa học về những gì anh ta ăn.
Răng phát triển theo thời gian, vì vậy, giống như các vòng gỗ của cây, mỗi lớp ghi lại ảnh chụp các chất hóa học bao quanh chúng tại thời điểm đó.
Phân tích cho thấy rằng cho đến năm sáu tuổi, anh ta đã ăn hạt kê và hạt lúa miến, được biết đến với tên khoa học là ngũ cốc C4, vốn rất dồi dào ở khu vực mà chúng ta biết là người Sarmatia đã sinh sống.
Nhưng theo thời gian, phân tích cho thấy mức tiêu thụ các loại ngũ cốc này của anh ta giảm dần trong khi lượng tiêu thụ lúa mì lại tăng lên mà lúa mì thì được tìm thấy ở Tây Âu, theo giáo sư Janet Montgomery.
“(Phân tích) cho chúng ta biết rằng anh ta, chứ không phải tổ tiên của anh ta, đã thực hiện cuộc hành trình đến Anh. Khi lớn lên, anh ta di cư về phía tây và những loài thực vật này biến mất khỏi chế độ ăn uống của anh ta.”
Các ghi chép lịch sử chỉ ra rằng Offord có thể là con trai hoặc nô lệ của một kỵ binh. Chúng cho thấy rằng vào khoảng thời gian anh ta sống, một đơn vị kỵ binh Sarmatia được hợp nhất vào quân đội La Mã đã được đưa đến Anh.
Bằng chứng DNA xác nhận giả thuyết này, theo tiến sĩ Alex Smith của Công ty Hạ tầng MOLA Headland, đơn vị đứng đầu cuộc khai quật.
Ông nói với BBC News: “Đây là bằng chứng sinh học đầu tiên”.
“Nhờ các kỹ thuật phân tích hóa học và DNA có sẵn này mà giờ đây chúng ta có thể đặt những câu hỏi khác nhau và xem xét cách các xã hội hình thành, cấu tạo và cách các xã hội này phát triển trong thời kỳ La Mã.
“Nó cho thấy có sự chuyển động lớn hơn nhiều, không chỉ ở thành phố mà cả ở nông thôn.”
Tiến sĩ Pontus Skoglund, người đứng đầu phòng thí nghiệm gien cổ đại tại Viện Crick, nói với BBC News rằng công nghệ mới đang thay đổi hiểu biết của chúng ta về quá khứ.
“DNA cổ đại trước nay đã giúp nâng cao hiểu biết của chúng ta về thời kỳ đồ đá và đồ đồng, nhưng với những kỹ thuật tốt hơn, chúng ta cũng bắt đầu thay đổi hiểu biết của mình về thời kỳ La Mã và các thời kỳ về sau.”
Thông tin chi tiết đã được công bố trên tạp chí Current Biology.
